«ميۋنحەن اقش-تىڭ رەسەيدىڭ ۋكرايناعا قارسى سوعىسىن اياقتاۋ جوسپارىن ۋكراينا جانە ەۋروپامەن تالقىلاي باستاعان العاشقى ورىن بولدى – جانە ولار جاۋاپ الدى. ازىرگە جالپى سيپاتتا، بىراق كەيبىر جايتتار ايقىندالا ءتۇستى»، دەپ جازدى گەرمانيا DW اگەنتتىگى.
(ۆلاديمير زەلەنسكي ءۇشىن ميۋنحەن – 2022 جىلدىڭ اقپانىندا باتىس كوشباسشىلارىنىڭ «رەسەي ۋكرايناعا شابۋىل جاساۋعا دايىندالىپ جاتىر» دەپ الدىنالا الاڭداۋشىلىق تانىتىپ، وسى سۇراقتى تالقىلاعان قالا بولىپ تابىلادى).
ءۇش جىل وتكەن سوڭ وقيعا قالاي ءوربىدى
سول كەزدە ميۋنحەندەگى قاۋىپسىزدىك كونفەرەنتسياسىنىڭ كوتەرگەن «سوعىس باستالۋى مۇمكىن»دەگەن ساۋالىنا كوپشىلىك سەنگەن جوق ەدى. سونداي-اق، قاتىسۋشىلار «ەگەر شابۋىل باستالسا ۋكراينانىڭ وعان توتەپ بەرە المايدى» دەپ تە كۇماندانعان بولاتىندى...
ەندى، مىنە، سول كونفەرەنتسيادان ءۇش جىل وتكەن سوڭ، ميۋنحەندەگى بۇگىنگى فورۋمنىڭ باستى تاقىرىبى – «اقش-تىڭ جاڭا پرەزيدەنتى دونالد ترامپتىڭ باستاماسىمەن سوعىستى اياقتاۋ جوسپارى» بولدى. ول جوسپاردا اقش تاراپى «رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن جەدەل كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋ قاجەت» دەگەن ۇستانىمدى باسشىلىققا الدى. ءسويتىپ، فورۋمعا قاتىسۋشىلاردىڭ كوكەيىندە «شەڭبەر تۇيىقتالىپ بارا جاتىر ما؟» دەگەن سۇراق قالىپ قويدى...
زەلەنسكيدىڭ «قىزىل سىزىعى»
العاشقى ەكى كۇننىڭ قورىتىندىسى بويىنشا، «بەيبىتشىلىك قانداي جولمەن مۇمكىن بولادى؟» دەگەن سۇراققا ناقتى جاۋاپ بولعان جوق. كوپشىلىك دەلەگاتسيا وكىلدەرى «رەسەيمەن كەلىسسوز»دەگەندى ماسكەۋدىڭ تالاپ ەتىپ وتىرعانىنداي جانە ميۋنحەن فورۋمى قارساڭىندا پەنتاگوننىڭ جاڭا باسشىسى پيت حەگسەت ايتقانداي: «ۋكراينانىڭ ناتو-عا ۇمتىلۋىنان باس تارتۋى» جانە «ۋكراينانىڭ رەسەي باسىپ العان اۋماقتارىنان ايىرىلۋىن مويىنداۋى» دەگەن ءسوز بە دەپ تۇسىنگەنى راس. سوندىقتان، كوكەيدە «بۇل كەلىسسوزدىڭ باعاسى سول ما؟» دەگەن سۇراق تۇردى.
ۆيتسە-پرەزيدەنت دجەيمس دەۆيد ۆەنس بۇل تاقىرىپتا از سويلەدى. ال، ترامپتىڭ ۋكراينا جانە رەسەي بويىنشا ارنايى وكىلى، وتستاۆكاداعى گەنەرال كيت كەللوگ ناقتى ەشتەڭە ايتا المادى: ۆاشينگتون تەك «ۋكراينادا ۇزاق ءارى تۇراقتى بەيبىتشىلىكتى قالايتىنىن» مالىمدەدى. الايدا ول جوسپار ءالى دايىن ەمەس ەكەنى انىق بولدى. ونى ۋكراينالىق ليدەر زەلەنسكيدىڭ الداعى ۋاقىتتا اق ءۇي باسشىسى ترامپپەن، بولجام بويىنشا ۆاشينگتوندا وتەتىن كەزدەسۋدە تالقىلاماق ەكەن. بىراق بۇل كەزدەسۋ قاشان وتەتىنى بەلگىسىز...
