ازيا مەن ەۋروپا قۇرلىقتارىنىڭ تۇيىسكەن كىندىگىندە ورىن تەپكەن كەڭ-بايتاق قازاق جەرى ەجەلدەن ءتۇرلى مادەنيەتتەردىڭ ديالوگىنا، ينتەگراتسيالىق بايلانىستىڭ التىن كوپىرىنە ارقاۋ بولىپ كەلەدى. ال شىعىس پەن باتىستىڭ اراسىن بايلانىستىرعان ۇلى جىبەك جولىنىڭ جەتىسۋدى جاعالاپ، سارىارقا مەن بەتپاقدالانى بويلاي، قازاقستاندى باسىپ ءوتۋى، تىپتەن، ءوز الدىنا بولەك شەجىرە. شىعىسىنان مۇسىلماندىق تۇركىلىك جانە اراب-پارسىلىق، ودان قالدى، ءدىنى بولەك قىتاي-موڭعول مادەنيەتتەرى، باتىستان سلاۆياندىق ورىس، ۋكراين، پولياك مادەنيەتتەرىمەن قاتار، كاتوليكتىك ەۋروپالىق وركەنيەت قازاق مادەنيەتىمەن بىتە قايناسىپ، ءبىزدىڭ ءتىلىمىز بەن ءدىلىمىزدى، ادەبيەتىمىز بەن ونەرىمىزدى بايىتا ءتۇستى.
بۇعان قازاق تىلىندەگى كىرمە سوزدەردىڭ كوپتىگى، ەتنوگرافياسى مەن فولكلورىنداعى سىرتتان ەنگەن قۇندىلىقتاردىڭ سان-الۋاندىعى، ءترانزيتتى ايماقتاعى ۇلت رەتىندە ەلىكتەگىشتىگى مەن قارىم-قاتىناسقا بەيىمدىگى دالەل.
پروتوقازاقتار تاريحىنا قاتىستى «تاريحتىڭ اتاسى» اتانعان گەرودوتتىڭ، ورحون-ەنيسەي سىنا جازۋلارى مەن كونە قىتايدىڭ جازبا دەرەكتەرى، ورتا عاسىرلارداعى ءال-فارابي بابامىزدىڭ «شىعىس اريستوتەلى» اتانۋى، جالپى، قازاق اقىن-جىراۋلارىنىڭ تۋىندىلارىنا ومار حايام، فيردوۋسي، شامسي، ساعدي سياقتى شىعىس شايىرلارىنىڭ ىقپال ەتۋى، يسلام قاعيدالارىنىڭ قازاق فيلوسوفياسىمەن ىقپالداسۋى دا ۇلتىمىزدىڭ ەرتە زاماننان مادەني-رۋحاني الماسۋعا بەيىم ەكەنىن ايعاقتاي تۇسەدى.
ءبىر وكىنىشتىسى، وسىناۋ ۇلان-عايىر كەڭىستىكتى جايلاعان قازاق ەلى سىرتقى جاۋلاردىڭ شاپقىنشىلىعىنان كوز اشپاي، حالقى قىرىلىپ، قالالارى قيراپ، مادەني-رۋحاني تۇرعىدان كۇيزەلىستى كوپ كوردى… بۇل تۋرالى ەۋرازيالىق يدەياسىمەن تانىمال عالىم ل.ن. گۋميلەۆ «درەۆنيايا رۋس ي ۆەليكايا ستەپ» اتتى ەڭبەگىندە «ستراننو، نو دولگوە ۆرەميا سچيتالوس، چتو نارودى ەۆرازيسكوي ستەپي، ۆ وسوبەننوستي كوچەۆىە، نە يمەلي سوبستۆەننوگو كۋلتۋرنوگو رازۆيتيا، سوبستۆەننوي يستوري ي ۋج وبيازاتەلنو – وريگينالنوگو يسكۋسستۆا. راسكوپكي نا التاە، ۆ مونگولي ي سيبيري پوكازالي، چتو يسكۋسستۆو ەۆرازيسكيح نارودوۆ سۋششەستۆوۆالو، يستوريا يح نىنە ناپيسانا، پروچتەننىە تەكستى پوكازالي ناليچيە پەرەدوۆوي فيلوسوفسكوي ليتەراتۋرى، ا فولكلور زافيكسيروۆال وريگينالنىە سيۋجەتى. ۆسە ۋ نيح بىلو، نو مالو چتو سوحرانيلوس» دەپ اتاپ كورسەتەدى (ل.ن.گۋميلەۆ «درەۆنيايا رۋس ي ۆەليكايا ستەپ» // http://gumilevica.tripod.com/ARGS/args101.htm/). بۇل قازاقتاردىڭ باس ساۋعالاپ، رەسەي پاتشالىعىنا قوسىلۋىنا ءماجبۇر ەتكەن تاريحي-ساياسي فاكتورلاردىڭ ءبىرى ەدى.
قازاقتار رەسەي پاتشالىعىنا قاراعاننان باستاپ ۇلت مادەنيەتىنە باتىستىڭ ىقپالى ارتا باستادى. سايكەسىنشە، قازاقى مادەني الماسۋدىڭ ءداستۇرى اعارتۋشىلىق ءداۋىرى اتانعان ءحىح عاسىردا وسى ۇردىستە جالعاسىن تاپتى. بۇل كەزەڭدە كورشىلەس رەسەيدە ا.پۋشكين، م.لەرمونتوۆ، ن.گوگول، ف.دوستوەۆسكي، ل.تولستوي، گ.پوتانين، ا.چەحوۆ، ۆ.بەلينسكي، ي.كرىلوۆ، ا.گەرتسەن، ن.چەرنىشەۆسكي، ت.ب. ۋكراينداردان ت.شەۆچەنكو، پ.كۋليش، پولياكتاردان ا.ميتسكەۆيچ، يۋ.سلوۆاتسكي، ا.يانۋشكەۆيچ، گ.زەلينسكي، ز.كراسينسكي، ر.دموۆسكي، ال قازاق جەرىندە ماحامبەت وتەمىسۇلى، شوقان ءۋاليحانوۆ، اباي قۇنانباەۆ، ىبىراي التىنسارين، شاكارىم قۇدايبەرديەۆ سىندى ۇلى اقىن-جازۋشىلار مەن ويشىلدار داناگوي شىعارماشىلىعىمەن تانىلعان ەدى. اباي پۋشكين مەن لەرمونتوۆتىڭ ولەڭدەرىن قازاق تىلىنە اۋدارىپ، ولاردىڭ شىعارماشىلىعىن قازاق حالقىنا كوركەمدىكپەن جەتكىزسە، شوقان ءۋاليحانوۆ دوستوەۆسكيمەن دوس رەتىندە حات الماسىپ، پ.س.سەمەنوۆ-تيان-شانسكيمەن، گ.پوتانينمەن تىعىز ارالاستى. ى.التىنسارين تولستوي مەن كرىلوۆتىڭ شىعارمالارىن قازاقشاعا اۋدارىپ، پوتانينمەن دوس بولدى.
