- ارداق، ءسىزدى قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسى حالىق ءانى كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى رەتىندە جاقسى ءبىلەمىز. بۇعان قوسا مادەنيەت قايراتكەرىسىز. انشىلىك قىرىڭىز دا ەشكىمنەن وسال ەمەس. ونەر جانە ءومىر جولىڭىزدىڭ قالىپتاسۋىنا نەگىز بولعان، ىقپال ەتكەن كىسىلەر…
- مەنىڭ ونەرگە كەلۋىمە سەبەپكەر بولعان ەڭ الدىمەن اتا-انام. ودان كەيىن العاش 7 جاسىمدا كورشى حاديشا اپايدان نۇرعيسا تىلەنديەۆتىڭ «اتا تولعاۋىن» ۇيرەنگەنىم ەسىمدە. انامنىڭ ايتۋى بويىنشا، ودان ەرتەرەك ايقايلاپ ءان ايتاتىن كورىنەمىن. بىراق ول قىلىقتارىم جادىمدا اسا ساقتالماپتى. ءوزىم ونەرگە دەگەن قىزىعۋشىلىعىمنىڭ ويانعانىن وسى 7 جاسىمنان باستاپ ەسەپتەيمىن.
3-سىنىپتان بەس جىل تۋعان جەرىم — جامبىل وبلىسى، سارىسۋ اۋدانى، كالينين اۋىلىنداعى مۋزىكالىق مەكتەپتە ءدارىس الىپ، 1993 جىلى لەنين اتىنداعى ورتا مەكتەپتى ءبىتىردىم. مەكتەپ قابىرعاسىندا جۇرگەن كەزدە وقۋشىلار اراسىنداعى، اۋدانداعى مادەني ءىس-شارالارعا كوپ قاتىساتىنمىن. سارىسۋ اۋدانى ءمادەنيەت ءۇيىنىڭ ديرەكتورى راتبەك اعايىمىز مەكتەپكە كەلىپ، مەنىڭ داۋىسىمدى تىڭداپ، اۋداندىق دەڭگەيدەگى كونتسەرتتەرگە ءجيى شىعاراتىن بولدى.
ال مەنى ونەر جولىنا باۋلىپ، تىكەلەي ۇيىتقى بولعان بىردەن-ءبىر ادام ول — مەكتەپ ديرەكتورى، بالالار جازۋشىسى پەرنەباي دۇيسەنبين ەدى. ول كىسى جانىبەك كارمەنوۆ، اقسەلەۋ سەيدىمبەكوۆتەرمەن ارالاسىپ، قاتار جۇرگەن، ۇزەڭگىلەس دوستارىنىڭ ءبىرى. سول پەرنەباي اعايىم مەنى ەڭبەك، دەنە شىنىقتىرۋ سياقتى ساباقتاردان بوساتىپ، ءوزىنىڭ كابينەتىنە كىرگىزىپ الىپ، جۇسىپبەك ەلەبەكوۆ، ماناربەك ەرجانوۆ، جانىبەك كارمەنوۆتەردىڭ پلاستينكاسىن تىڭداتىپ قوياتىن. «سەنىڭ الداعى ماقساتىڭ — وسى كىسىلەردىڭ ءانىن ايتىپ، ءىزىن جالعاستىرۋ بولۋ كەرەك. حالىق ءانى مەن حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ مۇرالارىن ناسيحاتتاۋعا ءتيىسسىڭ» دەپ ەرتەلى-كەش حالىق مۋزىكاسىنا باعىتتاۋدان شارشامايتىن.
بىراق شىنى كەرەك، ول كەزدە ۇلتتىق كلاسسيكالىق ونەردى اسا تۇسىنە بەرمەيتىنمىن. ويتكەنى ءبىزدىڭ وڭىردە ارقا، سىر، جەتىسۋ، باتىس مەكتەبى سياقتى انشىلىك مەكتەپ قالىپتاسپاعان. ۇيرەتەتىن دە ەشكىم جوق. ايتەۋىر ءوز بەتىمشە حالىق اندەرىن، مايلىقوجانىڭ تەرمەلەرىن، التىنبەك قورازباەۆتىڭ كوپشىلىككە تانىمال، تەلە-راديودان ەستىپ جۇرگەن شىعارمالارىن ورىنداۋدان اسپايتىنمىن.
