كەدەي-كەپشىكتى ءبىر عانا مينيسترلىك بايىتا المايدى

3266
Adyrna.kz Telegram

بۇۇ-نىڭ ەسەبىنشە، قازاقستان ءوزىن دامىعان ەلدەردىڭ ساناتىنا قوسۋ ءۇشىن قازىرگى الەۋمەتىنە كورسەتىپ وتىرعان اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك ءتۇرىن 5 ەسەگە ارتتىرۋى كەرەك. سەبەبى قازاقستاندا اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەككە ءزارۋ، تۇرمىسى تومەن وتباسىلاردىڭ سانى رەسمي ستاتيستيكاعا قاراعاندا باسقاشا. مامانداردىڭ بايىپتاۋىنشا، بىزدەگى ەكونوميكانىڭ جاۋى جالعان ەسەپ بەرۋ. قازىر ءبىز «ەلدە اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەككە مۇقتاج 504 مىڭ ادام بار» دەپ ەسەپتەپ وتىرمىز. بىراق ارتىنشا قايسىبىر دەرەك كوزدەرىنەن ءمالىم بولعانداي، ەلدەگى كومەككە مۇقتاج جانداردىڭ سانى 2 ملننان اسىپ جىعىلدى.  سالا ماماندارى «2 ملن مۇقتاج ادام بار» دەگەندى راستايدى.

«2014 جىلدان بەرى قالىپتاسىپ وتىرعان الەمدىك ەكونوميكالىق احۋالدار بىزگە اسەر ەتپەي قويمادى. رەسەي مەن باتىس اراسىنداعى سانكتسيالار سالقىنى بىزگە ەش اسەر ەتپەيدى دەدىك. بىراق اسەر ەتتى. «اقش-تىڭ ۇستانعان ساياساتى دا قازاقستاندى اينالىپ وتەدى» دەگەندەر بولدى. بىراق تەڭگەمىز قۇنسىزدانىپ، دوللار قىمباتتاعالى الەۋمەتتىڭ جاعدايى دا ابدىراي باستادى. 2019 جىل ەكونوميكالىق داعدارىس تەرەڭدەي تۇسەدى. دوللار مەن تەڭگە قارىم قاتىناسىنداعى تۇراقسىزدىق بيىل دا ورىن الادى. قىمباتشىلىق دەندەيدى. سوندىقتان ءبىزدىڭ ەسەبىمىزدەگى اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك الاتىن 504 مىڭ ادام عانا بار دەۋ اقىلعا سىمايدى. قازىر دەرەكتەر ەلدە 2 ملننان استام ادامنىڭ الەۋمەتتىك كومەككە مۇقتاج ەكەنىن كورسەتىپ وتىر. وسى ارادا ناقتىلىق قاجەت. جالعان  ەسەپ جۇرگىزۋگە بولمايدى»،-دەدى «اناليتيك» ساراپتاۋ ورتالىعىنىڭ ەكونوميست-ساراپشىسى توعجان شاياحمەتوۆا.

ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاننىڭ حالقى قازىردىڭ وزىندە 30 پايىزعا كەدەيلەنىپ قالدى. بۇل رەتتە مامان «قىمباتشىلىق قىسىپ جاتقانمەن جالاقى كوتەرىلگەن جوق. الەۋمەتتىك تولەمدەرگە ازاداعان ۇستەمە قوسىلدى. تەڭگەنىڭ السىرەۋىنەن قازىر زەينەتاقى قورىنداعى قارجىنى دا ينفلياتسيا جەپ قويدى. سونداي-اق حالىقتىڭ تەڭگەمەن جيناعان قارجىلارى دا ينفلياتسياعا جۇتىلىپ جاتىر. مۇنى مويىنداۋ كەرەك. جاردەماقى مەن الەۋمەتتىك تولەمگە 2000-3000 تەڭگەنىڭ اينالاسىندا ۇستەمە قوسۋ حالىقتى قىمباتشىلىقتان الىپ شىقپايدى. سوندىقتان بۇل ارادا ناقتى-ناقتى شەشىمدەر قابىلدانۋى ءتيىس» دەيدى مامان.

مامانداردىڭ ايتۋىنشا، الەۋمەتتىك تولەمدەر ماسەلەسىنە كەلگەندە مەملەكەتتىك كومەكتەن بولەك قوسىمشا  الەۋمەتتىك-قوعامدىق قورلار قۇرىلعانى دۇرىس.

بۇعان قاتىستى ەكونوميكا عىلىمىنىڭ دوكتورى ءجۇمادىلدا باياحمەتوۆ «تۇرمىسى تومەن حالىقتىڭ الەۋەتىن كوتەرۋگە قاتىستى دۇنيەجۇزىندە كوپتەگەن تاجىريبەلەر بار. مىسالى، سينگاپۋر ەلىندە تۇرمىسى تومەن وتباسىلاردى الەۋەمتتىك قورلار ارقىلى بيزنەسكە تارتۋ جاقسى جولعا قويىلعان. بۇل ەلدە جاعدايى تومەن وتباسى سول قورلارعا بارىپ تىركەلەدى.  ول قور جاڭاعى وتباسىن قامقورلىعىنا الىپ جۇمىسپەن قامتۋعا، بالاسىن وقىتۋعا، ءتىپتى ميكرونەسيەمەن قامتۋعا دا جاعداي جاسايدى. وسى ءتارىزدى الەۋمەتتىك-قوعامدىق قورلار ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە قۇرىلۋى قاجەت. بىزدەگى ءتۇرلى شاعىن نەسيە ۇيىمدارى الەۋمەتتىك از قامتىلعان وتباسىلارعا نەسيە بەرۋ جاعىن مۇلدە ويعا دا المايدى. ال مالايزيا، فينليانديا، گەرمانيا ءتارىزدى ەلدەردە 1 % ۇستەماقىمەن جاعدايى تومەن وتباسىلارعا كوپجىلدىق نەسيە بەرۋ جۇيەسى قالىپتاسقان»،-دەدى ءجۇمادىلدا باياحمەتوۆ.

ماماننىڭ ايتۋىنشا، تۇرمىسى تومەن ادامعا از پايىزبەن نەسيە بەرۋ ولارعا ۇلكەن مۇمكىندىك اشار ەدى. «قولىنا قاراجات تيگەننەن كەيىن ولار بەلگىلى ءبىر كاسىپپەن شۇعىلدانۋى  دا مۇمكىن» دەيدى ول.

«تۇرمىسى تومەن وتباسىلاردى باسپانامەن قامتۋ، ارزان نەسيەمەن قاماتاماسىز ەتۋ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ جاعىن سول قور مويىنىنا الۋى ءتيىس. ماسەلە تەك جاردەماقى بەرۋمەن شەكتەلىپ قالماۋى كەرەك. جاردەماقى قۇر جۇباتۋدىڭ ءبىر ءتۇرى عانا. اش قالدىرماۋدىڭ بولار بولماس تەتىگى. ەلدەگى كەدەي-كەپشىكتى ءبىر عانا مينيسترلىك بايىتا المايدى. سوندىقتان جاڭاشا تەتىكتەردى قاراستىرۋ كەرەك. كونەرگەن تاجىريبەنىڭ ىقپالىنان شىعۋ كەرەك. جاڭاشا زاماناۋي تاجىريبە ەنگىزۋ كەرەك»،-دەدى ءجۇمادىلدا باياحمەتوۆ.

قارلىعاش زارىقحانقىزى،

«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى  

پىكىرلەر