ءوز كەزەگىندە، ا.پۋشكين 1833 جىلى قىركۇيەك ايىندا ءى نيكولاي پاتشانىڭ رۇقساتىمەن «پۋگاچەۆ تاريحى» جانە «كاپيتان قىزى» اتتى شىعارمالارىنا ماتەريال جيناۋ ءۇشىن ورىنبور ارقىلى ورالعا كەلىپ، قازاقتاردىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىمەن تانىسىپ، ولاردىڭ ادەبيەتى، ونەرى، مادەنيەتى تۋرالى ماعلۇمات جيناعان. زەرتتەۋشى ن.جۋانىشبەكوۆتىڭ كورسەتۋىنشە، ول تىپتەن ماحامبەتپەن كەزدەسىپ، ودان «قوزى كورپەش – بايان سۇلۋ» تۋرالى جىردىڭ اۋدارماسىن جازىپ العان (دجۋانىشبەكوۆ نۋربولات. سۆەت پۋشكينا ۆ كازاحستانە / ۋچەبنوە پوسوبيە. – الماتى: يسكاندەر، 2000.132 س./). گ.پوتانين قىزمەت بابىمەن قازاق جەرىندە ءبىراز بولىپ، قازاق زيالى قاۋىمىمەن دوستىق قارىم-قاتىناستا بولعان. ۋكراين ت.شەۆچەنكو قازاقستانعا جەر اۋدارىلىپ كەلىپ، ءوزىنىڭ شىعارماشىلىعىمەن وتاندىق تاريحىمىزدا ءىزىن قالدىردى. ال پولياك ا.يانۋشكەۆيچ 1841 جىلى ومبىعا كوشىپ كەلىپ، 1842 جىلدان باستاپ ءسىبىر قىرعىزدارىنىڭ شەكارالىق باسقارماسىندا قىزمەت ەتتى. قازاق جەرىن كوپ ارالاپ، قازاق ءتىلىن ۇيرەندى. 1846 جىلى قازاقستان تاريحى ءۇشىن قۇندىلىعى زور سانالاتىن «سىبىرگە ساپاردىڭ كۇندەلىگى» اتتى ەڭبەگىن جازدى.
سوندىقتان دا بۇگىنگى قازاقستاندىقتار وزدەرىنىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىن قۇرمەتتەگەن، ونىڭ قادىر-قاسيەتىنە جەتكەن، تيىسىنشە باعالاعان شەتەل ازاماتتارى تۋرالى ۇدايى سۇيىسپەنشىلىكپەن، ايرىقشا ىقىلاسپەن اۋىزعا الادى. سولاردىڭ الدىڭعى لەگىندە پولياك حالقىنىڭ ادال پەرزەنتتەرى ادام ميتسكەۆيچ، گۋستاۆ زەلينسكي، ادولف يانۋشكەۆيچ سەكىلدى ادەبيەت پەن مادەنيەتتىڭ، قوعام قايراتكەرلەرى دە بارى انىق. بۇلاردىڭ قاي-قايسى دا ءحىح عاسىرداعى قازاق قوعامىنىڭ جاي-كۇيى، ادەت-عۇرپى، سالت-ساناسى مەن ءداستۇرى تۋرالى تانىمدى شىعارمالار جازىپ، كەيىنگى ۇرپاققا قالدىرعان.
اسىرەسە، ا.يانۋشكەۆيچ پەن گ.زەلينسكيدىڭ مۇرالارى قازاق دالاسىنىڭ بولمىس-ءبىتىمىن، ونداعى تىنىس-تىرشىلىكتى بىلسەم، دارحان دالا تاريحىنىڭ سىرىنا قانىقسام دەيتىن وقىرمان ءۇشىن ۇلكەن ولجا بولعانى ءسوزسىز. سوندىقتان دا ءبىز ەڭ الدىمەن وسى اتتارى اتالىپ وتىرعان كىسىلەردىڭ ىشىنەن ادولف يانۋشكەۆيچتىڭ تۇلعاسى تۋرالى از-كەم تىلگە تيەك ەتىپ، وي قورىتساق دەگەن نيەتىمىز بار.
جاستايىنان توڭىرەكتەگى قۇبىلىسقا ويلانا كوز جۇگىرتىپ وزىنشە پىكىر تۇيە بىلگەن ادولف يانۋشكەۆيچ كىشكەنتاي كەزىنەن-اق ايگىلى تادەۋش كوستيۋشكونىڭ كوتەرىلىسى تۋرالى ماعلۇماتتارعا قانىق بولىپ ءوستى. ول پولياك حالقىنىڭ وسىناۋ اسىل پەرزەنتىنىڭ ۇلاعاتتى ءومىرى مەن ءوز ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى جولىنداعى كۇرەسىندە باسىن بايگەگە تىككەن كوستيۋشكونىڭ ەرلىگىنە ەلىكتەي ءبىلدى. كەزىندە ۆيننيتسى گيمنازياسىن ۇزدىك بىتىرگەن ول كەيىنىرەك ۆيلنو ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءتىل-ادەبيەت فاكۋلتەتىندە وقيدى. وسى جىلدارى جاس پاتريوتتىڭ ادام ميتسكەۆيچ باسقارعان ستۋدەنتتەردىڭ استىرتىن ۇيىمىنا دەگەن ەرەكشە ءىلتيپاتى پايدا بولادى. بۇل ۇيىم رەۆوليۋتسيالىق قوزعالىستىڭ باسشىلارىمەن، ءتىپتى ورىس دەكابريستەرىمەن دە بايلانىسى بولعانى ءمالىم («قازاق سوۆەت ەنتسيكلوپەدياسى»، قازاق سوۆەت ەنتسيكلوپەدياسىنىڭ باس رەداكتسياسى، 12-توم، 1978 ج.، 542-ب.).
