ەسسە
1979 جىلدىڭ ءساۋىرى بولاتىن. ون ءبىر جاسار كەزىم. كۇن سەنبى ەدى. تاڭەرتەڭ اكەمنىڭ سىنىپتاسى تۇرىكمەنباي كەلدى. ءشاي ءىشىپ العان سوڭ، اكەم تراكتوردىڭ كابيناسىنا جايعاستى. تەلەجكاعا شەشەم، اپام، مەن، ءىنىم، ەكى قارىنداسىم وتىردىق.
بىزدەن ۇستىرتكە قاراي ون شاقىرىمداي جەردە ناعاشىلارىمىزدىڭ اۋىلى. سولاي قاراي باعىت الدىق.
شەشەم:
-بالالارىم، ناعاشىلارىڭ توركىندەۋگە شاقىرىپتى. سوعان بارا جاتىرمىز.
-توركىندەۋ دەگەن نە؟-دەپ سۇرادىم.
-حالقىمىز "قىز جات-جۇرتتىق" -دەيدى عوي. بارعان جەرىنە ءسىڭىسىپ، بالالارى بولىپ، بىرنەشە جىل وتكەن سوڭ، اكەسى توركىن جۇرتىنا، ءوزى وسكەن ۇيىنە قوناققا شاقىرادى. وعان كۇيەۋىن، بالالارىن الىپ بارۋى كەرەك. ناعاشىلارىمەن ديدارلاسادى.
توركىندەۋ ومىرىندە ءبىر-اق رەت بولادى. باسقا كەزدە ءجاي قوناق بولىپ بارا بەرەدى.
باردىق. ءبارىمىز ءماز-مەيرام.تۋعان ناعاشىمىز دا، ءىنىسىنىڭ ءۇيى دە قوي سويىپ، قوناق ەتۋدە.
كەلەسى كۇنى تۇستەن سوڭ ءبىز اۋىلعا اتتانار الدىن، اكە-شەشەمىزگە، بالالارعا كيىم بەردى. بىرىمىزگە كوستيۋم-شالبار، كەيبىرىمىزگە كويلەك پەن جەيدە بۇيىردى.
سونىڭ الدىندا كەلگەن كورشىلەرىنىڭ ءبىرى ءىشىپ العان بولۋ كەرەك، تەڭسەلىپ وتىر.
ناعاشىمىز ۇيىندەگى تۇيەنىڭ ءبىرىن شەشەمىزگە اتادى.
سول كەزدە كورشىسى:
-ساكە! مۇنىڭىز نە؟ ۇيىڭدە بار بولعانى ەكى تۇيە. ولاردا ەكى جىلدان ءبىر بوتالايدى. ءار جىلى ءبىرىنىڭ شۇباتىن ءىشىپ وتىرسىڭدار. الدىڭعى ون-جيىرما جىل بۇرىن دا جوقشىلىق بولدى. ەندى توقشىلىق باستالىپ كەتتى مە؟ باسقا ەلگە كەتكەن قىزىڭىزعا بالداردىڭ نەسىبەسىنەن جىرىپ، ەكى تۇيەڭىزدىڭ ءبىرىن بەرگەنىڭىز ارتىق-دەدى.
-ءتايت، -دەدى ناعاشىم داۋسىن كوتەرىپ-قايداعىنى ايتپا! توركىندەۋ اتا-بابامىزدان كەلە جاتقان ءداستۇر. قازاعىمىزدىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن قاستەرلەي ءبىلۋىمىز كەرەك. "اقتابان شۇبىرىندى" كەزىندە دە، اشارشىلىق جىلدارىندا دا ۇلتتىق بولمىسىمىزدى جوعالتپاي، سالتىمىزدى ساقتاي بىلدىك.
-ءجون!
-وتە دۇرىس-دەپ جاتتى باسقالار.
شەشەمىزدىڭ توركىندەۋىنە ناعاشىمىز بەرگەن تۇيەنى اۋىلىمىزعا الىپ كەلدىك. بىراق ىلعي، وسكەن اۋىلىنا قاشىپ كەتە بەرەتىن بولدى. جارتى جىلداي ۇستادىق. كوبىنە تۇساپ قويامىز. بىراق ەبىن تاۋىپ، تۇيە تۋعان جەرىنە تايىپ تۇرادى. سودان اتا-انامىز ونى سول اۋىلداعى بىرەۋگە ساتىپ جىبەردى.
انام:
-ۇلتىمىزدىڭ سالتىمەن كەلگەن تۇيە ەدى. ءبىزدىڭ اۋىلعا كوندىكپەدى.
ونىڭ اقشاسىنا كيىز ءۇي الايىق. اكەمنىڭ كوزى بولسىن. ونىڭ ۇستىنە جازدا كۇن ىستىقتا سوندا تۇرامىز. بالالارىمىزدا اتا-بابالارى سەكىلدى ۇيدە تۇرىپ، شاڭىراققا قاراپ، ۋىقپەن كەرەگەدەي سەپتەسىپ سەزىنىپ ءوسسىن. ۇلى ۇلتتىڭ ۇرپاقتارى ءوز قۇندىلىقتارىن سەزىنگەندە قۋاتتانا تۇسەدى-دەدى. التى قانات كيىز ءۇي الدىق. تۋىرلىعىن كۇننىڭ ۋاقىتىنا قاراي ءىنىمىز ەكەۋمىز وزگەرتىپ قويامىز. شاڭىراقتان ارعى جاعىنداعى كوككە قاراپ جاتىپ وسكەن بىزدەر حالقىمىزدىڭ سالت-داستۇرلەرىن شاما-شارقىمىزشا بويىمىزعا دارىتۋعا تىرىستىق.
الدانازار جايلىۇلى