ەڭ العاش شىققان ۇلكەن ساحنام — تاراز قالاسىندا وتكەن كەنەن ازىرباەۆ اتىنداعى وبلىستىق وقۋشىلار اراسىنداعى بايقاۋ بولدى. ويلاماعان جەردەن ءۇشىنشى ورىن الىپ، وسى سايىستان كەيىن پەرنەباي اعاي «سەن قالايدا قۇرمانعازى اتىنداعى كونسەرۆاتورياعا وقۋعا ءتۇس. ول جەردە جانىبەك كارمەنوۆ جۇمىس ىستەيدى. سول كىسىدەن تىكەلەي ساباق الۋىڭ كەرەك» دەپ كۇندە قۇلاعىما قۇيىپ وتىراتىندى شىعاردى. وكىنىشكە قاراي، مەن 11 سىنىپقا كوشكەن جىلى جانىبەك كارمەنوۆ ومىردەن ءوتتى. ءبارىبىر، ءبىر جىلدان كەيىن سول كىسى ساباق بەرگەن، جۇمىس ىستەگەن كافەدراعا قۇجات تاپسىردىم. بەكبولات تىلەۋحان اعامىز جاڭادان كونسەرۆاتوريا ءبىتىرىپ، وقىتۋشىلىق قىزمەتكە قالىپ جاتىر ەكەن. قابىلداۋ سىناعىن قايرات بايبوسىنوۆ اعامىز الىپ، «داۋىسىڭ جاقسى ەكەن. كىشكەنە تاربيەلەپ جىبەرسەك، سەنەن تۇبىندە جاقسى ءانشى شىعادى» دەپ مەنى بەكبولات اعانىڭ كلاسىنا «ارقا مەكتەبىنە» ءبولدى. ءسويتىپ، بەس جىل كونسەرۆاتوريادا وقىدىم. 2-كۋرستان باستاپ بەكبولات اعا مەنى الماتىداعى كونتسەرت-فەستيۆالدەردەن قالدىرعان ەمەس. ەشقاشان جانىنان تاستامايتىن. ءتىپتى اپتا سايىن تويلارعا شىعارىپ، توپتىڭ الدىندا ءان ايتقىزاتىن. مۇنىڭ ءبارى ساحناعا توسەلىپ، ەلدىڭ الدىنا ەمىن-ەركىن شىعۋىما، كاسىبي ءانشىلىك ونەردى مەڭگەرۋىمە وڭ اسەر ەتتى. قازىر ويلاپ وتىرسام، سول كەزدەگى كونتسەرتتەردىڭ كوپتىگىنەن جان-جاعىمىزعا قارايلاۋعا شامامىز كەلمەپتى.
بەكبولات اعا ءالى كۇنگە كەزدەسىپ قالعان جەردە «ارداشوك» دەپ وزىنە تارتىپ، جىلى ۇشىراپ تۇرادى. ءوزىم اكەدەن ەرتە ايىرىلعان اداممىن. ومىردەگى اكەم — بەكمۇرات بولاتىن بولسا، ونەردەگى اكەم — ۇستازىم بەكبولات تىلەۋحان.