زەلەنسكي ميۋنحەندە ترامپتىڭ ستسەناريىندەگى ستاتيست ءرولىن قابىلدامايتىنىن اڭعارتتى
«ۋكراينا ءبىزدىڭ قاتىسۋىمىزسىز جانە بىزبەن كەلىسپەي جاسالعان ەشقانداي كەلىسىمدى قابىلدامايدى»، – دەدى ۋكراينا پرەزيدەنتى. ميۋنحەندەگى Bayerischer Hof قوناقۇيىنىڭ كونفەرەنتسيا زالى بۇل سوزدەردى قول شاپالاقتاپ قارسى الدى.
نەمىس ليبەرالدارىنىڭ ەۋروپارلامەنتتەگى دەپۋتاتى ماري-اگنەس شتراك-تسيممەرمان (Marie-Agnes Strack-Zimmermann) DW-گە بەرگەن سۇحباتىندا زەلەنسكيدىڭ ءسوزىن ەڭ مىقتى باياندامالاردىڭ ءبىرى دەپ اتادى. ول اسىرەسە ۋكراينانىڭ ەۋروپانىڭ قورعانىس قابىلەتىن كۇشەيتۋگە باعىتتالعان ۇندەۋىن، سونىڭ ىشىندە اقش-پەن بايلانىستار السىرەپ جاتقان شاقتا، ەۋروپالىق ارميا قۇرۋ باستاماسىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى.
زەلەنسكي بۇعان دەيىن ۆلاديمير پۋتينمەن كەلىسسوزدەرگە تەك اقش پەن ەو-مەن ورتاق ۇستانىمداردى كەلىسكەننەن كەيىن عانا باراتىنىن مالىمدەگەن ەدى. ەۋروپالىقتار بولاشاق كەلىسسوزدەر ۇستەلىندە وزدەرىنە ورىن تالاپ ەتۋدە، بىراق امەريكالىقتار ولاردى شاقىرۋعا اسىقپاي وتىر.
اقش ۇسىنعان جوباداعى «پۋتينمەن كەلىسسوزدەرگە قاتىسۋ» زەلەنسكيدىڭ ميۋنحەندە بەلگىلەگەن جالعىز «قىزىل سىزىعى» ەمەس ەدى. سوندىقتان دا، ۋكراينا پرەزيدەنتى اقش ۇسىنعان «ۋكراينانىڭ سيرەك كەزدەسەتىن مينەرال كەن ورىندارىنا اقشتىڭ قولجەتىمدىلىگى تۋرالى»كەلىسىم جوباسىنا قول قويۋدان باس تارتتى. امەريكالىق ءباسپاسوزدىڭ مالىمەتىنشە، «ۆاشينگتون كيەۆكە كومەكتى ودان ءارى جالعاستىرۋدىڭ ورنىنا، دەپ ۋكرايناداعى وسىنداي قورلاردىڭ جارتىسىنا قول جەتكىزۋدى ودان ماڭىزدى سانايتىنىن» ءبىلدىردى. ارينە، ۋكراينا بۇعان قارسى ەمەس، ويتكەنى، وندا ودان باسقا جول دا جوق. سوندىقتان، وسى جولى ۋكراينا «كەلىسىمنىڭ ناقتى شارتتارى ءالى دە پىسىقتالاتىن بولادى» دەپ، ماسەلەنى كەيىنگە قالدىرىپ قويدى...
