تاريح تۇڭعان تۇرىك ەلى

3404
Adyrna.kz Telegram

كىتاپحانادا، مۇراعاتتاردا تابان تىرەپ وتىرىپ عىلىممەن اينالىسۋ ءۇشىن ەكى اپتا دەگەن جەتكىلىكسىز بولۋى مۇمكىن. ال ەلدىڭ تاريحي-مادەني كەشەندەرىن، مۇراجايلارىن ارالاپ، دارىستەر تىڭداۋعا ەكى اپتا ۋاقىت تولىعىمەن جەتىپ جاتىر. «اتىڭ باردا ەل تانى جەلىپ ءجۇرىپ…» دەمەي مە. ۇشاق قاپ تاۋلارىنان اسىپ بارا جاتقاندا كوكىرەگىمىزدى ەرەكشە كۇي كەرنەدى. قاتپار-قاتپار تاۋ جوتالارى ءزاۋ بيىكتەگى ۇشاقتان اپ-ايقىن ادىرايىپ تۇردى. سىلەم-سىلەم، بىلەم-بىلەم اسۋلاردى بابالارىمىز قالاي باسىپ وتكەن، دەسەڭىزشى. كوپتەن كۇتكەن ساپارعا شىقتىق. باعىتىمىز – تۇركيانىڭ ەڭ كونە شاھارلارىنىڭ ءبىرى، ەۋروپانىڭ مادەني استاناسى – ستامبۇل. 

 

بابالاردىڭ ىزىمەن…

 

تاريحقا كوز جۇگىرتسەك، سايىن دالا­نىڭ توسىندە ەركىن جايلاعان ساقتار ەۋرو­پانىڭ قيىرداعى تۇكپىرلەرىنە دەيىن بويلاپ، وزىندىك وركەنيەت وشاق­تارىن تاراتقان. انتيكالىق داۋىردە جەر بەتىندە وتىرىقشى گرەك جانە كوشپەلى ساق مادەنيەتى يىق تىرەسىپ تۇردى دەسە، ارتىق ايتقاندىق ەمەس. بالقان، بالقان، بالقان تاۋ،

ول دا ءبىزدىڭ بارعان تاۋ، – دەپ اجەلە­رىمىزدىڭ بالالارعا جاتتاتقان ولەڭ جولدارى تاريحي وقيعالاردىڭ ەل اۋزىن­داعى سارقىنشاقتارى ىسپەتتى. ءبىز دە ەۋروپاعا كوشپەلى مادەنيەتتىڭ ۇلى مايەگىن جەتكىزگەن بابالارىمىزدىڭ ىزىمەن قاپ تاۋلارىنان ءزاۋ بيىگىنەن قالىقتاي ۇشىپ ءوتىپ، كونە شاھار ستامبۇلعا تابان تىرەدىك. قالا ءمارمار تەڭىزىنىڭ جاعالاۋىندا، بوسفور بۇعازىنىڭ قوس جاعاسىندا، ازيا مەن ەۋروپانى بايلانىستىراتىن سۋ تورابىندا ورنالاسقان.

تاكسي ىشىندە وتىرىپ اينالامىزعا كوز سالامىز. شاعالالار شارق ۇرعان ءمارمار تەڭىزى، ەرتەدەگىدەي جەلكەنى بولماسا دا، كەسكىنى كەلىسىپ جارقىراعان، اق بۋما تۇتىندەرى بۋداقتاعان اپپاق كەمەلەر، سۇيىرلەنىپ كوككە ۇسىنعان كۇمبەزدى عيماراتتار قيال شىركىنگە قانات بىتىرەدى.

ستامبۇلدىڭ زەيتىنبۇنۋ اۋدا­نىن­دا تۋىستارىمىز تۇراتىن.

