قازاقستانداعى قازىرگى ءدىني جاعداي قالاي؟ قانداي اعىمدار كۇش الىپ تۇر، قانداي توپتاردان، ادامداردان قاۋىپتەنۋگە بولادى؟ وسى جانە وزگە دە ماسەلەلەر توڭىرەگىندە بەلگىلى ءدىنتانۋشى تۇراربەك قۇسايىنوۆ بىلاي دەپ وي تولعايدى:
قازاقستانداعى ءدىني احۋالعا كەلەتىن بولساق قازاق قوعامىندا ساۋديالىق سالافيزممەن باستارى ءبىر قازانعا سيماي اباي،شاكارىم ت.ب سياقتى تۇلعالاردىڭ اتىن جامىلىپ وتىرعان شيعالىق-سوپىلىق توپتاردىڭ ەڭ قاۋىپتى ەكەنىن باسا ايتقىم كەلەدى.
مىسالى كەمال اتاتۇرىكتىڭ پروگرەسسيۆتى رەفورمالارىنا وتە كوپ قارسىلىق كورسەتكەن وسمان حاليفاتىنىڭ مىڭداعان سوپىلىق اعىمدارى ەدى.
كەرەك دەسەڭىز 18 -عاسىرداعى وسمان حاليفاتىنان ءبولىنىپ شىققان ساۋد پاتشالىعىنىڭ نەگىزىن قۇراعان مۇحاممەد ابدۋل ۋاححابتىڭ رۋحاني ۇستازى يبن تەيميا مەن يبن قايم دا سوپىلىقتى ناسيحاتتاپ "اس سۋفيا ۋال فۋحارا" جانە "ماداريدجۋ سساليكين"
ت.ب دەگەن فۋندامەنتالدى ءدىني كىتاپتار جازعان.ال تاڭىرشىلدەر تۋرالى ايتار بولساق قازاقستان مەن ورتا ازيادا كوشپەندى اتا-بابامىزدىڭ يسلامعا دەيىنگى تابيعاتقا تابىنعان (وت،سۋ،كۇن،اي،جەر ت.ب) پانتەيستىك دۇنيەتانىمدى اگرەسسيۆتى تۇردە ناسيحاتتاپ جاتقان قىتايشىل توپتار ەكەنى دە جاسىرىن ەمەس. سينكرەتتى پارسى مادەنيەتىنىڭ وكىلى ديۋانا-ميسسيونەر (پايعامبار اۋلەتىنەن مىس ) قوجا احمەت ياسساۋي كەيبىر شىعىستانۋشىلاردىڭ پىكىرىنشە شيعالىق -سوپىلىق اعىمنىڭ مۇشەسى ەكەنى دە ايتىلادى. قازاقستانداعى ءمۇفتيات ۋاعىزشىلارى مەن ءدىنتانۋشىلاردىڭ ايتىپ جۇرگەنىندەي ءسالافيزمنىڭ بايسالدى/راديكال ءتۇرى بولمايتىنى سياقتى،سوپىلىق-شيعالىق اعىمداردىڭ دا جۇمساق ياكي اگرەسسيۆتى فورماسى بولمايدى.وعان دالەل الەمدەگى تەرورريستىك ۇيىمدار مەن ەكسترەميستىك توپتاردىڭ بارلىعى دەرلىك سوپىلىق تاريقاتتار .مىسالى اتاپ ايتساق اتاقتى حاسان ال باننا قۇرعان " مۇسىلمان باۋىرلارى",ايمان از زاۋاحيري باسشىلىق ەتكەن " ال قايدا ۋال دجيحاد"," تاليبان"," يسلام دجيحادى" ،" حاماس"," حيزبۋت-تاحرير"," تابليع جاماعاتى " تاعى دا باسقا ەكسترەميستىك توپتاردىڭ 90 پايىزى سوپىلىق جولدى ۇستاناتىندار. ال قازاق ەلىنە كەلسەك اتىشۋلى سوپى-زىكىرشىلەر ۇيىمىنىڭ باسشىسى يسماتۋللا باسقارعان توپ بەلگىلى قۇقىققورعاۋشى، ۇلتشىل ازامات سەرىكجان ءبىلاشتى قارالاۋدا الدىنا جان سالار ەمەس.
سەرىكجان بىلاشقا تاعىلعان ايىپ بويىنشا مەن زاۋرەش باتتالوۆا توراعالىق ەتەتىن "پارلامەنتاريزمدى دامىتۋ قورىنىڭ" اتىنان تاۋەلسىز ساراپشى رەتىندە قۇرانداعى "جيھاد" تەرمينىنە ۇسىنىسىمدى جازبا تۇردە ۇسىنعام.