- ءبىر كەزدەرى «گۇلدەر» انسامبىلىندە جۇمىس ىستەدىڭىز. بۇعان دا بەكبولات اعانىڭ كومەگى ءتيدى مە؟
-1997 جىلى سوڭعى كۋرستا وقىپ ءجۇرىپ، بەكبولات اعانىڭ ايتۋىمەن پرەزيدەنت وركەسترىندە ءبىر جىل جۇمىس جاسادىم. كەلەسى جىلى قاراعاندى قالاسىندا ءجۇسىپبەك ەلەبەكوۆ اتىنداعى ءى رەسپۋبليكالىق كونكۋرس ۇيىمداستىرىلىپ، تاعى دا سول بەكبولات اعامىزدىڭ كەڭەسىمەن، اعالىق اقىلىمەن بارىپ قاتىسىپ، 1 ورىن يەلەندىم. بايقاۋ اياقتالعاننان كەيىن قازىلار القاسىنىندا وتىرعان پروفەسسور ەسمۇحان وباەۆ «سەن بالا ءوزى قايدا وقيسىڭ؟» دەپ سۇرادى. مەن «كونسەرۆاتوريانى ەندى ءبىتىردىم» دەپ ەدىم، «جۇمىسىڭ بار ما؟» دەدى. جوق ەكەنىن جاسىرمادىم. سودان نە كەرەك، «بولاشاعى بار، ءوسىپ كەلە جاتقان بالا ەكەنسىڭ. سەنى «گۇلدەر» انسامبلىنە جۇمىسقا تۇرعىزايىن» دەدى. قۋانىپ كەتتىم. الماتىعا كەلگەننەن كەيىن ەسمۇحان اعا ۋادەسىن جۇتپاي، جۇمىسقا ورنالاستىردى. ونىسىمەن قويماي «تۇراتىن جەرىڭ بار ما؟» دەمەسى بار ما؟ جاڭا وقۋ بىتىرگەن جاس ماماندا پاتەر قايدان بولسىن؟! جاعدايىمدى بىلگەن سوڭ، مادەنيەت قىزمەتكەرلەرىنە ارنالعان جاتاقحانادان ءبىر بولمە الىپ بەردى. ءسويتىپ، ويلاماعان جەردەن جولىم بولىپ، «گۇلدەر» مەملەكەتتىك انسامبلىندە 7 جىل تەر توكتىم. 2000 جىلى بەكبولات اعا «مەن استاناعا قىزمەتكە بارا جاتىرمىن. سەنى كونسەرۆاتورياداعى ورنىما ىڭعايلى دەگەن سەنىممەن ۇسىنىس جاساپ وتىرمىن. ءۇمىتىمدى اقتارسىڭ دەپ ويلايمىن» دەپ شاقىرعان سوڭ، ءسوزىن جەرگە تاستاماي، وسىندا كەلدىم. سودان بەرى 11 جىل ءوتىپتى. باستاپقىدا ەكى جىلداي «گۇلدەر» مەن كونسەرۆاتورياداعى جۇمىسىمدى قاتار الىپ ءجۇردىم.
- «گۇلدەردەن» كەتۋگە نە سەبەپ بولدى؟
- نەگىزى، «گۇلدەردەن» كەتەم دەگەن ويىم بولعان جوق. جاسىم وتىزعا ەندى تولعاندا باسشىلىق تاراپىنان «ءوز ەرىكتەرىڭىزبەن ارىز جازىڭىزدار. ورىندارىڭىزعا جاستار كەلسىن» دەگەن اشىق ءاڭگىمەلەر ايتىلدى. بىراق ەشقانداي وكىنىش جوق. وقىتۋشىلىق قىزمەتىم دە جامان ەمەس. تالاي شاكىرت تاربيەلەپ شىعاردىم. الدى تانىمال بولىپ ۇلگەردى.
- اتاپ ايتقاندا، ولار كىمدەر؟
- ەڭ ءبىرىنشى شاكىرتىم — ەرلان رىسقالي. قازىر ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىندا ساباق بەرەدى. حالىقارالىق، رەسپۋبليكالىق بايقاۋلاردىڭ جەڭىمپازى. ودان كەيىن پەريزات تۇراروۆا، استاناداعى پرەزيدەنتتىك مادەنيەت ورتالىعىندا، سونداي-اق ءايگەرىم نارتۇيەەۆا چايكوۆسكي اتىنداعى الماتى مۋزىكالىق كوللەدجىندە، تالعات ابۋعازى ءجۇسىپبەك ەلەبەكوۆ اتىنداعى ەسترادا جانە تسيرك كوللەدجىندە جۇمىس ىستەيدى.