مىنە، كەشكى ستامبۇلدى تاما­شا­لاپ، شاعىن كوشەلەرمەن سەرۋەن قۇرىپ كەلەمىز. بۇل – اۋداندىق دەپۋتاتتار ساي­لاۋعا تۇسەتىن ساياسي ناۋقان قارساڭى بولاتىن. ءار جەردەن پارتيالاردىڭ ءانۇرانى (داۋىس كۇشەيتكىش ارقىلى) شىرقالعان اۆتوكولىكتەر، اۋلالاردا، كوشەلەردە سىممەن تىزبەكتەلگەن پارتيا جالاۋشالارى، قاعاز تاراتىپ، ۇگىت-ناسيحات جاساپ جۇرگەن پارتيا جەتەك­شىلەرى دە ءار جەردەن ءبىر كەزدەسىپ قالا­دى. ءىڭىر قاراڭعىسى ءتۇستى. سامالاداي جان­عان شامدار كوز جاۋىن الادى. تۇنگى قالا دا وزىنشە كورىكتى.

مۇراجايلار – وركەنيەت پەن وتكەن كۇن ايناسى

 

كەلەسى كۇنى وسمان پاتشالارىنىڭ ورداسى بولعان توپقاپى سارايىنا بەت تۇزەدىك. الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن ءارتۇرلى ۇلت وكىلدەرى بيلەت كاسسالارىنىڭ الدىندا قۇراقۇرىم بولىپ تۇر. تاريحقا، ەسكەرتكىشتەرگە دەگەن زور قۇرمەت. قازاقستانداعى تاريحي مۋزەيلەرگە ەلدى تەگىن كىرگىزۋدىڭ ءوزى مۇڭ بولسا، مۇندا مۇراجايلارعا كىرۋدىڭ ورتاشا قۇنى – 25 ليرا (2,5 مىڭ تەڭگە). ءا دەگەننەن-اق مۇراجايداعى ەكسپوناتتاردىڭ ورنالاسۋ رەتى، باي قورى قىزىقتىرماي قويمايدى. راس، ءوز تاريحىندا تۇرىكتەر ەشكىمگە تاۋەلدى بولمادى. پاتشالار سارايىن، بار داۋلەتىمەن سول قالپىندا ساقتاپ قالعان. توپقاپى سارايىندا ەكسپوناتتارعا جارىق ساۋلەسىن وتە ۇلكەن تالعامپازدىقپەن قوياتىندىعى نازار اۋدارتادى. ماسەلەنكەي، ءبىر سىزىقپەن تۇسەتىن قۋاتتى جارىق ساۋلەسى پاتشالار جۇزىگىنىڭ ۇستىنە تۋرا باعىتتالىپ، ونىڭ اينالاسىن سوقىر قاراڭعىلىق كومكەرگەندە، جادىگەردىڭ ءاربىر بولماشى سىزىعىنا دەيىن انىق اڭعارىلىپ، جادىعا جاتتالىپ قالاتىندىعى دالدىكپەن ەسەپتەلگەن. مۇندا ارنايى قارۋ-جاراق ءبولىمى بار. وسمان پاتشالارىنىڭ العاشقى اسكەرلەرى تۇرىكتىك سيپاتتاعى قارۋ-جاراق، ساۋىت-سايمانمەن جاراقتانسا، كەيىنگى كەزەڭدە يسلامدىق سيپاتتاعى كيىنۋ، قارۋلانۋ ۇلگىسىنە وتكەندىگى بايقالادى. ەسكەرتكىشتەر ورداسىن ارا­لاپ ءجۇرىپ كونە تۇرىك مادەنيەتى مەن يسلام وركەنيەتىنىڭ توعىسۋى ناتي­جەسىندە وزگەشە ءبىر ۇلتتىق ورنەك­تىڭ، مادەني ۇلگىنىڭ مەكتەبى قالىپ­تاس­قاندىعىنا كوز جەتكىزدىك. بۇل انادولى تۇرىكتەرىنىڭ وزىندىك بولمىسىن، بەت-بەي­نەسىن قالىپ­تاستىرعانداي. توپقاپىنىڭ ساۋلەت­تىك ەرەكشەلىگى، ونداعى استرونوميالىق ساعات­تار، التىننان قۇيىلعان پاتشا تاعى مەن التىن بەسىك ايرىقشا اسەر ەتتى.