تاراتىپ ايتار بولسام، قۇرانداعى "جيھاد ء"سوزىن بۇرمالاپ قارۋلى سوعىس ياكي ەكسترەميستىك باعىتتا پايدالاناتىن الەمدىك ءدىن اتىن جامىلعان تەررورلىق ۇيىمدار مەن يسلاموفوبتار . ال سول تەررورشىلاردىڭ ءتاپسىر-تۇسىنىگىن رەسمي پروكۋراتۋرا مەن سوت دالەلگە الىپ سەرىكجاندى سوتتاۋى مەنى قاتتى تاڭعالدىردى.قالاي دەسەكتە ەلىمىزدەگى ءسالافيزم يدەولوگياسى مەن سوپىلىق ءدىني-ساياسي اعىمداردىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زايىرلى ۇستانىمدارىنا سايكەس كەلمەيتىنىن تالاي رەت ءباسپاسوز بەتتەرىندە ايتىپ ءجۇرمىن.
ال ەندى شۇكىرشى-تاۋبەشىل سوپىلاردىڭ قۇقىققورعاۋشى سەرىكجانعا قارسى بۇل اگرەسسيۆتى جالا مەن قارالاۋداعى ماقساتى قانداي؟
سوپىلاردىڭ سەرىكجانعا شۇيلىگۋىنىڭ باستى سەبەبى ۇلتتىق جانە وركەنيەتتىك قاراما قايشىلىقتا ەكەنىن قالىڭ جۇرتشىلىق بىلە بەرمەيدى.سەرىكجان ءبىلاش "الاش" قايراتكەرلەرىنىڭ زايىرلى فورماداعى جاديدشىلدىك دۇنيەتانىمىن ۇستانادى.كەزىندە زايىرلى دەموكراتيالىق پرينتسيپتەردى تۋ قىلعان ءجاديدشىل ءا.بوكەيحان، ا.بايتۇرسىنوۆ، م.شوقاي ت.ب سياقتى "الاش" ارىستارىنا قارسى شىعىپ ،قازاق ەلىنە بايلانىستى ماڭىزدى رەفورمالارعا سابوتاج جاساعان ءداستۇرشىل-قاديمشىل سوپىلار ەدى. ءومىر اعىسى مەن تاريح بۋمەرانگ قوي،سول كەزدەگى "الاش" ارىستارىن قارالاعان جانە قاساقانا سوتتاتقان دومالاق ارىزداردىڭ زاماناۋي كورىنىسى قازىرگى قىتاي كوممۋنيستىك بيلىگىنىڭ قانداستارىمىز بەن تۇركى باۋىرلارىمىزعا جاساعان قياناتى مەن رەپرەسسيۆتى ساياساتىن اشكەرەلەگەن قۇقىققورعاۋشى سەرىكجان ءبىلاشتىڭ باسىنا ءتونىپ وتىر.
مىسالى ادۆوكات شىنقۋات بايجانوۆ اقش مەمحاتشىسى م.پومپەونى قىتاي ەزگىسىندەگى قانداستارىمىزمەن كەزدەسۋىنە باستى سەبەپ سەرىكجان ءبىلاش دەيدى، ءسىز بۇل جونىندە نە ايتاسىز؟
اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى مايك پومپەونىڭ قىتاي كوممۋنيستىك بيلىگىنىڭ قولدان جاسالعان گەنوتسيد ساياساتىنا دۋشار بولعان قانداستارىمىزبەن كەزدەسۋى -تىركەلمەگەن "ناعىز اتا جۇرت" ۇيىمىنىڭ باسشىلىعى مەن حالىقارالىق قۇقىققورعاۋشى سەرىكجان ءبىلاشتىڭ ەرەن ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسى دەپ ءبىلۋىمىز كەرەك. سوندىقتان دا جاراتۋشى ءتاڭىرىمىز يبراحيم مەن يسا پايعامباردىڭ شىنايى ۇممەتى بولىپ سانالاتىن جانە تيرانيا مەن ديكتاتۋراعا جانى قاس پومپەو سياقتى الەمدىك ماسشتابتاعى ساياسي تۇلعالاردى قولداپ كۇش-قۋات بەرە كورسىن!
ءبىزدىڭ ەندىگى بەت الىسىمىز، باعىتىمىز قالاي بولۋى كەرەك دەپ ويلايسىز؟
ەشقانداي ۆەلوسيپەد ويلاپ تابۋدىڭ قاجەتى جوق.ەۋروپا مەن اقش سياقتى پروگرەسسيۆتى دامىعان دەموكراتيالىق مەملەكەتتەر بىزگە ۇلگى بولۋ كەرەك.زايىرلىلىق پەن ءبىلىم-عىلىمدى تۋ ەتكەن "الاش" زيالىلارىنىڭ اڭساعان ارماندارىن تولىقتاي جۇزەگە اسىرۋ ءبىز سياقتى جاستاردىڭ مىندەتى دەپ بىلەمىن.
سۇحباتتاسقان توقتار جاقاش،
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