- شاكىرتتەرىڭىزدەن ەڭ ءبىرىنشى نەنى تالاپ ەتەسىز؟
- ەڭ ءبىرىنشى ءاندى بۇزباي، بۇرمالاماي، ءوز قالىبىندا ورىنداعاندارىن قالايمىن. ۇلتتىق كلاسسيكالىق ونەردى ەسترادامەن ارالاستىرىپ، ءجون-جوسىقسىز «بىلعاۋدىڭ» قاجەتى جوق. ءداستۇرلى ءان ءوز دارەجەسىندە، ءوز دەڭگەيىندە، ءوز بيىگىندە ايتىلۋى كەرەك. كەيبىر بالالار «ءداستۇرلى ءاندى اۋەلى حالىققا جەتۋى ءۇشىن ەستراداعا قوسىپ تىڭداتساق» دەگەن ويلارىن ايتادى. مەن بۇعان تۇبەگەيلى قارسىمىن. ەشكىمگە دە مۇنداي كەڭەس بەرمەس ەدىم.
ءوزىمدى قاتال، قاباعىن اشپايتىن مۇعالىممىن دەپ ايتا المايمىن. باۋىرلارىما قالاي قاراسام، ستۋدەنتتەرىمە دە سولاي قارايمىن. بىراق بەتىمەن جىبەرىپ تە قويمايمىن. كەرەك جەرىندە ەركەلەتىپ، كەرەك جەرىندە تالاپ ەتەمىن. قازىر وقىپ، ۇيرەنىپ، يگەرىپ الماسا، ەرتەڭ ءۇيلى-باراندى بولعاننان سوڭ، «كەيىن كەرەك ۋاقىتىندا جاساپ الامىن» دەۋ بەكەر اۋرەشىلىك. ۋاقىتىندا جاسالماعان دۇنيە، ۋاقىتىندا ىرگەتاسى قالانباعان ءبىلىم، كەيىن ميعا قونادى دەگەنگە سەنە بەرمەيمىن. جاس كەزىڭدە جيناعان قور، جاتتالعان رەپەرتۋار ءومىربويى ازىق بولارى ءسوزسىز. جالپى، بالالاردىڭ تالابى، اياقالىسى جامان ەمەس. كونسەرۆاتورييانى كەزىندە 7-8 بالا عانا بىتىرسە، قازىر 14-15 بالاعا دەيىن قابىلدانادى. سونىڭ اسىپ كەتسە، ءتورت-بەسەۋى عانا ءوز ورنىن تابادى. قالعاندارى توي قۋالاپ، باسقا جولمەن كەتەدى. ءبىر اتتەگەن-ايى، وسى. كەڭەس ۇكىمەتى كەزىندە قولى بوس ادام بولماۋشى ەدى، قازىر كەرىسىنشە جۇمىس ىستەيتىندەردەن «ەكى قولعا ءبىر كۇرەك تاپپاي»، بوس جۇرگەندەر كوپ. جاستار اراسىنداعى جۇمىسسىزدىق جانعا باتادى.
