قازاقستان ساياسي ارەناسىندا ءار قادام، ءار ءسوز ۇلكەن ماڭىزعا يە. پرەزيدەنتتىڭ سۇحباتى — تەك اقپارات بەرۋ ەمەس، سونىمەن قاتار ساياسي مادەنيەتتى قالىپتاستىراتىن ماڭىزدى قۇرال. بۇل سۇحبات نەلىكتەن نازار اۋدارۋعا لايىق؟ سەبەبى، ول ەلدەگى ەڭ وزەكتى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى، قوعامداعى تۇسىنبەۋشىلىكتەر مەن الىپ-قاشپا اڭگىمەلەردىڭ الدىن الادى.
مامانداردىڭ ايتۋىنشا، ساياسي ترانسفورماتسيا كەزەڭىندە مۇنداي اشىقتىق ەرەكشە قاجەت. سۇحبات فورماتى تۋرالى ايتىلعان سىني پىكىرلەر دە ورىندى بولۋى مۇمكىن، بىراق مۇنداي ديالوگ حالىق پەن بيلىكتىڭ اراسىنداعى كوپىردى نىعايتادى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ وسى سۇحباتتا كوتەرگەن تاقىرىپتارى ەلدىڭ دامۋ باعىتىن ايقىنداۋعا، ساياسي شەشىمدەردىڭ لوگيكاسىن تۇسىنۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
وسىنداي ۇندەۋ قازاقستان قوعامى 2024 جىلى اتقارىلعان ىستەرگە تالداۋ جاساپ، بولاشاققا باعدار جاسايدى. ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك باسقارۋ فورماسى، سايلاۋ پروتسەستەرى، زاڭ ۇستەمدىگى جانە ەلدىڭ ساياسي تۇراقتىلىعى سەكىلدى ماڭىزدى ماسەلەلەر قوزعالدى. وسىعان بايلانىستى ساراپشىلاردىڭ پىكىرلەرى دە نازاردان تىس قالمايدى. ساياساتتانۋشى پەردەحان شامشيەۆتىڭ پىكىرىنشە، پرەزيدەنت سۇحباتىندا قوعامدا قوردالانعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.
«سۇحباتتا نە ايتىلعانى تۋرالى ايتپاستان بۇرىن، وسى ءبىر ساياسي كوممۋنيكاتسيا فورماتىنا توقتالايىن. پرەزيدەنتتىڭ سۇحباتى شىققاننان كەيىن ونىڭ فورماتىنا قاتىستى سىني پىكىرلەر ايتىلدى. قاتارداعى ازامات، تۇتاس قوعام ارينە ساياساتكەرلەرگە جوعارى تالاپ قويادى. بۇل تابيعي الەۋمەتتىك قۇبىلىس. الايدا ءدال وسى فورماتتاعى سۇحباتتان دا حالىق وزىنە كەرەك اقپاراتتى الا الادى. قازىرگى ساياسي ترانسفورماتسيا كەزەڭىندە وسىنداي فورمات كەرەك تە شىعار»،- دەيدى مامان.
سۇحباتتىڭ مازمۇنىنا توقتالا وتىرىپ، ساياساتتانۋشى مەملەكەت پرەزيدەنتىنىڭ قوعامدا قوردالانعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىلگەنى ماڭىزدى ەكەنىن ايتادى.
« 2024 جىلى بيلىك، ۇكىمەت نە اتقارعانى ايتىلادى. بۇدان باسقا ءبىر جىل بويى قوعامدا قوردالانعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرىلگەن. سۇراقتار ءارالۋان. ەگەر ولارعا دەر كەزىندە جاۋاپ بەرىلمەسە، ءتۇرلى الىپ-قاشپا اڭگىمە كوبەيەدى. سول ءۇشىن دە سۇحبات ماڭىزدى. اسىرەسە ساياساتتانۋشى رەتىندە مەنى مەملەكەتتى باسقارۋ فورماسىنا قاتىستى، سايلاۋ پروتسەسىنە بايلانىستى سۇراقتار تولعاندىرادى. ءبىرىنشى ماسەلەگەن كەلگەندە پرەزيدەنت پرەزيدەنتتىك باسقارۋدىڭ ءتيىمدى ەكەنىن مەڭزەگەن. مۇنداي كوزقاراستى مەن دە قولدايمىن.
ساياسي تاريحىمىزدى زەرتتەسەك بۇعان كوزىمىز جەتەدى. بىراق بۇل شەكسىز بيلىككە ۇمتىلىپ، سۋپەرپرەزيدەنتتىك باسقارۋعا قايتا كەلەمىز دەگەنى ەمەس. زاڭنىڭ ۇستەمدىگى ورناماعان ەلدە قاي بيلىك تارماعىنا بيلىك بەرسەڭ دە، شەكسىز بيلىككە ۇمتىلادى. سوندىقتان پارلامەنتتىك رەسپۋبليكا يدەياسىن دارىپتەيتىندەردىڭ كوزقاراستارىمەن كەلىسە المايمىن. قاسىم-جومارت توقاەۆ پرەزيدەنت بولعالى بەرى «كۇشتى پرەزيدەنت-ىقپالدى پارلامەنت-ەسەپ بەرەتىن ۇكىمەت» قاعيداسىن جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى. ءبىز وسى باعىتتا جۇمىس ىستەۋىمىز قاجەت. الايدا مۇنىمەن توقتاماي، الداعى ۋاقىتتا «ءادىل سوت» قاعيداسىن قوسۋعا بولادى.
الداعى سايلاۋلار تۋرالى سىبىسقا دا سۇحباتتا جاۋاپ بەرىلدى. مۇنداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ وتە ماڭىزدى. سەبەبى دەر كەزىندە جاۋاپ بەرىلمەسە قوعامدا ءتۇرلى پىكىرلەر پايدا بولىپ، ءتىپتى مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ جۇمىسىنا كەدەرگى بولۋى مۇمكىن. 2019-2022 جىلدارى ەلىمىزدە وسىنداي «بەلگىسىزدىك كەزەڭى» بولدى. كەزەكتەن تىس پارلامەنت، پرەزيدەنت سايلاۋلارى بولادى دەگەن تالقىلاۋلار بەلگىسىزدىك سەزىمىن وياتادى. سوندىقتان پرەزيدەنتتىڭ بۇل سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋى ورىندى. بىلتىرعى سۇحباتىندا دا وسىعان ۇقساس سۇراققا جاۋاپ بەرگەن»،- دەيدى پەردەحان شامشيەۆ.
گۇلميرا سىزدىققىزى
