جەلتوقسان وقيعاسىنا قاتىسىپ، 38 جىلدان كەيىن اقتالعان تالعات جۇباەۆ باستان كەشكەن حيكاياسىندا قايشىلىقتى جايلارعا تاپ كەلگەنىن ايتادى.
1986 جىلى الماتىدا جەلتوقسان وقيعاسى بولىپ، قازاق جاستارى باس كوتەرگەن. بۇگىندە ارحيۆتەردە جەلتوقسان وقيعاسى كەزىندە بيلىكتىڭ كامەراسىنا ءتۇسىپ قالعان سۋرەتتەر كوپ. سول ءبىر قاس قاعىم ءسات بىرنەشە مىڭ ادامنىڭ ءومىرءىن وزگەرتىپ، قۋدالاۋعا تۇسىرگەنى وكىنىشتى.
سونداي تاعدىر يەسىنىڭ ءبىرى – تالعات جۇباەۆ. جەلتوقسان وقيعاسى كەزىندە ول الماتى قالاسىنداعى حالىق شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىنىڭ ستۋدەنتى بولعان. ول 1986 جىلعى وقيعا كەزىندە بيلىك كامەراسىنا ءتۇسىپ قالعان.
تالعات جۇباەۆتىڭ سۋرەتتەرىن اعاسى يمانباي جۇباي تاياۋدا Facebook جەلىسىندەگى پاراقشاسىندا جاريالادى.
«مەنىڭ ءىنىم – تالعات كەزىندە جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە (وقيعاسىنا) قاتىسۋشى رەتىندە اباقتىعا جاتىپ شىققان بولاتىن. ول ۋاقىتتا نارحوز ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ۇشىنشى كۋرس ستۋدەنتى. جاقىندا ول "اقتاۋ" قۇجاتىن الىپ، قۋانىپ جاتىرمىز»، - دەپ جازىلعان جازدابا.
جەلتوقسان وقيعاسىنا قاتىسقانى ءۇشىن 38 جىلدان كەيىن اقتالعان تالعات جۇباەۆپەن تىلدەسىپ، 1986 جىلعى وقيعاعا قالاي قاتىسىپ، قالاي اقتالعانىن سۇرادىق.
- جەلتوقسان وقيعاسى كەزىندە ءسىز قانشا جاستا بولدىڭىز؟
- 23 جاستا بولدىم، الماتى حالىق شارۋاشىلىعى ينستيتۋتىنىڭ 3 كۋرس ستۋدەنتى ەدىم.
- الاڭعا شىققانىڭىز ءسىزدىڭ كەيىنگى ومىرىڭىزگە، بولاشاعىڭىزعا كەرى اسەر ەتپەدى مە؟
- بولاشاعىما قاتتى اسەر ەتتى دەپ ايتا المايمىن. تەك توقسانىنشى جىلدارى جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ قاتىسۋشىمىن دەپ ايتۋعا شامالى قىمسىنىپ ءجۇردىم. كەيىننەن شۇكىر, جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ قاتىسۋشىلارىنا دەگەن قوعامداعى كوزقاراس، ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك تۇرعىدا دا وڭالدى دەپ ايتۋعا بولادى. مەملەكەت زاڭعا ارنايى نورما ەنگىزدى اقتالۋعا بولاتىنداي، جانە جەڭىلدىكتەر قاراستىرىلدى. كەرىسىنشە قازىر بالالارىم، تۋما-تۋىس، جاقىندارىم مەن جونىندە زور ماقتانىشپەن ايتىپ وتىرادى.
- جەلتوقسان وقيعاسىنا قالاي شىقتىڭىز؟ جاستاردىڭ جينالىپ جاتقانىن قايدان ەستىپ ەدىڭىز؟
- كۇندىز ءۇش جىگىت بولىپ نە بولىپ جاتىر ەكەن دەگەن ويمەن ساباقتان سوڭ بارعانبىز. ينستيتۋت بولعان سوڭ ادام قاراسى كوپ، بىرەۋدەن بىرەۋگە جەتەدى عوي، ادامداردىڭ جينالىپ جاتقانى. ال كەنەت الدىڭعى شەپكە شىعىپ كەتكەنىمىزدى بايقاماي دا قالدىق. مەن ايتار ەدىم جاستار جاعىنان، ياعني بىزدەر جاعىنان ەشقانداي بۇزاقىلىقتىڭ، اراق ءىشۋ، شەگۋ دەگەندى بايقاعان جوقپىن.