ودان كەيىن ستامبۇل ارحەولوگيالىق مۇرا­جايىنا سوقتىق. كوپتەگەن انتيكالىق ءداۋىر ەسكەرتكىشتەرىنەن كوشپەلى بابالا­رى­مىزدىڭ مادەنيەتىنىڭ بەلگىلەرى اڭدالادى. مىسىر پەرعاۋىندارى مەن ەجەلگى گرەك بيلەۋ­شىلەرىنىڭ تاس تابىتتارى، ولاردىڭ پوشىمدارى مەن كوركەم بەزەندىرىلۋى كىم-كىمنىڭ دە كوڭىل تۇكپىرىنە ءتۇرلى ساۋال­دار تاستايدى. تاس تابىتتاردىڭ سىر­تىندا سالت اتتىلار مەن جاياۋلاردىڭ ايقا­سى بەينەلەنگەن. تىلسىم سىرعا تولى تابىتتار ارنايى ءبىر تاقىرىپتىڭ ارقاۋى عوي. ءبىر قۇلپى تاستىڭ تۇبىنەن ءوتىپ بارا جاتىپ، «اناقارسيستىڭ مازار تاسى» دەگەن جازۋعا تاپ بولدىم. ءوز كوزىمە ءوزىم سەنبەي، لاتىن ارىپتەرىمەن جازىلعان جازۋدى قايتا-قايتا وقىدىم. سوناۋ گرەكياداعى ايگىلى جەتى دانىشپاننىڭ قاتا­رىنان تابىلىپ، اۋىزدىعا ءسوز بەر­مەگەن، اياقتىعا جول بەرمەگەن اڭىز تۇلعا­نىڭ تاس تۇعىرىنا تاپ كەلەمىن دەپ كىم ويلاعان؟

جەر ورتا تەڭىزى مەن قارا تەڭىز ما­ڭايىن­دا نەبىر اسقان عالامدىق وركە­نيەت وشاقتارى انىقتالىپ، قانشاما عالىم­داردى تىلسىم سىرلاردىڭ تۇڭ­عيى­عىنا باتىرعانى ءمالىم. مىسالى، تيگر مەن ەفرات ءتارىزدى قوس وزەننىڭ ارالى­عىن مەكەندەگەن ەجەلگى شۋمەرلەر ما­دەنيەتى سان الۋان پىكىرلەر مەن بول­جام­دار تۋدىرىپ، كەز كەلگەندى باۋراپ الار تىلسىمدىعى مەن وركەنيەتتىك جاسام­پاز­دىعىمەن الەم عالىمدارىنىڭ ۇدايى نا­زارىندا كەلەدى. اتاۋلى مۇراجايدا ەجەلگى مەسسوپوتاميانىڭ قىش كىتاپتارى دا ەداۋىر ورىن العان. بۇل جازۋلار مىسىر پەرعاۋىندارىنىڭ جازۋىنا وتە ۇقساستىعى قايران قالدىردى… قىش كىتاپتار وتە ۇساق جازۋمەن جازىلعان.

 

گالاتا ساراي، قىز مۇناراسى

 