ادولف يانۋشكەۆيچ ۋنيۆەرسيتەتتى ءبىتىرىپ ءوزىنىڭ تۋعان جەرىنە، وسكەن ورتاسىنا ورالعاننان سوڭ دا ونىڭ رەۆوليۋتسيالىق رۋحتاعى ارىپتەستەرىمەن بايلانىسى ۇزىلمەگەن ەدى. وسى تۇستا ول ءوزىنىڭ شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىمەن دە وقىرمان قاۋىمعا تانىلا باستاعان بولاتىن. ايتالىق، 1821 جىلى «Dziennik Wilenski» دەپ اتالاتىن جۋرنالدا «مەليتون جانە ەۆەلينا» دەپ اتالاتىن سەنتيمەنتالدى پوەماسى جارىق كوردى. ادام ميتسكەۆيچتىڭ تۆورچەستۆوسىن قاستەرلەۋشىلەردىڭ ساناتىنان تابىلعان ول كەيىن پودولەدە ونىڭ پوەزياسىن بەلسەندى تۇردە ناسيحاتتاۋشىسى اتاندى.
1826 جىلى ا.يانۋشكەۆيچ كامەنتسەدەگى ازاماتتىق سوت جونىندەگى باس پالاتادا دەپۋتات بولىپ قىزمەت اتقاردى. الايدا كەيىنىرەك دەنساۋلىعىنا بايلانىستى بۇل قىزمەتتەن شىعىپ، ەمدەلۋ ماقساتىندا گەرمانيادا، وڭتۇستىك فرانتسيادا، يتاليادا بولدى. وسى كەزدەرى ول ريمدە ساياحاتشىلاپ جۇرگەن ا.ميتسكەۆيچپەن جانە ا.ودىنتسپەن كەزدەسەدى.
1830 جىلى قىركۇيەك ايىندا ەلگە قايتا ورالىپ، قاراشا كوتەرىلىسىنە قاتىسادى. وسى كەزدە ول قاقتىعىس ساتىندە جارالانىپ، تۇتقىنعا تۇسەدى. 1832 جىلعى 4-ناۋرىزداعى سوت ۇكىمىمەن ءولىم جازاسىنا كەسىلىپ، كەيىن بۇل ۇكىم ونىڭ سىبىرگە جەر اۋدارىلۋىنا الماستىرىلادى. سونىمەن قوسا، ول دۆورياندىق اتاعىنان ايىرىلىپ، بۇكىل دۇنيە-مۇلكى تاركىلەنەدى.
مىنە، وسى كەزدەن باستاپ، ناقتىلاپ ايتقاندا، 1833 جىلدارى ادولف يانۋشكەۆيچتىڭ ەجەلگى قازاق جەرىندەگى ءوزىنىڭ جازاسىن وتەۋگە بايلانىستى ايدى-ايعا، جىلدى-جىلعا الماستىرعان ءومىر كەزەڭى باستالادى. العاشىندا، ءوزىنىڭ جازا وتەۋ كۇندەرىن توبىلدا باستاعان ول كەيىنىرەك، دالىرەك ايتقاندا، 1835 جىلى ەسىلگە اۋىستىرادى. وزىمەن بىرگە ەلدەن الدىرعان شاعىن دا بولسا كىتاپحاناسىن اكەلەدى. سول كىتاپتارمەن بىرگە مۇندا الىستان ەۋروپادان اكەلىنگەن مەرزىمدى باسىلىمدار دا بار ەدى. وسى كىتاپحانا يانۋشكەۆيچ سەكىلدى وزگە دە جەر اۋدارىلعانداردىڭ رۋحاني قازىنا بۇلاعىنا اينالىپ، جازاسىن وتەۋشىلەردىڭ ءجيى باس قوساتىن، اڭگىمە-دۇكەن قۇراتىن مەكەنى بولادى.
ەسىلدە يانۋشكەۆيچ گ.زەلينسكيمەن، ا.ودوەۆسكيمەن كەزدەسەدى. كەيىن بەلگىلى بولعانىنداي، پولياك ادەبيەتىنىڭ كورنەكتى وكىلى گ.زەلينسكي يانۋشكەۆيچتىڭ ىقپالىمەن اتاقتى «قازاق»، «دالا» پوەمالارىن جازعان. بۇل پوەمادا سول كەزدەگى قازاق تۇرمىسى مەن ومىرىنەن مول ماعلۇمات الۋعا بولادى. رومانتيكالىق سارىندا جازىلعان داستاننىڭ ارتىقشىلىعى سول ەۋروپا وقىرماندارى قازاق دالاسىنىڭ بولمىسىن، ونىڭ تابيعاتى مەن تاعدىرىن باعامداي، باعالاي الاتىنداي اسەردە بولاتىنى ءسوزسىز («قازاق سوۆەت ەنتسيكلوپەدياسى»، قازاق سوۆەت ەنتسيكلوپەدياسىنىڭ باس رەداكتسياسى، 4-توم، 1974ج.، 596-597ب.ب.). ا.ودوەۆسكي يانۋشكەۆيچتىڭ وزىنە دە بىرنەشە جىر جولدارىن ارناعان.
يانۋشكەۆيچ 1841 جىلى ومسك قالاسىنا قونىس اۋدارادى. مۇندا ول ومبى ولكەلىك سوتىندا كەڭسە قىزمەتىن اتقارۋشى بولادى. كەيىن «ءسىبىر قىرعىزدارىنىڭ» شەكارالىق باسقارماسىنا اۋىسادى. 1845 جىلدان باستاپ ادولف يانۋشكەۆيچ شەكارا باستىعى گەنەرال ۆيشنەۆسكيدىڭ قۇرامىندا ورتا ءجۇز، ۇلى ءجۇز مەكەندەگەن ولكەلەردى ارالادى. ءسويتىپ ءجۇرىپ ول قازاق ءتىلىن ءبىر كىسىدەي-اق مەڭگەردى. ونىڭ ۇلان-بايتاق قازاق جەرىنەن كورگەندەرى مەن بىلگەندەرى كەيىننەن ءوزى جازعان كۇندەلىكتەرى مەن حاتتارىندا مارجانداي ءتىزىلىپ جاتتى. يانۋشكەۆيچتىڭ جازىپ قالدىرعان كۇندەلىكتەرى مەن حاتتارى قازاقستان تاريحىن زەرتتەۋشىلەر ءۇشىن ۇلكەن دەرەكتىك ءمانى زور مۇراعات بولىپ تابىلىپ كەلەدى. 1853 جىلى ول پەرم گۋبەرنياسىنداعى نيجني تاگيلگە قونىس اۋدارىپ، قالاداعى ءبىرىنشى كىتاپحانانىڭ ءبىرىنشى كىتاپحاناشىسى اتانعان بولاتىن. بۇل كىتاپحانا كەزىندە ايگىلى ا.كارامزيننىڭ جانە بىرنەشە ورال زاۋىتتارىنىڭ يەسى، گراف ا.دەميدوۆتىڭ باعبانشىسىنىڭ وكىمىمەن اشىلعان ەدى.