- شىعارماشىلىق كەشىڭىزدى قاشان تاماشالايمىز؟
- وسى ۋاقىتقا دەيىن ءبىر كونتسەرت وتكىزگەن ەمەسپىن. ونىڭ قاشان جۇزەگە اساتىنى دا بەلگىسىز. جەكە شىعارماشىلىق كەش وتكىزۋگە انشىلىك جاعىنان قاۋقارىم جەتكەنىمەن، قارجىلىق تۇرعىدا قاۋقارىم جەتپەيدى. وزىمە-ءوزىم پروديۋسەرمىن. وزىمە-ءوزىم دەمەۋشىمىن. اندەرىمدى ءوز قاراجاتىما جازدىرتىپ، كيىمدەرىمدى دە ءوز تاپقان تيىن-تەبەنىمە تىككىزەمىن. «قارجى جاعىنان كومەكتەسىڭىز» دەپ ەشكىمنىڭ الدىنان وتكەن جوقپىن. وتكىم دە كەلمەيدى. كونتسەرت قويۋ ءۇشىن جارناما جاساپ، افيشا شىعارىپ، زالدى جالعا الىپ، بيلەتتى دە ءوزىڭ ساتۋىڭ كەرەكسىڭ. ماعان دەيىن دە كونتسەرت قويعان اعا-اپالارىمىزدىڭ كەشىنە حالىق جينالماي جاتقانىن كورىپ ءجۇرمىز. زيالى قاۋىم بولسا دا ءتوبە كورسەتپەيدى. توپىرلاعان مەكتەپ وقۋشىسى مەن ستۋدەنتتىڭ الدىندا ەسەپ بەرەسىڭ. وسىنى كورىپ وتىرىپ، ويلاناسىڭ. كوزسىز باتىرلىققا بارا المايسىڭ. جەكە كونتسەرت قويماسام دا قۇدايعا شۇكىر، ونەردە ءوز ورنىم بار. حالىقتىڭ الدىندا جۇرگەنىمە ون بەس جىلدان اسا ۋاقىت بولىپتى. جىرشى ۇلجان بايبوسىنوۆا ەكەۋمىز امەريكانىڭ ەڭ ءىرى ون شتاتىندا، يسپانيا، يتاليا، فرانتسيا، قىتاي، سينگاپۋر، گونكونگ جانە تمد ەلدەرىندە ونەر كورسەتىپ، رەسپۋبليكانىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىن ارالادىق.
2001 جىلى ءۇنتاسپا شىعارىپ، ءبىراز اندەرىمدى تىڭدارماندارىما ۇسىنعان ەدىم. قۇداي بۇيىرتسا، وسى جىلدىڭ اياعىندا تاعى ءبىر ديسك شىعارعىم كەلەدى. ەلۋ شاقتى ءانىم دايىن تۇر. ونىڭ بارلىعىن بىردەي جارىققا شىعارماسام دا، شاماما قاراي مىندەتتى تۇردە ءبىر البوم قولدارىڭىزعا تيەتىن بولادى. جالپى، شىعارماشىلىق كەش، البوم دەگەندە ايتپاي كەتۋگە بولمايتىن تاعى ءبىر ۇلكەن ماسەلە بار.
- قانداي؟
- ماسەلەن، بىزدە كورەي، ورىس، ۇيعىر، نەمىس تەاترلارى بار. وعان اباي اتىنداعى وپەرا جانە بالەت تەاترىن قوسىڭىز. اركىم ءوز ۇلتتىق ونەرىن، مادەنيەتىن، ادەت-عۇرىپ، سالت-ءداستۇرىن دامىتىپ، ءوركەندەتىپ، ءوز الدىنا وتاۋ تىگىپ وتىر. بىراق قازاقتىڭ ءان-كۇيىن دارىپتەيتىن، كونەدەن كەلە جاتقان قۇندى جىر-داستاندارىن ۇلىقتايتىن ۇلتتىق كلاسسيكالىق ونەر ورتالىعى جوق. نەگە؟ ءبىز ءوز ونەرىمىزدى وركەندەتەتىن، ەشكىمنەن تەنتىرەپ، ارەنداعا زال سۇرامايتىنداي ءوز وشاعىمىز، ءوز عيماراتىمىز، ءوز كونتسەرتتىك زالىمىز اشىلسا دەپ ارماندايمىز. ەسىگىنىڭ الدىندا «بۇگىن پالەنشەنىڭ كونتسەرتى ەكەن عوي» دەپ كولدەنەڭ كەتىپ بارا جاتقان كىسى كوز توقتاتىپ قارايتىنداي جارنامامىز ءىلىنىپ تۇرسا، شەتەلدىكتەر كەلىپ كورىپ، ءبىرىمىزدىڭ انىمىزگە، ءبىرىمىزدىڭ كۇيىمىزگە تاڭداي قاعىپ كەتىپ جاتسا، جامان با؟ «بۇگىن كىمنىڭ كەشى ەكەن؟» دەپ حالىق ىزدەپ، سۇراستىرىپ جۇرسە، ءداستۇرلى ونەردىڭ قارقىندى دامۋى دەگەن وسى ەمەس پە؟ تاۋەلسىزدىك العانىنا 20 جىل تولعان ەگەمەندى ەلدىڭ ءالى كۇنگە ۇلتتىق كلاسسيكالىق ونەر ورتالىعىنىڭ بولماۋى قالاي؟ وسى جايتتارعا جوعارى جاقتاعى قۇزىرلى ورىندار ويلانسا ەكەن!