كونستانتينوپلدەن قالعان تاري­حي كوشەلەردىڭ ءبىرى – يستيكلال. كو­شەنى بويلاي ءجۇرىپ، كونە قالا ساۋ­لە­تىمەن تانىسۋعا مۇمكىندىك الاسىز. كوشە بايىرعى قالپىن مەيلىنشە ساق­تاعاندىعىمەن دە قۇندى. تاريحي عيماراتتارىنىڭ ساۋلەتتىك نىشاندارىندا پروتو تۇرىكتەردىڭ دۇنيەتانىمدىق ەرەكشەلىكتەرى دە بايقالىپ قالاتىنداي. عيماراتتاردا كوشپەلى قاۋىمعا تەلىنەتىن ويۋ-ورنەكتەر مولىنان ۇشىراسادى. مۇندا يستيكلالدى ارنايى كورۋگە، ونداعى بايىرعى شىركەۋلەرگە ءتاۋ ەتۋگە كەلەتىن ەۋروپالىقتار ءجيى توبە كورسەتەدى. بۇل كوشە ەجەلدە ويىن-ساۋىق وشاعى بولعان دەسەدى. قازىر دە ءدال سول قالپىنان اينىماعان دەيدى قاسىمداعى سەرىگىم. راسىندا، قاربالاس كوشەدەن كۇندەلىكتى مەرەكەلىك كوڭىل-كۇيدىڭ لەبى ەسەدى. اتاتۇرىكتىڭ ەسكەرتكىشى ورنالاسقان الاڭنان باستالاتىن بۇل تاريحي كوشە ستامبۇلدىڭ كورىكتى سيمۆولى سانالاتىن گالاتا مۇناراسىنا الىپ بارادى.

گالاتا ساراي ­­­– ستامبۇلداعى ەڭ كونە دە كوركەم مۇنارالاردىڭ ءبىرى. ول اۋەلدە اعاشتان تۇرعىزىلعان. 528 جىلى ۆيزانتيا يمپەراتورى اناستاسيا جاۋ كەلە جاتقاندا بەلگى بەرەتىن مۇنارا رەتىندە سالادى. سوسىن ونى 1348 جىلى تاستان قالاپ، قايتا كوتەرىپتى. تۇرىكتەر جاۋلاعان 1453 جىلى مۇناراعا بايراق ءىلىنىپ، ەلدىڭ سيمۆولدىق نىشانى بولادى. جەردەن ساناعانداعى بيىكتىگى – 66,90 بولسا، تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىكتىگى – 140 مەتر. مۇنارانىڭ ديامەترى 8,95 بولسا، دۋالىنىڭ قالىڭدىعى – 3,75 مەتر. جوعارعى قاباتى بۇگىندە رەستورانعا اينالعان. توبەسىنەن بۇكىل ستامبۇلدىڭ كوركەم ساۋلەتى مەن اينالاسىن قورشاعان سۋدىڭ ءبارى الاقانداعىداي كورىنەدى.

گالاتا سارايدان كەيىنگى كورنەكتى مۇنا­رالاردىڭ ءبىرى – قىز كۇلەسى، ياعني قىز مۇناراسى. تۇرىك جۇرتىندا كەڭ تاراعان اڭىزعا سەنسەك، ءوز زامانىنىڭ الدەبىر بەدەلدى دە باقۋاتتى ادامى تۋ­عان قىزىنىڭ سۇيىكتىسىن مەنسىنبەي تەڭىز­گە مۇنارالى اباقتى سالدىرىپتى. ءوز بالاسىن سوعان قاماپتى دەيدى. بىراق، قاماۋداعى قىزدى سۋ جىلانى شاعىپ ولتىرەدى-مىس. تەڭىزدەگى مۇنارانىڭ كورىنىسى اسەم-اق، الايدا شىن مانىندە ول دا اس-سۋ ساتىلاتىن كافەلەردىڭ ءبىرى. مۇناراعا قايىقپەن بارۋ – 25 ليرا. بىزدىڭشە، 2 500 تەڭگە. جوقتان بار جاساۋ دەگەن وسى بولار. جارناماسىن جاساپ، تابىس تاۋىپ وتىر. ءارى ۇلتتىق ماقتانىش سەزىمىن تۋدىرادى. بىزگە ۇيرەنەتىن نارسە ەكەن.