قۇداي بەرگەن عۇمىرىنىڭ كوبىن جازاسىن وتەۋ ءۇشىن ايداۋدا وتكىزگەن ا.يانۋشكەۆيچ 1856 جىلى بيلىكتىڭ راقىمىمەن تۋعان ولكەسىنە ورالادى دا، ال كەلەسى جىلى قايتىس بولادى.
ا.يانۋشكەۆيچتىڭ قازاق جەرىندەگى عۇمىر ساپارى 1848 جىلدان باستالىپ ءوزى قايتىس بولعان 1957 جىلدىڭ 1جىلى كەمىنە دەيىن ءوتتى دەسەك، ونىڭ شىعارماشىلىعىنىڭ دا دەنى وسى كەزەڭگە ارنالعان. ساياحاتشىنىڭ «كۇندەلىكتەر مەن حاتتار» دەپ اتالاتىن كىتابىندا ونىڭ قازاق جەرىن بۇكىل جان-تانىمەن كورىپ بىلۋگە تىرىسقانى ايقىن اڭعارىلادى. ونىڭ جازبالارىنان تەك قانا ءوزى كورىپ بىلگەن جاعداياتتاردى تىزبەلەپ قانا قويماي، ءاربىر قۇبىلىسقا وزىنشە باعا بەرىپ، وي تۇيۋگە، پىكىر قورىتۋعا قۇلشىناتىندىعى بايقالادى. ءبىز قازىر قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى مەملەكەتتىك ءتىل – قازاق ءتىلىنىڭ بولاشاعى، ونىڭ قازىرگى دامۋى مەن جاي-جاپسارى تۋرالى كوبىرەك جازىپ، ونى اڭگىمە ارقاۋىنا اينالدىرىپ جۇرگەنىمىز انىق. بۇل تۋرالى ارنايى زاڭ قابىلدانىپ، پالەنباي رەت قاۋلى-قارارلارعا قول قويىلدى. دۇركىن-دۇركىن جينالىستار ءوتىپ، اقپارات قۇرالدارىندا پىكىر-سايىستار ءوتىپ جاتاتىندىعى تاعى شىندىق.
ال ا.يانۋشكەۆيچ 1848 جىلى 17-مامىردا ىنىسىنە جازعان حاتىندا قازاق ءتىلىنىڭ قانشالىقتى ومىرشەڭدىگى تۋرالى پىكىرلەرىنە كەلتىرىلگەن دەرەكتەرىنە قايران قالاسىز. ساياحاتشى ءوزى توقتاعان سەمەي قالاسىنداعى تىلدىك احۋالعا از-كەم توقتالا كەلىپ، بىلاي دەيدى: «جوڭعارلاردىڭ قيراعان ەسكى قالالاردىڭ ورنىنا سالىنعان سەمەيدە 7 مىڭعا تارتا تۇرعىن بار، ولاردىڭ كوبى تاتارلار، تاشكەنتتىكتەر، بۇقارلىقتار. سوندىقتان شىركەۋ بىرەۋ، ال مەشىت التاۋ نەمەسە جەتەۋ. قازاق ءتىلى بارلىق جەردە دەرلىك قولدانىلادى. ءتىپتى مۇنداعى ءسان-سالتاناتى اسقان رەسەيلىكتەردىڭ تەڭ جارتىسى، ءبىزدىڭ ايەلدەرىمىزدىڭ فرانتسۋزشا سويلەيتىنىندەي، وسى تىلدە ەركىن سويلەيدى» (يانۋشكەۆيچ ادولف «كۇندەلىكتەر مەن حاتتار». الماتى، «جالىن»، 1979 ج.، 23-ب.). دەمەك، ەجەلگى قازاق جەرىندە كەڭەستىك-توتاليتارلىق جۇيەگە دەيىن قازاق ءتىلىنىڭ قانشالىقتى مارتەبەدە بولعانىن وسى پىكىردەن-اق ايقىن اڭعارۋعا بولادى.
ال ساياحاتشى وسى جىلدىڭ 22-مامىرىندا ءىنىسى يانۋاريعا جازعان حاتىندا ءيسى قازاق اۋلەتىنىڭ وزدەرىنىڭ ادەت-عۇرپىندا تازالىق پەن مادەنيەتتىلىككە قانشاما ءمان بەرەتىندىگىنە كوڭىل اۋدارادى. مىسال كەلتىرەيىك. ادەتتەگىدەي جولاۋشىلار كەشكى تاماققا وتىرادى، سونداعى بولعان جايتتى ساياحاتشى بىلايشا باياندايدى: «قازاقتىڭ ادەت-عۇرپىن جەتىك بىلەتىن ۆيكتور ءبىر ەرەجەنى بۇزعان ءۇشىن مەنى تاماق ۇستىندە ەداۋىر سوكتى. مەن ونىمەن قاباتتاسا قۇيىلعان سۋ استىنا قولىمدى توسىپپىن. تۇرەگەلىپ ەمەس، جۇرەلەي وتىرىپ، ارقايسىسىمىز جەكە-جەكە جۋىمىز كەرەك ەكەن. مەن مۇنى بىلمەپپىن. مەنى ۇياتقا قالدىرعان تاعى ءبىر قاتەم: قوماعايلانىپ تاباققا تۇسە جازداپ، ەتتىڭ سۇيەگىن مۇجە باستاپپىن. شىنىندا، ءاربىر كورگەندى ادام بەلدىگىنە بايلاپ جۇرەتىن پىشاعىمەن اۋەلى ونىڭ ەتىن تۋراۋى كەرەك ەكەن» (يانۋشكەۆيچ ادولف «كۇندەلىكتەر مەن حاتتار». الماتى، «جالىن»، 1979 ج.، 30-ب.). بايقاپ قاراساڭىز، ا. يانۋشكەۆيچتىڭ وسىناۋ جازبالارىنان ەجەلگى قازاق دالاسىنداعى تازالىق پەن ادەپتىلىككە قانشالىقتى ءمان بەرىلىپ كەلگەندىگىن اڭعارۋ قيىن ەمەس.
