بۇگىن ءبىر تاكسيگە ءمىندىم. رولدە ءبىر كەلىنشەك وتىر. سوڭعى كەزدەرى ياندەكسبەكتەردەن گورى ياندەكسگۇلدەر ءجيى كەزدەسەتىن بولىپتى. كەيبىرەۋلەرى قاسىنا ءبىر قۇربىسىن الىپ، كۇنى-ءتۇنى تاكسوۆات ەتەتىن بولىپتى. مۇنىڭ ءوزى الەۋمەتتىك جاعدايدىڭ قانشالىقتى وزگەرگەندىگىن كورسەتەدى. كوبىسىنىڭ اڭگىمەسى ءبىر - كۇيەۋلەرى دۇرىس تابىس تاپپايدى، ال ءوز تاپقاندارى ومىرگە، بالا-شاعاعا جەتپەيدى. ءبىرازى كۇيەۋلەرىن قۋىپ جىبەرگەن، قايتەمىز ونداي ماسىلدى دەپ.
جارايدى، ماسەلە وندا ەمەس. وسى جولعى ياندەكسگۇلدىڭ وسى تالدىقورعاننىڭ ىرگەسىندە بىرنەشە گەكتار جەرى بار ەكەن. اۋىل تەك بيداي وسىرۋمەن اينالىسىپ، سوعان كۇن كورەدى. بيدايدان باسقا نارسە وسىرەيىن دەسە، سۋارمالى جەرى جوق. بىلتىر بيداي جاقسى شىققان، توننالاپ استىق جيناعان. بۇرىن الىپساتارلار كەلىپ، ساتىپ الاتىن، بيىل الاتىن ادام جوق. بيدايدىڭ ءبىر بولىگىن تيىنعا ساتسا، قالعان بولىگى ءشىرىپ جاتىر. مۇنىڭ سەبەبى - وسىعان دەيىن يمپورتقا كەتكەن قازاق بيدايىنىڭ نارىعىن تولىقتاي رەسەي بيدايى باسىپ تاستاعان. رەسەيدىڭ بيدايىن ەۋروپا ەلدەرى ساتىپ الۋدى قويعان سوڭ، رەسەي اينالاسىنداعى نارىقتى تولىقتاي ءوز بيدايىمەن تولتىرىپ تاستاعان. ونىڭ ۇستىنە ورىس بيدايىنىڭ ساپاسى قازاقتىڭ بيدايىنان جوعارى، ەكەۋى قاتار تۇرسا، ورىستىكىن الادى ەكەن. ال ءبىزدىڭ بيدايدىڭ باراتىن جەرى جوق. تەك ءىرى شارۋاشىلىقتار عانا قويما سالدىرتىپ، بيدايدى بۇلدىرمەي قىستان الىپ شىعادى. وسى ءىرى كاسىپ يەلەرىنەن عالىمدارعا بيدايدى كوگەرمەي قىستان الىپ شىعاتىن ارنايى تەحنولوگياسى بار قويمالاردى جابدىقتاۋ بويىنشا ۇسىنىستار ءتۇسىپ جاتىر ەكەن. ال ورتا جانە شاعىن شارۋاشىلىقتار، جىلىنا 20-30 توننا بيداي جينايتىندار بيدايىن امالسىزدان 3 ەسە ارزان باعاعا ساتۋدان باسقا امالى قالماپتى. ول دەگەنىمىز، تازا شىعىن، جەردى جىرتىپ، بيداي ەگۋدىڭ باعاسىن دا كوتەرە المايدى.
سوۆەت بيلىگى تۇسىنداعىداي ارتىق بيدايدى ساتىپ الاتىن مەملەكەت تە جوق. ەگىنشىلەردىڭ پروبلەماسى، تەك سولاردىڭ پروبلەماسى عانا. ەندى مىنا اۋىلدىڭ تۇرعىندارى ءبىر جىل ەڭبەك ەتىپ، قارىزعا باتىپ، كەلەر جىلى بيداي ەكپەيمىز دەيدى. جارتىسى، سول قارىزىن وتەپ، ومىرگە اقشا تابۋ ءۇشىن، تاكسيست بولىپ كەتكەن.
جاعداي ءبىز ويلاعاننان دا قيىن ەكەن. ءىشىڭ كۇيىپ ورتەنەدى. بيلىك سىنعا شىداماي، بەت قاراتپاي، اۋىز اشتىرتپاي جەر-جەردە قىسىپ جاتىر. قاتەلىگىن كورگىسى دە، مويىنداعىسى دا كەلمەيدى. بارلىق سالادا سولاي. تەك وزدەرىنە تۇسىنىكتى باعىت الىپ، شاۋىپ بارا جاتىر. اۋىلدا بيداي ءشىرىپ جاتسا، قايداعى 9%-عا ەكونوميكا وسەدى؟ ەگىن ەگىپ، ونى اتا كاسىپ قىلعاندار قالاعا قاشىپ، تاكسيست بولىپ كەتسە، بۇل جوسپار قالاي ورىندالماق؟
ەلدى العا جەتەلەي الاتىن ادامداردىڭ بارلىعى بيلىكتەن شەتتەتىلدى، بيلىكتە جۇرگەندەردىڭ وتىرىگى كۇن وتكەن سايىن ەسەلەنىپ بارا جاتىر، ال تىزگىندى ۇستاعاندار شىن مانىندە شارۋانى تىندىرۋدىڭ ورنىنا ارزان پيارمەن اۋەستەنىپ كەتتى. 2022 جىلدان كەيىن تۇتاس زاڭداردىڭ سەرياسىن قابىلداپ، "زاڭ مەن ءتارتىپ" دەگەن قاعيداتتى ەنگىزىپ، "ادىلەتتى قازاقستان", "جاڭا قازاقستان", "ەستيتىن مەملەكەت" دەگەندەردىڭ جانازاسىن شىعارىپ تاستادى. انا زاڭ كەرەك، مىنا زاڭ كەرەك دەپ شەتىنەن قابىلداندى. ول زاڭداردىڭ بىرەۋى جۇمىس ىستەمەيدى، ويتكەنى سول زاڭدى العا جەتەيتىن پودزاكونكالاردىڭ وزدەرى سول زاڭدارعا قايشى.
ەل ىشىندەگى نەگىزگى ازىق-تۇلىك كوزى مەن قورى وسىلاي قۇري بەرسە ازىق-تۇلىك تاپشىلىعى مەن الەۋمەتتىك داعدارىس قايىرشىلىق پەن كەدەيلىككە الىپ باراتىنى بارىنە دە تۇسىنىكتى. بەلدى بۋ دۇرىس تا شىعار، بىراق كوزدى اشىپ، اقىلدى قوسقان دا ءجون بولار.
ءبىز وسى قانداي مەملەكەتكە اينالىپ بارا جاتىرمىز؟
Almas Junisbay