 

عىلىم مەن بىلىمگە جاسالعان جاعداي

 

ميمار سينان اتىنداعى كوركەم ونەر ۋنيۆەرسيتەتىندە بولدىق. ۇستازداردىڭ كىشپەيىلدىگى ءتانتى ەتتى. تالىمگەرلەردى وزدەرىمەن تەڭ سانايدى. جاناشىرلىق نيەتتەرى، وقىسا، بىلسە دەگەن تىلەكتەرى بىردەن سەزىلەدى. جاستار بىلمەگەنىن سۇراۋدان قىسىلمايدى، وقىتۋشىلارى «سونى دا بىلمەيسىڭ بە؟» دەپ سالعان جەردەن توپەلەتىپ قامشى باسپايدى. جەكە پىكىر مەن كوزقاراستى باعالايدى. پروفەسسورلار 4 مىڭ دوللارداي جالاقى الادى. اپتاسىنا 2-3 ساعات ءدارىس وقيدى دا، باعالارىن ينتەرنەت ارقىلى قويىپ جۇرە بەرەدى. ءبىزدىڭ مۇعالىمدەرىمىز ەرتەدەن قارا كەشكە دەيىن قۇجات تولتىرىپ، كافەدرالاردا قامالىپ وتىرادى. ونداي جاعدايدا عىلىم قالاي داميدى؟

ۋنيۆەرسيتەت اسحانالارىن مەملەكەت­تىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ازىق-تۇلىكپەن قام­تيدى. جاستارعا تاماق ىشۋگە 90 پايىز جەڭىل­دىك قاراستىرىلعان.

ستامبۇلدا ەرتەدە سالىنعان تاريحي كىتاپحانالار جەتەرلىك. وندا باعا جەتپەس قۇندى مۇرالار عاسىرلار بويى ساقتالىپ كەلەدى. ءبىز دە سونداي يسام كىتاپحاناسىنا باس سۇقتىق. ءۇش قاباتتى كىتاپحانانىڭ سورەلەرىن وقىرماندار ەركىن ءجۇرىپ ارالايدى. جوعارعى قاباتتاردان بىردە-ءبىر كىتاپحانا قىزمەتكەرىن بايقامادىق. كولدەنەڭ تۇرعان سورەلەردىڭ ورتاسىنا اياق باسساڭىز، سەزىمتال شامدار جانىپ، كىتاپتارعا جارىق ساۋلەسىن تۇسىرەدى. ءسىز كەتكەن سوڭ بەس مينۋتتان سوڭ وزدىگىنەن سونەدى. كىتاپتىڭ قاجەتتى بەتتەرىن سۋرەتكە تۇسىرۋشىلەرگە ەشكىم تىيىم سالمايدى. كىتاپتاردىڭ ەلەكتروندى نۇسقاسى دا ساتىلادى. بۇل جەردەن اعىلشىن، اراب، فرانتسۋز، نەمىس جانە تاعى باسقا تىلدەردەگى باعالى كىتاپتاردى كەزدەستىرەسىز. ال اباي، ماعجان جۇماباەۆ، احمەت بايتۇرسىنۇلى ءتارىزدى ۇلىلارىمىزدىڭ تۇرىك تىلىنە اۋدارىلعان شىعارمالارىن كورىپ، ءبىر جاساپ قالدىق. كىتاپحانالارداعى اسحانادا تاماق ەلۋ پايىز جەڭىلدىكپەن بەرىلەدى.

 

انادولىداعى اعايىندار

 