ءبىز وسى كۇنى ىشىمدىك پەن شىلىمدى ادام دەنساۋلىعىنىڭ باستى جاۋى دەپ ايتىپ تا، جازىپ تا كەلەمىز. ال ءحىح عاسىردا وسىعان دالا قازاعىنىڭ پىكىرى، كوزقاراسى قانداي بولدى دەگەنگە مىنا ءبىر ديالوگ جاۋاپ بەرسە كەرەك:
«كەشكى تاماقتان كەيىن ءبىز سيگار تارتىپ ەدىك، قازاق جىگىتى:
– سەن نە تارتىپ تۇرسىڭ؟ – دەپ سۇرادى ۆيكتوردان.
– سيگار تارتىپ تۇرمىن.
– سيگار دەگەنىڭ نەمەنە؟
– بۇراتىلعان تەمەكى.
– ونىڭ قۇنى قانشا؟
– 5 تيىن.
– كۇنىنە سەن بۇنىڭ قانشاسىن تارتاسىڭ؟
– كەي-كەيدە 15.
– قايران اقىلسىزىم-اي! ودان دا سەن بۇل اقشاڭدى قالتاڭا سالا بەرسەڭ عوي.
بۇل اششى شىندىققا قايتاراتىن جاۋاپ تا جوق ەدى» (يانۋشكەۆيچ ادولف «كۇندەلىكتەر مەن حاتتار». الماتى، «جالىن»، 1979 ج.، 31-ب.).
وسى ديالوگتان دالا قازاعىنىڭ وي-ءورىسى بۇگىندە ەكى كۇننىڭ بىرىندە ايتىلاتىنداي كوپ ماسەلەگە نارىقتىق ولشەممەن قاراي بىلەتىندىگى ايقىن اڭعارىلادى.
ا. يانۋشكەۆيچ قاق جايلاۋىن كەسىپ وتە ءجۇرىپ، قازاق تۇرمىسىنىڭ ءسان-سالتاناتى مەن وزىندىك ەرەكشەلىگىنە، ونى مەكەندەگەن حالىقتىڭ دالاداي دارحان كوڭىلى مەن ءىلتيپاتتى نيەتىنە الدەنەشە رەت كوز جەتكىزەدى. ول ءوزى جازعانىنداي، «دالانى تازا ۇستاۋدى قازاق ءوزىنىڭ قاسيەتتى پارىزىنا سانايدى» دەپ بىلسە، بۇل قاعيداعا بىرنەشە مارتە كوز جەتكىزگەنى تاعى شىندىق.
پولياك ساياحاتشىسىنىڭ الىستى بولجاي ءبىلۋ قاسيەتىنە بۇگىندەرى قازاق زيالى قاۋىمى تاڭعالىسىپ جۇرگەنى تاعى شىندىق. ونىڭ ناقتى ءبىر دالەلىن مىنا ءبىر دەرەكتەردەن ايقىن بايقاۋعا بولادى. ا.يانۋشكەۆيچ 31-مامىر كۇنى اياگوزدەن جازعان حاتىندا بىلاي دەيدى: «جاڭا اياگوز بولسا، قاۋىزىن جارعان قىرمىزى گۇلدەي تولىسىپ كەلەدى. اسكەري گارنيزونمەن اكىمشىلىككە تەلىنگەن قازىنالىق ۇيلەردەن باسقا تەرەكتەن قيۋلاستىرىلعان بىرنەشە ءۇي بار. بۇل بارا-بارا دالا وڭىرىندەگى اسا ماڭىزدى مەكەندەردىڭ ءبىرى بولاتىن سەكىلدى. وسى دالادا عانا، شاماسى، سولتۇستىك امەريكا قۇراما شتاتتارىنداعىداي قۇبىلىستى بايقاۋعا بولادى. حالقى تىم كوبەيىپ كەتكەن ەسكى ەۋروپاعا بەيتانىس بۇل قۇبىلىس – جاڭا ەلدى مەكەندەردىڭ تۋى نەمەسە جەردى جارىپ شىعا-شىعا كەلەتىن ساڭىراۋقۇلاقتار ءتارىزدى جىپىرلاپ ءوسۋى. اقمولا، ماسەلەن، بۇكىل دالانىڭ بولاشاق استاناسى. اقتاۋ، اتباسار، كوكپەكتى، قۇسمۇرىن – وسىنىڭ ءبارى مەنىڭ كوز الدىمدا تۋىپ وسكەن مەكەندەر» (يانۋشكەۆيچ ادولف «كۇندەلىكتەر مەن حاتتار». الماتى، «جالىن»، 1979 ج.، 57-ب.). بايقاپ قاراساڭىز، تاۋەلسىز قازاقستان مەملەكەتىنىڭ جاڭا باس قالاسى اقمولا بولاتىنىن يانۋشكەۆيچتىڭ XIX عاسىردا-اق ايتىپ كەتۋى ونىڭ ساۋەگەيلىگى ەمەي نەمەنە؟! مۇنان سوڭ بۇتىندەي قازاق دالاسىن بۇكىل ىنتا-شىنتاسىمەن جاقسى كورگەن پولياك پەرزەنتىن قالايشا قۇرمەتتەمەي تۇرا الاسىز؟!
قازاق قوعامىندا، بۇتىندەي ونىڭ ادەبيەتى مەن مادەنيەتىندە اباي قۇنانباەۆتىڭ ەسىمى ايرىقشا اتالادى. ول ادەبيەتىمىزدىڭ كلاسسيگى، ءبىرتۋارىمىز. ال ەندى، مىنا قىزىقتى قاراڭىز، يانۋشەۆسكي ءوزىنىڭ 6-تامىزدا جازعان كۇندەلىگىندە سول ابايدىڭ تۋعان اكەسى، اتاقتى توبىقتى بولىسى قۇنانباي وسكەنباەۆپەن كەزدەسكەنىن، ونىمەن قول الىسقانىن سۋرەتتەپ جازادى. ءبىر جازبالارىندا قۇنانبايدىڭ اسقازانى قاتتى اۋىرىپ جاتقان بالاسىن قالاي ەمدەيتىندىگىن بايانداسا، ال ەكىنشى ءبىر كۇندەلىك حاتىندا قۇنانبايدىڭ ءوز شەجىرەسىن قالايشا تارقاتا باياندايتىنىنا سۇيسىنەدى. ءسويتىپ، ول قۇنانبايدىڭ تەگىن ادام ەمەس ەكەندىگىنە كوز جەتكىزەدى. قۇنانبايدىڭ وزىمەن تىكەلەي پىكىرلەسە وتىرىپ، ونىڭ زەردەلى كىسى ەكەنىنە نازار اۋدارادى (يانۋشكەۆيچ ادولف «كۇندەلىكتەر مەن حاتتار». الماتى، «جالىن»، 1979 ج.، 173,178 ب.ب.). قىسقاسى، پولياك ساياحاتشىسىنىڭ وسى ءبىر دەرەكتەرى بۇگىندەرى قازاق زەرتتەۋشىلەرى ءۇشىن كوپتەگەن وي تۇيۋلەرگە تۇرتكى بولىپ ءجۇر.
