Qazaq úılený toıyna erekshe qyraǵylyqpen qaraǵan. Jańadan qosylǵan jas jubaılarǵa bata berip, «Jar — Jar» aıtyp, qos ǵashyqtyń aq nekesiniń adal bolýyn tileý,qazaqtyń salt-sanasynda álimsaqtan bar dástúr. Ulystyń uly kúniniń qarsańynda ońtústik astanamyzdyń ortalyq neke saraıynda qos ǵashyq ata-babanyń saltymen aq nekesin qıdyrdy. Qos júrektiń lúpiliniń qatar soǵylyp, eki jastyń ómir atty teńizge qol ustasyp, qadam basý saltanatyna biz de kýá boldyq.
Biz ejelden yrymshyl halyqpyz. Árbir mereke, toı-dýmannyń óz jónimen, joralǵysymen ótkizilgenin qalaımyz. Sodan bolar, jańa túsken kelindi til-kózden saqtap alastaý, basyna oramal salyp, úlkenge qurmet, kishige izet retinde ıildirip sálem salǵyzý, aq otaýǵa oń aıaqpen qadam bastyryp, jas kelinniń qolynan shaı ishý, qaıyn iniler men qaıyn sińlilerge at tergetý syndy dástúrler erekshe saqtalady. Alaıda sońǵy kezderi qazaqtyń salt-dástúri men ádet-ǵurpy umyt qalyp, jas urpaqqa sarqynshaǵy ǵana qalyp barady.
Dástúrdi jańǵyrtý maqsatynda ári kúlli musylmannyń jańa jyly — Naýryz merekesiniń qurmetine oraı, «Almaty aqshamy» gazetiniń tilshileri Dýman Anash pen Áıgerim Saýytbekova Naýryz merekesiniń qarsańynda neke qııý rásimin qazaqtyń jón-joralǵysymen, atadan qalǵan salt-dástúrmen atap ótýdi jón sanapty. «Jas otaý» neke saraıy jastarǵa bul iste tilekshi boldy.
Qustyń qos qanatyndaı bolǵan ǵashyqtardy «Jas otaý» neke saraıy iltıpatpen qarsy aldy. Hakim Abaıdyń «Kózimniń qarasy» ániniń yrǵaǵymen qos ǵashyq bir-birine qolqanat bolyp, ómir aıdynynda qos aqqýdaı birge júzýge sert berdi. Teatr akteri Beıbit Qaramanovtyń oryndaýyndaǵy aqyn Toqtaráli Tańjaryqtyń «Apa, seniń keliniń» atty óleń joldary eldiń kórki atanǵan qyz bala aq otaýdy attaǵan soń kelin atanyp, ata men eneniń kóz qýanyshyna, bir úıdiń otanasyna aınalatynyn sezdirgendeı.
Qazaq jaqsylyqty til-kózden saqtaýdy ǵurypqa aınaldyrǵan. Aq jaýlyqty apalar «pále-jaladan, kózdiń kózinen, tildiń tilinen saqtasyn» degen nıetpen jańa túsken jas kelindi alastaǵan. Aq kımeshek kıgen ájeı Dýman men Áıgerimdi alastap, til-kózden saqtaý úshin eki jasqa túıreýish taqty. Naýryz dýmanynyń qarsańynda Qydyr atanyń aq batasyn tyńdamaýǵa bolmas. Qonaqtar Qydyr atanyń batasyna ishteı tilekshi bolyp, qolyn jaıdy. Saltanatty neke qııý rásiminen soń, jınalǵan kópshilik baýyrsaq pen Naýryz merekesiniń basty taǵamy — Naýryz kójeden dám tatty.
«Atańnan mal qalǵansha, tal qalsyn» deıtin qazekem Naýryz merekesinde tal otyrǵyzýdy umytpaǵan. Atalmysh dástúrdi umyt qaldyrmaǵan qos ǵashyq neke saraıynyń aýlasyndaǵy mahabbat alleıasyna aq qaıyńnyń jas óskinin otyrǵyzdy. «Ómirimizdegi eń mańyzdy sátti qazaqtyń ozyq dástúrimen ótkizýge tilekshi bolǵan «Jas otaý» neke saraıyna kótergen jas shańyraǵymyzdyń atynan rızashylyǵymyzdy bildiremin. Eń bastysy, tek qana aǵaıyn-týystyń arasynda emes, barsha halyqtyń aldynda nekemizdi qıdyrýdy jón kórdik. Qazaqtyń salt-dástúrimen, ádet-ǵurpymen aldaǵy ómirge qol ustasyp, qadam basqanymyzǵa biz qýanyshtymyz» deıdi Dýman Anash.
Salttyń da ozyǵy bar, tozyǵy bar, álbette. Alaıda ótkenin umytqan urpaq, keleshegine nyq senimmen qadam basa almasy taǵy anyq. Sondyqtan da ata-babamyzdan qalǵan dástúrdi jańǵyrtyp, salt-sanamyzdy berik ustap qalý — árbir qazaq azamatyna júkteler basty mindet. Tek qana Naýryz merekesinde ǵana emes, únemi ata saltymyzdy jadymyzdan shyǵarmaǵanymyz jón bolar.
Áıgerim BAQYTQYZY,
«Aıqyn».