شەتتە جۇرگەن قازاقتى باۋىرى­مىز­عا باسۋعا ىنتىزارلىق تانىتا ال­ماي وتىرعانىمىز شىندىق. سەدات سولاقوعلىنىڭ دومبىرامەن سۇيەمەل­دەۋ­ىمەن قازاق قوعامىنداعى مادەنيەت ءبولىمىنىڭ جەتەكشىسى ءباشىر احمەت كوسەنىڭ «التاي تاۋىم» اتتى ءانىن ەستىپ، كوزىمىزگە جاس كەلىپ، كوڭىلىمىزگە مۇڭ ۇيالادى. ءباشىر اعا ءوز اكەسىنىڭ ون بەس جاسىندا شىعىس تۇركىستاننان اۋا كوشكەندەگى اڭگىمەسىن، التايعا دەگەن ساعىنىشىن تالاي تىڭداپ ءوسىپ، كەيىن ەس بىلگەن سوڭ ءوز ەلىنە دەگەن اياۋلى ىڭكارلىگىن مۇڭدى دا سازدى انمەن ءوربىتىپتى. كوش قازاق، تاريحي وتانعا كوش! ايتپەسە، جاس تولقىن ەرتەڭ وزدەرىنىڭ قازاق ەكەندىگىن ۇمىتپاسىنا كىم كەپىل؟..

ستامبۇلدىڭ تار كوشەلەرىنىڭ بىرىندە قازاق بالالارى اسىق ويناپ جاتىر. كورىپ، قايران قالدىم. وزدەرى مۇنى شىرعا دەيدى. اسىق ورنىنا دومالاق شىنىلاردى پايدالانادى ەكەن. ەرەجەلەرى كادىمگى اسىقتىكى. قىزىق.

جول ماسەلەسى جولعا قويىلعان

 

الماتى قالاسىندا جىل سايىن بىتپەيتىن جول قۇرىلىستارى ابدەن مەزى ەتەدى. سودان كوركەيىپ كەتكەن جول دا جوق. كەلەسى جىلى قايتادان شۇرىق تەسىك بولىپ، تاز كەپەشىن كيىپ الادى. دالاعا كەتكەن اقشا مەن ماڭداي تەر، تابان اقى، دەسەڭىزشى. تىركەلگەنى بار، تىركەلمەگەنى بار 17 ميلليون شاماسىندا (تۇركيانىڭ ستاتيستيكالىق قوعامىنىڭ 2013 جىلعى مالىمەتى بويىنشا ستامبۇلدىڭ حالىق سانى – 14 ملن. 160 مىڭ 467) حالىق سىيعان ستامبۇلدا ادام سانى بار-جوعى 2 ميلليوننىڭ اينالاسىندا سانالاتىن الماتىداعىداي كەپتەلىسكە كەزىگە قويمادىق. شاھاردا اۆتوبۋس، ترامۆاي، تروللەيبۋس، مەتروبۋس، مەترو، كەمە جانە تاعى باسقا كولىك تۇرلەرى ەلگە قىزمەت كورسەتەدى. كولىكتەر اسپالى كوپىر ارقىلى بۇعازدىڭ ۇستىمەن قالانىڭ ءبىر شەتىنەن كەلەسى شەتىنە ەركىن قاتىنايدى.

تۇركيادا تاكسيست بولۋدىڭ ءوزى وڭاي شارۋا ەمەس ەكەن. تاكسيستتىڭ ارنايى ءنومىرى وتە قىمبات تۇرادى. كولىك تە قىمبات، وعان سالىناتىن سالىق تا قىمبات. سوندىقتان، تاكسيستەردىڭ قىزمەتى دە جوعارى باعالانادى. ارنايى تاكسي اتاعىنا يە بولعان ماشينالار عانا ادام تاسىمالدايدى. ەسەپتەۋ قۇرىلعىسى كولىك ءجۇرىپ وتكەن جەردىڭ قاشىقتىعىنا بايلانىستى تولەنەتىن اقشانى ەسەپتەپ شىعارادى. تۇرىك اعايىندارىمىز قۇرعاق جەر تۇگىل، ءمارمار تەڭىزىنىڭ استىنان وتەتىن مەترو سالىپ تاستاپتى. ونى دا كوردىك. تاناۋدى تەڭىزدىڭ وزگەشە ءيىسى قىتىقتايدى ەكەن.