ءوزىنىڭ باستاۋىندا ا.يانۋشكەۆيچ سەكىلدى ازاماتتار بولعان قازاق-پولياك ىنتىماقتاستىعى بۇگىنگى تاڭدا نىعايىپ، دامىپ كەلەدى. ونىڭ ناقتى ءبىر مىسالىنا مىنا ءبىر دەرەكتەر انىق كوز جەتكىزەدى. ايتالىق، حح عاسىردىڭ باسىندا وقۋ-توقۋ ىزدەگەن جاس قازاق ورەندەر پولشانىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىنا اتتانادى. ولار، نەگىزىنەن، ۆارشاۆا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ فاكۋلتەتىنە، سونداي-اق وسى قالاداعى ۆەتەرينارلىق ينستيتۋتقا وقۋعا تۇسەدى. ماسەلەن، قولداعى بار مالىمەتتەرگە جۇگىنسەك، ك.بورانباەۆ (الماتى), ا.كۇشىكوۆ (سەمەي), ج.سۇلتاناەۆ (جەتىسۋ), ا.تۇنعانشين (تورعاي), ۋاليەۆ، ا.شالىمبەكوۆ (سەمەي) اتالعان وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الىپ، 1914 جىلى اتامەكەنگە قايتىپ ورالعان (الاش وقىعاندارى // «انا ءتىلى». 2-8 اقپان، 2012 ج.).
قازاقستان ءوز تاۋەلسىزدىگىن جاريالانعاننان بەرگى ۋاقىتتا وسى ءداستۇر جاڭا ساپالىق دەڭگەيگە كوتەرىلدى. قازىر پولشانىڭ ءبىراز جوعارى وقۋ ورىندارىندا كوپتەگەن قازاقستاندىقتار وزدەرىنىڭ اتالارى سالعان ءداستۇردى جالعاستىرا وتىرىپ، ءبىلىم الىپ جاتىر، تاجىريبەدەن ءوتىپ ءجۇر. مىنانداي ءبىر ناقتى دەرەكتەردى كەلتىرۋگە بولادى. «سوڭعى مالىمەتتەرگە قاراعاندا، پولشادا 500-گە تارتا قازاقستاندىق ستۋدەنت وقيدى، ال پوزنانداعى ادام ميتسكەۆيچ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى كافەدراسىندا 50-گە تارتا پولياك ستۋدەنتى ءبىلىم الۋدا» (ۆولكوۆ ا. 20 لەت ۋستانوۆلەنيا ديپلوماتيچەسكيح وتنوشەني مەجدۋ كازاحستانوم ي پولشەي. ۆارشاۆا، «وفيتسىننا ولشينكا»، 2011ج.، 81-ب.).
ال گۋستاف زەلينسكي «قازاق» جانە «دالا» اتتى داستاندار جازىپ حIX عاسىرداعى قازاق تۇرمىسى مەن سالت-ءداستۇرىنىڭ الەۋمەتتىك تەڭسىزدىكتىڭ جاي-جاپسارىن ءوز شىعارمالارىنىڭ ءون بويىنا ارقاۋ ەتكەن. سول كەزدىڭ وزىندە-اق وسى «قازاق» داستانى نەمىس، چەح، فرانتسۋز، اعىلشىن تىلدەرىندە باسىلىپ شىعىپ، وقىرماندارىنىڭ ىقىلاسىنا يە بولعان.
ەكى داستاننىڭ ەكەۋىندە دە قازاق ساحاراسىنداعى وقيعالار، تابيعاتتىڭ تاڭعاجايىپ سىرلى قۇبىلىستارى شىنايى بەينەلەنگەن. قازاق وقىرماندارىنا ونىڭ شىعارمالارى تۋرالى بىلىكتىلىكپەن جازعان بەلگىلى جازۋشى، پولياك ادەبيەتى مەن مادەنيەتىن زەرتتەۋشى عابيت زۇلقاروۆ دەپ بىلەمىز. ءبىزدىڭ اڭگىمەمىزگە وزەك بولىپ وتىرعان ادولف يانۋشكەۆيچتىڭ شىعارمالارى تۋرالى دا تولىمدى پىكىر ايتىپ كەلە جاتقان وسى كىسى.
ءبىز ماقالامىزدىڭ باسىندا الەكساندر زاتاەۆيچ تۋرالى دا ايتقان ەدىك. قازاقستاندىقتار ونى ادولف يانۋشكەۆيچ باستامالارىنىڭ رۋحاني جالعاستىرۋشىسى رەتىندە بىلەدى. سەبەبى ول اقىنداردىڭ ۇرپاقتان-ۇرپاققا جەتكەن مۇرالارىن جيىستىرىپ، كوشپەندىلەردىڭ ونەر الەمىنىڭ نەبىر ءىنجۋ-مارجاندارىن قازاق ەلىنىڭ بۇگىنگى ۇرپاقتارىنا تابىستاعان جان (ر.بادوۆسكي پولسكيە پەۆتسى كازاحستانا. ۆارشاۆا. «Bernardinum»، 2006 ج.، 94-ب.).
ونىڭ تاپجىلماي جانقيارلىقپەن اتقارعان شىعارماشىلىق ىزدەنىسىنىڭ ناتيجەسى 1935 جىلى باسپادان شىققان «قازاق حالقىنىڭ 1000 ءانى» دەپ اتالاتىن كىتابىنا ەندى. ەل اراسىندا بىردەن تارالىپ، وقىرمانداردىڭ ايرىقشا ىقىلاسىنا يە بولعان بۇل كىتاپ كەيىننەن بىرنەشە رەت اسا كوپ دانامەن قايتا باسىلىپ شىقتى.