ءبىر تەلەارنانى ءداستۇرلى ونەرگە بەرىپ قويساق تا ارتىق ەتپەيدى. كورەي، ۇيعىر، تاتار حالىقتارى ازاننان-كەشكە دەيىن ۇلتتىق ونەرىن، قولونەرىن ناسيحاتتاپ جاتادى عوي. ءبىزدىڭ ولاردان نەمىز كەم؟ جالعىز «قازاقستان» ارناسىندا ءبىر-ەكى باعدارلامامىز بار. ونىڭ ءوزىنىڭ جۇمىس ىستەۋىنە كەيدە شەك قويىلادى. ۇلتتىق كلاسسيكالىق ونەر ورتالىعىمەن قاتار، قانشا ارنا بولسا، سولاردىڭ ءارقايسىسىندا ۇلتتىق ونەرگە قاتىستى باعدارلامالار اشىلۋى مىندەت دەپ بىلەمىن.
- ۇكىمەتتىك دەڭگەيدەگى كونتسەرتتەرگە ءجيى شىعاتىن انشىلەردىڭ ءبىرىسىز. وسى ۇسىنىستارىڭىزدى جاۋاپتى مەكەمەلەرگە جەتكىزۋدىڭ ءساتى تۇسپەدى مە؟
- ۇكىمەتتىك كونتسەرتتەرگە كوپ شىعامىن دەپ ايتا المايمىن. كەيدە ۇيىمداستىرۋشىلار «جاس قىزدار كەرەك» دەپ ىزدەپ جاتادى. سىپايىلاپ «سىزدەر ساحناعا شىعىپ جۇرسىزدەر عوي» دەگەنگە كەلتىرەدى. ارينە، جاستاردىڭ شىققانىنا قارسى ەمەسپىز. بىراق ءانشى 25-30 جاسىندا كاسىبي تۇردە قالىپتاسىپ، تولىسىپ، كەمەلىنە كەلەدى. ساحناداعى تاجىريبەڭ ۇلعايادى. انگە دەگەن كوزقاراسىڭ وزگەرىپ، داۋىسىڭ دا ابدەن ورنىققان ۋاقىتتا، كەرەك بولماي قالاتىنىڭ جامان. قازىر مەن 35 جاستان استىم. ناعىز ءان ايتاتىن كەزىمىز عوي. ادامنىڭ جاسىنا ەمەس، كاسىبي شەبەرلىگىنە كوڭىل ءبولۋدىڭ ورنىنا، «ءتۇرى قانداي، فيگۋراسى قانداي؟» دەگەن دە ءاڭگىمە ايتىلىپ قالادى. ول جەردە قىز سىنىن وتكىزگەلى جاتقان ەشكىم جوق قوي. بىلگەن ادامعا بۇل ماعان ەمەس، ونەرگە جاسالعان قيانات.