كەمەگە ءمىنىپ، ستامبۇلدىڭ ازيالىق تارابىنا جول تارتتىق. «تەڭىز ادام بويىنداعى ۋايىمدى وزىنە تارتىپ الادى» دەيدى. راسىندا سولاي-اۋ… ايتەۋىر، تۋلاعان تولقىنداردان كوز العىمىز كەلمەدى… كەمەگە ءمىنۋ قۇنى – وزگە كولىك تۇرلەرىنە مىنگەنمەن بىردەي-اق. بارلىق كولىكتەگى جولاقى قۇنى – 200 تەڭگە شاماسىندا. كەمەمەن جارىسقان شاعالالاردى كورۋدىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟ ادامدار ۇسىنعان نان قوقىمدارىن قاعىپ الىپ، شۇرقىراپ، قيقۋلاپ، سوڭىمىزدان ىلەسىپ وتىراتىن مۇنشالىق قاراقۇرىم شاعالانى بۇرىن-سوڭدى ەش جەردەن كورمەگەن ەكەنبىز.

 

قايتارداعى وي:

ەكى اپتالىق ساپارىمىز ءتامام بولدى. اتتىڭ باسىن كەرى بۇردىق. ءمارمار تەڭىزى مەن قيقۋلاعان شاعالالار ءالى تالاي ۋاقىت كوكەيدەن كەتپەي، كوڭىلگە قوناقتاپ ساعىندىراتىندىعىن سەزىنىپ-اق كەلەمىز.

قوش بول، اق شاعالا! قوش!..


ارمان اۋباكىر، 

الماتى ­– ستامبۇل – الماتى


«الماتى-ىستانبۇل» باعىتىنداعى ۇشاقپەن ۇشىپ بارا جاتىپ،

قاپ تاۋلارى توبەسىنەن وتكەندە تۋعان ءبىر ساتتىك وي-تولعاۋ

 

قالاي كوكتەپ تاۋلى مىناۋ قاتپاردى،
باعىندىردىڭ قالاي مىناۋ اسقاردى؟
و ەر بابا! سەنىڭ عازيز ىزىڭمەن
قارا بالا قاناتتانىپ اتتاندى.

ەح، شىركىن-اي...
قاناتى بار پىراق ەدى بولدىرماس...
قاسقاياتىن قالىڭ جاۋدىڭ وتىندە.
سول پىراقتار ەندى قايتىپ قوندىرماس،
سەرتتەسىپتى عارىش جاققا كەتۋگە.

ەر تۇرىكتىڭ ىزدەپ ەندى ەلەسىن،
كوتەرىلدى كوككە بۇگىن جاس ۇلان.
ول ءداۋىردىڭ بىلسە قايتا كەلمەسىن،
كوكجاسىققا اينالار ما ەد جاسىعان...

ارمان اسقاق، اڭساعانىم – ادالدىق،
بابالاردىڭ اق باتاسىن قامال عىپ.
اتتاندىم مەن وزەندەرگە وتكەل ساپ،
تەڭىزدەردىڭ تولقۋلارىن سامال عىپ...

ەرتەگىدەي ەرلىكتەرى جىر-داستان،
اڭىز دەسە، اڭىز دەسىن، ماعان – شىن.
بۇلتتارمەنەن بابالارىم سىرلاسقان...
جان جاراسىن ەندى قايتىپ جازاسىن؟

بۇيرا بۇلتتىڭ بۇيداسىنا تاياۋمىن،
اتتىلى ەمەن، كەشىر، بابا، جاياۋمىن...
تۇلپار تۇگىل، سۇڭقار باپتاپ مىنەتىن،
وزگەلەردىڭ ونەرىنە تاياندىم.

قاپ تاۋىنان قارعىپ وتكەن ارعىماق!
مۇحيتتار دا تىزەسىنەن كەلمەدى-اۋ.
تۇياعىڭنان تارالىپتى بار جۇماق!
سونى ايتساڭشى...
كوكىرەگىم شەرلەدى-اۋ!
01.03.2014

 

 

پىكىرلەر