- الاڭدا شەرۋگە قاتىسقانىڭىز ءۇشىن قانداي ايىپپەن، باپپەن قۋدالاندىڭىز؟ جانە اقتالۋ قيىنعا تۇسكەن جوق پا؟
- 1987 جىلعا دەيىن، جاڭا جىلعا دەيىن تىنىش بولدى. سەسسيا باستالاتىن كەزدە قاڭتاردىڭ اياعىندا اۋديتورياعا ورگاننىڭ ادامدارى كەلىپ سۋرەتىمىزدەن تانىپ، ءبىز ۇشەۋمىزدى سول كەزدەگى سوۆەت اۋداندىق ىشكى ىستەر بولىمىنە اپارىپ قامادى. ودان جاۋاپ الدى، ءبىز ەشكىممەن توبەلەسكەن جوقپىز، بۇزاقىلىق جاساعان جوقپىز دەپ اقتالىپ باقتىق. بىراق ءبىزدى كومسومول جينالىسىنا سالىپ، قاتاڭ سوگىس بەردى. وقۋدان شىعارماعانىنا مەنىڭ قوعامدىق جۇمىسقا بەلسەنە ارالاسقانىم، قابىرعا گازەتىنىڭ رەداكتورى بولعانىمنىڭ سەپتىگى ءتيدى دەپ ويلايمىن.
بىراق سوت بۇزاقىلىق بابىمەن مەنى قاسىمدا ەكى جىگىت بار ۇشەۋمىزدى 10 تاۋلىككە پورشەن زاۋىتىنىڭ قاسىنداعى تۇرمەگە وتىرعىزدى. ال مەن وسى 2024 جىلعى جەلتوقساندا عانا الماتى قالالىق پروكۋراتۋراسىنىڭ اقتالعانىم تۋرالى انىقتاما الدىم.
- جەلتوقسان وقيعاسى بولعاننان بەرى ارادا 40 جىلعا جۋىق ۋاقىت ءوتتى. نەگە تەك ەندى اقتالدىڭىز؟
- مەن اقتالۋ كەرەكتىگىن بىلگەن جوقپىن، مۇمكىن كوڭىل اۋدارمادىم. ماعان ءتيىپ كەتەر ەشتەڭەسى جوق سياقتى بولدى. بيىل عانا الماتىداعى بىرگە وقىعان، بىرگە الاڭعا بارعان كۋرستاس جىگىت ايتىپ ءوزى بيىل قاراشادا اقتالعانىن، جولىن ايتىپ بەردى. سوسىن عانا قولعا الدىم.
- جەلتوقسان وقيعاسى كەزىندە قايشىلىقتى جاعدايعا تاپ كەلگەن كەزىڭىز بولعان جوق پا؟
- جاستىقتىڭ قىزۋى عوي, سۋ شاشىپ كەلە جاتقان الىپ ماشينادان قۇتىلۋ ءۇشىن، دەرەۋ شەشىم قابىلداۋ كەرەك بولدى، ايتپەسە ماشينانىڭ استىندا قالۋ قاۋپى بار ەدى. سوندا ويلانباستان بيىك قابىرعاعا قالاي 3-4 مەترگە دەيىن ورمەلەپ شىققانىما ءالى تاڭ قالام. ودان قۇتىلىپ جاتاقحاناعا كەلىپ، «حالىق جاساعىنا» قوسىلىپ، كوشە ءتارتىبىنىڭ ساقتالۋىنا اتسالىستىم.
- سۇحباتىڭىزعا راقمەت!
سىمبات ناۋحان
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