ول از دەسەڭىز، ءبىر جارىم ساعاتتان اساتىن ۇلكەن كونتسەرتتەردە ءداستۇرلى ونەرگە 10-15 مينۋت-اق بەرىلەدى. سول ۋاقىتتىڭ ىشىندە 4-5 قىز شىعىپ، حالىق ءانىن ورىنداپ، ءبىر وركەستر كۇي تارتىپ، دومبىراشىلار توبى پوپپۋري ويناپ ۇلگەرۋى قاجەت. ءتورت-بەس ءاندى ءبىر شۋماعى مەن ءبىر قايىرماسىن عانا قايىرعاندا بەس ءانىڭىز، ەكى جارىم ءان بولىپ شىعادى. نە باسى جوق، نە اياعى جوق. ودان دا ءار مەكتەپتەن كەزەكتەستىرىپ، ەكى انشىدەن شاقىرىپ، ءبىر-ءبىر اننەن تولىقتىرىپ ورىنداتپاي ما؟ وسىنداي دۇنيەلەر قارنىمدى قاتتى اشتىرادى. جوعارىداعىلار مۇنى وزدەرى كورمەيدى، تومەندەگىلەر ايتسا، ەكىنشى كونتسەرتكە جولاتپايدى.
- وسىنداي كەلەڭسىزدىكتەرگە جابىرقاپ قالاتىن ساتتەرىڭىزدە كىمدەرگە جۇگىنەسىز؟ كىمدەرمەن سىرلاسىپ، كىمدەردىڭ پىكىرىنە قۇلاق اساسىز؟
- كوزى تىرىسىندە مارقۇم قارشىعا اعا «سەنەن ۇلكەن ءۇمىت كۇتەمىن» دەپ قاتتى قولپاشتايتىن. مۇحيتتىڭ ءانى «اينامكوزدى» كەزىندە كۇلاش بايسەيىتوۆا وركەسترمەن ورىنداعان ەكەن. «سونى مەن وركەسترگە ءتۇسىرىپ، سەن شىرقاساڭ» دەيتىن. «اعا، مەنەن باسقا دا «اينامكوزدى» ايتىپ جۇرگەن اپايلارىمىز كوپ قوي» دەگەن سوزىمە، «سەنىڭ ورىنداعانىڭدى قالايمىن. بىرگە جاسايىق وسىنى» دەۋشى ەدى. ءاسانالى ءاشىموۆ، اقىن جارىلقاسىن امانوۆ جانە وزگە دە بەتكە ۇستار ازاماتتار ۇنەمى «اينالايىن» دەپ ارقامنان قاعىپ جۇرەدى. دەگەنمەن، ءانشىنىڭ وزىنە ەشقاشان كوڭىلى تولمايتىن ءتارىزدى. مۇمكىن، ءوزىن كەرەمەتپىن دەپ ويلايتىندار بار شىعار، مەن «بولدىم-تولدىم» دەپ ايتا المايمىن. ەسكى ءۇنتاسپالاردى تىڭداپ وتىرىپ، «شىركىن-اي، نەگە مەن وسى اعا-اپالارىمىز سياقتى ايتپايمىن» دەپ ويلانىپ قالامىن. سوندايدا ونەردە بىرگە جۇرگەن دوستارىم «اركىمنىڭ ءوز ورنى بار» دەگەندە ساباما تۇسەمىن. ەركىن شۇكىمانوۆ، تىلەۋلەس قۇرمانعاليەۆ، ۇلجان بايبوسىنوۆا، مۇرات ابۋعازى سىندى ارىپتەستەرىم ونەرىمە قاتىستى سىن-ەسكەرتپەلەرىن نەمەسە جاقسى لەبىزدەرىن ءبىلدىرىپ جاتادى. ونىڭ بارلىعىن ەسكەرەمىن. ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ ارتىقشىلىعىمىزدى ايتىپ، كەم-كەتىگىمىزدى جاناشىرلىقپەن تۇزەيمىز. ماعان سىن ايتقان ادامعا ەشقاشان «ءوزىڭدى جوندەپ ال» دەگەن ەمەسپىن. ال ورىنسىز ارتىق كەتىپ بارا جاتقاندار بولسا، ورنىنا قويامىن.