كەللوگ ەۋروپالىقتاردى كەلىسسوزدەرگە قاتىستىرۋدى قاجەت دەپ سانامايدى
ميۋنحەندەگى قازىرگى كونفەرەنتسيا بارىسىندا اقش-تىڭ قازىرگى اكىمشىلىگىنىڭ وكىلى كيت كەللوگ العاش رەت ۋكراينالىق بيزنەسمەن ۆيكتور پينچۋك قورى ۇيىمداستىرعان "ۋكراينالىق لانچقا" قاتىستى. بۇل ءىس-شارا ترامپتىڭ ستيلىنە ساي "Your country first – win with us" («ەلىڭ بارىنەن جوعارى – بىزبەن بىرگە جەڭىسكە جەت») دەگەن ۇرانمەن ءوتتى.
«ۋكراينانىڭ جەڭىسى» تۋرالى كەللوگ ەشتەڭە ايتقان جوق، بىراق ترامپتىڭ قىزمەتىن ءتيىمدى دەپ سانايتىنىن مالىمدەدى: ء"بىز سوڭعى 30 كۇندە (سوعىستى توقتاتۋ ءۇشىن – رەد.) بايدەن اكىمشىلىگىنىڭ ءۇش جىلدا جاساعانىنان دا كوپ جۇمىس اتقاردىق", – دەدى ول.
كەللوگ ۋكراينا بەيبىت كەلىسسوزدەرگە قاتىساتىنىن راستادى، الايدا ونىڭ پىكىرىنشە، بۇل كەلىسسوزدەرگە ەۋروپالىقتاردىڭ قاتىسۋى مىندەتتى ەمەس ەكەن. بۇل مالىمدەمە ميۋنحەندەگى جالپى اتموسفەرانى شيەلەنىستىرە ءتۇستى. سەبەبى، بۇعان دەيىن ۆيتسە-پرەزيدەنت ۆەنس ەۋروپانى «دەموكراتيانى شەكتەۋگە تىرىستى» دەپ قاتاڭ سىنعا العانى بەلگىلى. بۇل سوزدەرگە ەۋروپالىقتار، سونىڭ ىشىندە گەرمانيا كانتسلەرى ولاف شولتس دەرەۋ قارسىلىق بىلدىرگەن بولاتىن.
اقش پرەزيدەنتىنىڭ ۋكراينا جانە رەسەي بويىنشا ارنايى وكىلى كيت كەللوگ ۋكرايناداعى سايلاۋ تۋرالى پىكىر ءبىلدىردى. كيت كەللوگ DW ءتىلشىسىنىڭ «ۆاشينگتون بيىل ۋكراينادا پرەزيدەنتتىك سايلاۋ وتكىزۋدى تالاپ ەتە مە؟» دەگەن سۇراعىنا «بۇل ماسەلەنى شەشۋ – ۋكراينانىڭ ءوز قۇزىرىنداعى ءىس» دەپ جاۋاپ بەردى. الايدا، 1 اقپاندا Reuters اگەنتتىگىنە بەرگەن سۇحباتىندا كەللوگ اقش ۋكراينانىڭ سايلاۋ وتكىزگەنىن قالايتىنىن اتاپ وتكەن ەدى. ونىڭ سوزىنشە، ەگەر الداعى ايلاردا رەسەيمەن اتىستى توقتاتۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول جەتكىزىلسە، ۋكراينادا سايلاۋ جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ءوتۋى مۇمكىن دەگەن ەدى.
اقش رەسەيدەن قانداي مامىلەلەر كۇتۋدە؟
امەريكالىق وكىلدەردىڭ مالىمدەمەلەرىندەگى جۇيەسىزدىك پەن قايشىلىقتار – بيىلعى ميۋنحەن كونفەرەنتسياسىنىڭ باستى ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى. ۋكراينا پرەزيدەنتى ۆلاديمير زەلەنسكي بۇعان اشىق نارازىلىق ءبىلدىردى. ول اقش-تىڭ جاڭا اكىمشىلىگىندە «ءارتۇرلى داۋىستار» بار ەكەنىن جانە ولاردىڭ بارلىعى ۋكراينانى قولدايتىنىنا سەنىمدى ەمەس ەكەنىن ايتتى. بىراق ول ناقتى كىمدى مەڭزەگەنىن اشىپ كورسەتكەن جوق.
