قىمباتشىلىقتى اۋىزدىقتاۋعا ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانكتىڭ شاماسى كەلمەيدى

2664
Adyrna.kz Telegram

حالىقتى قازىر قىمباتشىلىق قامىتى قىسىپ تۇر. ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانك قىمباتشىلىقتى اۋىزدىقتاۋعا قاتىستى بىرقاتار شارالاردى اتقارىپ-اق جاتىر.  دەگەنمەن، قارجىگەر ءىلياس يساەۆتىڭ ايتۋىنشا، الداعى ۋاقىتتا باعانى بايلاپ ۇستاپ تۇرۋعا اكىمنىڭ دە، ۇلتتىق بانكتىڭ دە شاماسى كەلمەيدى. ماماننىڭ پايىمداۋىنشا، ءبىزدىڭ باعانى بايلاپ-ماتاپ ۇستاۋىمىز نارىقتىڭ زاڭىنا قاراما-قايشى كەلەتىن دۇنيە. 

«قازىر شەنەۋنىكتەردىڭ باسىم بولىگى ەلدەگى ينفلياتسيانى ودان ءارى شارىقتاتپاۋ ءۇشىن باعانى تەجەپ ۇستاۋ كەرەكتىگىن ايتادى. بۇل نارىقتىڭ زاڭىنا قايشى كەلەتىن دۇنيە. نارىقتىڭ قاعيداسىندا تاۋار باعاسىن تەجەپ ۇستاۋ دەگەن ساياسات جوق. بۇل ادىستەن وتاندىق ءونىم وندىرۋشىلەر شىعارعان ونىمدەرىنەن پايدا كورە الماي ۇتىلادى. سوندىقتان وتاندىق تاۋار باعاسىن وسىرۋگە شەكتەۋ قويۋ قيسىنسىز. ويلاپ قاراساڭىز، ءسىز 10 جۇمىرتقانى 250 تەڭگەگە الىپ، ونى 257  تەڭگەگە عانا ساتپايسىز عوي. تاۋار باعاسىنا 7 تەڭگە قوسۋ دەگەن فورمۋلا جوق. نارىقتىڭ زاڭى بويىنشا شىعارعان ءونىم ءوزىن-ءوزى اقتاپ، وندىرىستىك شىعىندى جابۋ ءۇشىن وعان ۇستەمە قوسىلادى. ونىمىنە ۇستەمە باعا قوسىلماسا، ول ءوندىرىس شىعىنىن جاپپاي داعدارىس بولادى. سوندىقتان بىزدەگى باعانى تەجەپ ۇستاۋ ساياساتى اقىلعا قونىمسىز. بۇل ءۇردىس ارقىلى وتاندىق ءونىم وندىرۋشىلەرگە سالماق سالىپ وتىرمىز. ولاردىڭ شىعارعان ونىمدەرىن شەتتەن كەلگەن يمپورت تاۋارلار ءبىر ىعىستىرىپ جاتسا،  «باعانى وسىرسەڭ باسىڭ كەتەدى» دەپ بىزدەگى اتقامىنەرلەر ءبىر ۇركىتەدى. بۇل وتاندىق ءونىم وندىرۋشىلەردى تۇساۋلاپ، باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن جوياتىن ءادىس»،-دەيدى ءىلياس يساەۆ. 

ال ەندى ماسەلەنىڭ ءتۇبىرى نەدە؟ بۇعان قاتىستى ەكونوميست-عالىم، اتامۇرات شامەنوۆ مىناداي جايتتاردى تىزبەلەپ ايتتى: 

ا) بىرىنشىدەن، تاۋار باعاسىن وسىرۋگە بىردەن-ءبىر اسەر ەتەتىن دۇنيە كوررۋپتسيالىق قادام. ولارعا كەدەندەگى، جول ۇستىندەگى جانە باسقا دا تەكسەرۋشى قۇرىلىمدارداعى زاڭسىز الىم-سالىقتاردى جاتقىزۋعا بولادى. مۇندايعا كەتكەن شىعىنىن كاسىپكەرلەر تاۋار باعاسىنا ۇستەمە قوسىپ شىعارىپ الۋعا تىرىسادى. مىنە، ءبىرىنشى كەزەكتە باعا وسىلاي شارىقتايدى. 

ءا) ەكىنشىدەن، مەملەكەتتىك مونوپوليالاردىڭ ازدىعى. بۇل رەتتە ءبىرىنشى مۇناي نارىعىنىڭ جەكەمەنشىك مونوپولياعا تاۋەلدىگى ويلانتۋى ءتيىس. مۇناي ونىمدەرىن ساتۋدىڭ جەكەلەگەن توپتارعا مۇددەلى بولۋى. ولاردىڭ ءبىر-بىرىمەن تەكەتىرەسىپ، باسەكەلەستەرىن بولدىرماۋ ءۇشىن نارىقتان ورىن بەرمەۋى بىزدە ابدەن ورشىگەن.  

ب) ۇشىنشىدەن، تابيعي گاز، جارىق، سۋ نارىعىنىڭ جەكەمەنشىككە ءوتۋى. بۇل نارىقتا دەلدالداردىڭ كوپتىگى كوگىلدىر وتىن، سۋ، جارىق باعاسىنىڭ شەكتەن تىس قىمباتتاۋىنا جول بەرىپ وتىر. گاز تاسىمالداۋ ينفراقۇرىلىمى دامىماعاندىقتان كەيبىر ءوندىرىس ورىندارى قىمبات باعاعا گاز ەنگىزەدى. ونى ەنگىزىپ العاننان كەيىن اي سايىنعى تولەيتىن باعاسى دا قىمبات. ءونىم شىعارۋ ءۇشىن نە كەرەك، گاز كەرەك، جارىق، سۋ كەرەك. سوندا كوممۋنالدىق تولەمگە قىمبات اقى تولەپ وتىرعان كاسىپورىنعا «تاۋارىڭدى ارزانعا سات» دەپ قايتىپ ايتا الامىز؟! سوندىقتان بۇل دا شەشىمىن تابۋى كەرەك دۇنيە. 

ۆ)تەندەردەگى زاڭسىزدىق. مەملەكەتتىك ۆەدموستۆالىق كاسىپورىنداردىڭ استىرتىن مونوپوليا قۇرۋى. مەملەكەتتەن بولىنگەن قارجىنىڭ 97 پايىزىن وسىنداي كاسىپورىندار الادى. تەندەردى تامىر-تانىستىق جايلاعان. بۇل دا نارىقتىق ەكونوميكانىڭ زاڭىنا قايشى دۇنيە. 

«مىنە ەڭ الدىمەن وسى ماسەلەلەر ناقتى شەشىلمەسە ەندى قىمباتشىلىقتى اۋىزدىقتاۋعا ۇلتتىق بانكتىڭ دە ۇكىمەتتىڭ دە شاماسى كەلمەيدى. سالدارىمەن ساۋاتتى كۇرەسۋ كەرەك» دەيدى مامان7

قارلىعاش زارىققانقىزى،

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى

پىكىرلەر