- «سەگىز قىرلى» ويىن-ساۋىق باعدارلاماسىندا قاتىسۋشىلارعا كەيدە باتىرىپ، كەيدە مەرەيىن اسىرىپ، كوتەرمەلەپ جاتاسىز…
- «سەگىز قىرلى» باعدارلاماسىندا قازىلار قۇرامىندا وتىرعانىما ەكى جىلدان استى. باسىندا ارقا مەكتەبىنەن قايرات اعامىز تورەلىك ەتەتىن. ول كىسى وتىرعان جەردە ادىلەتسىزدىك بولمايدى. «اق دەگەنى العىس، قارا دەگەنى قارعىس». قايرات اعا قىزمەت بابىمەن استاناعا اۋىسقاننان كەيىن ساعاتبەك قاليەۆ قولقا سالىپ، مەن كەلىستىم. بالالاردىڭ باعاسىن ءادىل بەرۋگە تىرىسامىز. كەيدە كوتەرىپ، كەيدە تومەندەتىپ بەرەمىز. ءبىزدىڭ تومەندەتكەنىمىزدەن تومەندەپ، كوتەرگەنىمىزدەن كەرەمەت بولىپ كەتپەيدى. وسىنداي باعدارلامالارعا قاتىسقاندارى وزدەرىنە پايدالى. مەن شاكىرتتەرىمە ءاردايىم «تەلە-باعدارلامالارعا، كونكۋرستارعا قاتىسىپ وتىرىڭدار» دەپ كەڭەس بەرەمىن. جەڭۋ، ورىن الۋ مىندەت ەمەس، ەسەسىنە تاجىريبە جيناقتاپ، ورتا كورىپ قايتادى. شامالارىن باعامدايدى. سەرپىن پايدا بولادى. ءوزىن-ءوزى تاربيەلەۋگە مۇمكىندىك، جول اشادى.
- ەسمۇحان وباەۆ الىپ بەرگەن جاتاقحانادا نەشە جىل تۇردىڭىز؟
- بەس جىل كونسەرۆاتوريانىڭ، 7 جىل «گۇلدەردىڭ» جاتاقحاناسىندا تۇردىم. 2005 جىلى ۇلىم بەكبولدى بوسانىپ، پەرزەنتحانادا جاتقان كۇنى «ەرتەڭ كىلتىڭىزدى الىپ كەتىڭىز» دەپ اكىمشىلىكتەن حابارلاستى. ءسويتىپ، مەنىڭ ورنىما ءسىڭىلىم بارىپ، يمانعالي تاسماعامبەتوۆتىڭ قولىنان ەكى بولمەلى پاتەردىڭ كىلتىن الىپ قايتتى. قۇدايعا تاۋبە، قازىر سول ۇيىمدە تۇرىپ جاتىرمىن. جۇمىستان بوس ۋاقىتتا گۇل وسىرگەندى جاقسى كورەمىن. ءۇيىم گۇلباعىنا كوبىرەك ۇقسايدى. ءبىر تەرەزەنىڭ الدىندا بىرنەشە گۇل ءوسىپ تۇرادى. ءوسىمدىكتەرىمدى قاراپ، سۋ قۇيىپ، سارعايعان جاپىراقتارىن ءۇزىپ، ءسۇرتىپ ءجۇرگەننەن جانىم ءلاززات الادى.
قولىم قالت ەتكەندە ساحنالىق كوستيۋمدەرىمنىڭ ەسكيزىن سىزعاندى ۇناتامىن. باس كيىمدەرىمنىڭ ۇكىسىن قولدان جاسايمىن. بۇل مەنىڭ اقشامنىڭ جوقتىعىنان ەمەس، ءوزىمنىڭ جان قالاۋىم، كوڭىلىم سۇيەتىن ءىس.
اكەم ومىردەن ەرتە كەتتى. شەشەم بار. ءبىر ۇيادان تاراعان بەس بالامىز. التىن اسىقتاي ۇلىم ءوسىپ كەلەدى. بيىل مەكتەپكە باردى. كۇندىز-ءتۇنى سول بالام جاقسى ازامات بولىپ وسسە ەكەن دەپ ويلايمىن.
اڭگىمەلەسكەن قانشايىم بايداۋلەت، «ايقىن».