بۇگىندە ترامپتىڭ ۋكراينادان قانداي ىمىراتالاپ كۇتەتىنى تۋرالى ءجيى ايتىلىپ جاتىر. ال، بىراق، ترامپتىڭ «رەسەيگە قانداي تالاپ قوياتىنى» ءالى دە تۇسىنىكسىز كۇيدە قالۋدا. DW Conflict Zoneباعدارلاماسى اياسىندا ميۋنحەندە سويلەگەن كيت كەللوگ: رەسەيگە دە «تەرريتوريالىق مامىلەلەرگە كەلۋ» ۇسىنىلۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتتى. وسى تۇرعىدا ول رەسەيدىڭ «كولەڭكەلى فلوتى» تۋرالى ماسەلەنى ەسكە سالدى – بۇل فلوت باتىستىڭ پىكىرىنشە، ماسكەۋگە مۇناي ەكسپورتتاۋعا كومەكتەسىپ وتىر جانە وعان قارسى سانكتسيالار قاراستىرىلۋى مۇمكىن. ءسويتىپ، اقش تاراپى رەسەي كونبەسە، ونىڭ مۇناي ەكسپورتىن شەكتەپ قويا الاتىنىن رەسەيگە تاعى ءبىر ەسكەرتىپ قويدى..
ميۋنحەننىڭ ۋكراينا ءۇشىن باستى قورىتىندىسى قانداي؟
«ءۇمىت ءۇزۋدىڭ قاجەتى جوق، ەشكىم ۋكراينانى رەسەيگە تاپسىرعان جوق»، – دەدى بريتاندىق ساياساتتانۋشى مارك گالەوتتي DW-گە بەرگەن سۇحباتىندا. «بىراق بۇل ميۋنحەن كونفەرەنتسياسىنىڭ ەرەكشەلىگى – ادەتتە مۇندا باتىستىڭ بىرلىگى تۋرالى ايتىلادى، ال بۇل جولى ءبىز باتىستىڭ بولشەكتەنگەنىن كورىپ وتىرمىز. بۇل كيەۆ ءۇشىن جاقسى جاڭالىق ەمەس».
وسى جاعدايعا قاراماستان، ۆلاديمير زەلەنسكي الاڭداۋشىلىعىن جاسىرماعانىمەن، ءازىل سەزىمىن دە جوعالتقان جوق. ونىڭ ءسوز سويلەۋى كەزىندە كەيدە پرەزيدەنت سويلەپ تۇر ما، الدە بۇرىنعى اكتەر مە – اجىراتۋ قيىن بولدى. زالدا كۇلكى تۋدىرعان ساتتەردىڭ ءبىرى – زەلەنسكيدىڭ ترامپقا بىرنەشە رەت «پۋتين سىزدەن قورقادى» دەپ قايتالاعانىن ايتۋى بولدى. ول وسى سوزدەردەن كەيىن درامالىق كىدىرىس جاساپ، «ەندى پۋتين مۇنى بىلەدى» دەپ قوسىپ قويدى...
رەداكتسيادان: اقش مالىمدەمەسىن اقشتىڭ وزىندە دە دەموكراتتار جانە كوپتەگەن رەسپۋبليكالىقتار «ساتقىندىق» دەپ باعالاپ، شۋ كوتەرۋدە. ونى ەۋروپالىقتار دا جىلى شىرايمەن قابىلاعان جوق. سوندىقتان، ەۋروپالىقتار ءوزىنىڭ قارۋجاراق ءوندىرىسىن ىسكە قوسىپ، ۋكرايناعا كومەگىن توقتاتپايتىنىن مالىمدەۋدە. ولار، ۋكراينانىڭ قارۋجاراق ءوندىرىسىن قاتار دامىتۋدى جوسپارلاۋدا. سەبەبى، رەسەيگە جاۋلاپ العان جەرلەردى قالدىرۋ – رەسەيدىڭ جەڭىسىن مويىنداۋ، مەملەكەت تەرريتورياسى تۇتاستىعى تۋرالى حالىقارالىق زاڭدى ورەسكەل بۇزۋ دەپ سانايتىندىقتارىن اشىق ايتۋدا.
ءابدىراشيت باكىرۇلى،
شولۋشى