قازاق جانە پولياك حالىقتارىنىڭ اراسىنداعى رۋحاني بايلانىستاردىڭ تاريحىنا ۇڭىلەتىن بولساڭىز وندا بۇگىنگى ۇرپاق زور ماقتانىش سەزىممەن ەسكە الاتىن، ايتىپ وتىراتىن كوپتەگەن مىسالدار كەلتىرۋگە بولادى. ماسەلەن، كسرو حالىق ءارتيسى روزا باعلانوۆانىڭ ورىنداۋىنداعى پولياكتىڭ حالىق ءانى «شلا دەۆەچكا دو لەسەچكۋ» شىن مانىندە قازاق ونەرسۇيەر قاۋىمىنىڭ دا ءسۇيىپ ايتاتىن انىنە اينالدى.
حالىق ءارتيسىنىڭ ۇلى وتان سوعىسى جىلدارىندا مايدان دالاسىنىڭ الدىڭعى شەبىنە ۇنەمى كونتسەرتتىك باعدارلامالارمەن بولعانى تاريحتان ءمالىم. 1944 جىلى پولشانى فاشيستەردەن ازات ەتۋ كەزەڭىندەگى ءبىر ساپارىندا ول پولياكتىڭ حالىق ءانى «شلا دەۆەچكا دو لەسەچكۋ» ءانىن ەستيدى. ءاننىڭ ءماتىنى مەن ىرعاعى ءانشىنىڭ جۇرەگىن باۋراپ العانى سونشالىق ونى تاباندا جاتتاپ الىپ، جاۋىنگەرلەردىڭ الدىندا الدەنەشە رەت ورىنداپ ۇلگەرگەن. كەيىنىرەك ءاننىڭ ءماتىنىن قازاقشاعا اۋدارتقىزىپ «سۇلۋ قىز» دەگەن اتپەن ورىنداپ ءجۇردى. قازىر وسى ءان پولياك جانە قازاق حالىقتارىنا ورتاق انگە اينالدى.
دەرەكتەر تىلىمەن ايتساق، پولياكتار قازىردە ەلىمىزدىڭ سولتۇستىك قازاقستان، اقمولا، قوستاناي وبلىستارىندا كوپتەپ مەكەندەيدى. اسىرەسە، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا پولياكتار وسى ءوڭىر حالقىنىڭ 2,6 پايىزىن قۇرايدى. بۇگىندە قازاقستانداعى پولياكتار وداعى «Polonia» دەپ اتالادى. بۇل وداق قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنداعى باسقا دا ەلىمىزدىڭ ۇكىمەتتىك مەكەمەلەرىندەگى پولياك تۇرعىندارىنىڭ مۇرات-مۇددەسىن ءبىلدىرىپ وتىرادى. ولار، نەگىزىنەن، حالىقتىق داستۇرلەر مەن ادەت-عۇرىپتاردى جاڭعىرتۋ باعىتىندا پولياك تاريحى مەن ونىڭ انا ءتىلىن وقىپ ۇيرەنۋگە بايلانىستى ماسەلەلەردى قوزعايدى. قازاقستاندىق پولياكتار وزدەرىنىڭ تاريحي وتانى پولشامەن بايلانىستى نىعايتا وتىرىپ، ەجەلگى قازاق ەلىنە ريزاشىلىق سەزىمىن بىلدىرەدى، وندا تۇرىپ، مەكەندەپ جاتقان ۇلتتار مەن ۇلىستاردى قادىرلەيدى.
قازاقستان پولياكتارىنىڭ العاشقى بىرلەستىكتەرى 1989 جىلى ا.دياچينسكيدىڭ باستاماسىمەن كوكشەتاۋ قالاسىندا قۇرىلعان بولاتىن. ءدال وسىنداي بىرلەستىكتەر قاراعاندىدا، الماتىدا شاڭىراق كوتەردى. بۇل بىرلەستىكتەر 1992 جىلى زاڭدى تۇرعىدان تىركەلىپ، «قازاقستان پولياكتارى» وداعىن قۇردى. بۇل وداقتىڭ 13 وبلىستا بولىمشەلەرى جۇمىس ىستەيدى. اۋداندار مەن سەلولاردا پولونيا ۇيىمدارى قۇرىلعان. ولار وبلىستىق قازاقستان پولياكتارى وداعىنىڭ قۇرامىنا كىرەدى. ال رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى «قازاقستان پولياكتارى» وداعىن رەسپۋبليكالىق ۇيلەستىرۋ كەڭەسى باسقارادى.
قازاقستاننىڭ ءوزىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن جاريالاۋمەن ورايلاس جەرگىلىكتى پولياكتاردىڭ دا مادەني، رۋحاني دامۋىنا بايلانىستى جاڭا سەرپىن پايدا بولدى. قازاقستاندىق پولياكتار ساناتىنان جىل سايىن جۇزدەن اسا ستۋدەنت پولشا رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا وقىپ، ءبىلىم الىپ كەلەدى. ولاردىڭ قاتارىندا، ارينە، قازاقتار، ورىستار، كارىستەر مەن ۋكرايندىقتار دا بار. قازاق ەلىنىڭ ىرگەلى جوعارى وقۋ ورىندارىندا دا اتاپ ايتقاندا، كوكشەتاۋ ۋنيۆەرسيتەتىندە جانە اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «پولياك ءتىلى مەن ادەبيەتى» ماماندىعى بويىنشا كادرلار دايارلانىپ ءجۇر.
وسىدان بىرەر جىل بۇرىن قازاق-پولياك بايلانىسىنىڭ جارقىن ءبىر كورىنىسى رەتىندە قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە ۇلكەن جيىن ءوتتى. ول پولياكتاردىڭ قازاقستانعا دەپورتاتسيالانۋىنىڭ 75 جىلدىعىنا ارنالعان عىلىمي-تاجىريبەلىك حالىقارالىق كونفەرەنتسيا ەدى. ونداعى نەگىزگى اڭگىمە سول ءبىر قانقۇيلى جىلداردىڭ ادام جانىن كۇيزەلتەر وقيعالارىن ەسكە الىپ، ستاليندىك زۇلمات كەزەڭىنىڭ ەندى قايتىپ قايتالانباۋىنىڭ العىشارتتارىن تالداۋ ەدى. ارينە، تاريحتان بەلگىلى پولياكتاردىڭ نەگىزگى دەپورتاتسيالانۋى 1936 جىلدارى ولاردى ۋكراينا مەن بەلورۋسسيادان اكەلۋمەن تىعىز بايلانىستى. سولاردىڭ ەلەۋلى ءبىر بولىگى – قاراعاندى وبلىسىنىڭ ۇلەسىنە تيەدى. كونفەرەنتسيادا اتالىپ كورسەتىلگەندەي، قاراعاندى وبلىستىق «پولونيا» پولياك قوعامى ءوز قانداستارى اراسىندا مادەني، رۋحاني جاعىنان اعارتۋشىلىق جۇمىس جۇرگىزۋدە كوپتەگەن تاجىريبە جيناقتاپ قالعان.
وبلىستىق پولياك قوعامىنىڭ توراعاسى ۆيتالي حمەلوۆسكيدىڭ ايتۋىنشا، قاراعاندى وبلىسىندا تۇرىپ جاتقان پولياكتار مەن پولشا رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى بايلانىس جىلما-جىل وركەندەپ كەلەدى. ايتالىق، وسىندا قۇرىلعان «ۆسپۋل نوتا پولسكا» اكتسياسى بويىنشا پولياك ءتىلىن وقىپ ۇيرەنۋگە بەيىمى بار بالالارعا ەرەكشە قامقورلىق جاسالىپ ءجۇر. جيىرما-جيىرما بەستەي مەكتەپ وقۋشىلارى پولشانىڭ مادەنيەتى مەن تاريحىن جەتە ءبىلۋ ماقساتىندا جىل سايىن پولشا رەسپۋبليكاسىنا بارىپ قايتادى. وسى اكتسيانىڭ اۋقىمىندا پولياك ءتىلىن تەرەڭدەتىپ وقىتۋ ماقساتىندا كۋرستار جۇرگىزىلىپ كەلەدى. كونفەرەنتسياعا پولشادان، رەسەيدەن، سونداي-اق قازاقستاننىڭ پاۆلودار، قوستاناي، سولتۇستىك قازاقستان، اقمولا وڭىرلەرىنەن دە وكىلدەر قاتىسىپ، وي ءبولىستى. كونفەرەنتسيا كەزىندە «پولياكتار قازاقستاندا» دەپ اتالاتىن كورمە كورسەتىلىپ، پولياكتاردىڭ دەپورتاتسيالانۋىنىڭ جاي-كۇيىنە ارنالعان دەرەكتى كينوفيلم كورەرمەندەر نازارىنا ۇسىنىلدى.
وسى جىلدارى، اسىرەسە، 2011-2012 جىلدارى جوعارىدا اتالعان داتاعا وراي، قازاقستاننىڭ بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا دا كوپتەگەن ماقالالار جاريالاندى. ءباسپاسوز بەتتەرىندە راديو، تەلەديدار حابارلارىندا قازاقستان مەن پولشا اراسىنداعى ءداستۇرلى دوستىق ىنتىماقتاستىق بايلانىستىڭ وركەندى تاجىريبەلەرى ۇنەمى ناسيحاتتالىپ كەلەدى. وسىنىڭ ءوزى ءبىر كەزدەرى ءوزى كوزىمەن كورىپ، باي، وركەندى دە قازاق دالاسى تۋرالى مول رۋحاني مۇرا قالدىرعان اتاقتى ساياحاتشى ادولف يانۋشكەۆيچتىڭ ىزگى نيەتىمەن ساباقتاسىپ جاتقانداي. سونىڭ جارقىن ءبىر مىسالى رەتىندە قازاق-پولياك قارىم-قاتىناسىنداعى رۋحاني بايلانىستىڭ جاڭا ءبىر ساتىعا كوتەرىلگەندىگى وسى جولداردىڭ اۆتورى ءبىز، وتكەن 2013 جىلدىڭ اقپان ايىندا پوزنان قالاسىندا بولىپ، پولياك ساياحاتشىسىنىڭ مۇرالارىن ۇلىقتاۋشى ازاماتتارمەن ديدارلاسقان ەدىك. بۇل جونىندە «انا ءتىلى» گازەتىندە ارنايى جازعان دا بولاتىنبىز. سول جولعى ساپاردىڭ ناتيجەسىندە «قازاق گازەتتەرى» جشس-ءى مەن پولشا رەسپۋبليكاسىنىڭ بىرقاتار مەملەكەتتىك جانە بەيرەسمي ۇيىمدارىمەن ىنتىماقتاستىق بايلانىس ورنادى. بۇل كۇندەرى پولشادا «قازاق گازەتتەرى» جشس-نىڭ ارنايى وكىلى جۇمىس ىستەيدى. ال پولشا – قازاقستان ساۋدا ونەركاسىپ پالاتاسىنىڭ پرەزيدەنتى پ.گۋزوۆسكي «ەكونوميكا» گازەتىنىڭ اقىلداستار القاسىنىڭ مۇشەلىگىنە ەنىپ وتىر. سونىڭ ناتيجەسىندە، «قازاق گازەتتەرى» جشس-ءى مەن پولشا –قازاقستان ساۋدا ونەركاسىپ پالاتاسى اراسىندا كەلىسىمشارتقا قول قويىلدى.
ەجەلگى ەكى ەل اراسىنداعى مادەني-رۋحاني بايلانىستىڭ دانەكەرى، التىن كوپىرى بولعان پولياك پەرزەنتى ادولف يانۋشكەۆيچكە دەگەن قازاقستاندىقتار قۇرمەتى ءاردايىم شەكسىز. ونىڭ كىتاپتارى دۇركىن-دۇركىن باسىلىپ وقىرمان يگىلىگىنە اينالىپ كەلەدى. سول رياسىز سۇيىسپەنشىلىكتىڭ جارقىن ءبىر كورىنىسى قازاقستاننىڭ مادەني جانە رۋحاني ورتالىعى الماتى قالاسىندا ادولف يانۋشكەۆيچ اتىنداعى كوشە بار. وسى كوشە بويىمەن ءجۇرىپ وتكەن ءاربىر جان ەكى حالىق اراسىندا قازاقتار مەن پولياكتار دوستاستىعىنىڭ التىن كوپىرىن تۇرعىزىپ كەتكەن پولياك پەرزەنتىنىڭ تۇلعاسىن ريزاشىلىقپەن ەسكە الارى ءسوزسىز.
جۇمابەك كەنجالين،
الماتى – ۆارشاۆا –
پوزنان – الماتى
«انا ءتىلى».
