بۇگىن استانادا "اق جول" دەموكراتيالىق پارتياسى ۇيىمداستىرعان ايگىلى جوشى حان نەگىزىن قالاعان التىن وردا ۇلىسىنىڭ 800 جىلدىعىنا ارنالعان “التىن وردانىڭ اتاسى - جوشى حان” حالىقارالىق جىر ءمۇشايراسىنىڭ قورىتىندىسى بولىپ، جۇلدەگەرلەردى ماراپاتتاۋ ءراسىمى ءوتتى.
التىن وردا استاناسى سارايشىق جاتقان اتىراۋداعى قۇرىلتايدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ق. توقاەۆ ايتقانداي، قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىلىك داستۇرىندە ايرىقشا ورىن الاتىن، 6 عاسىر بويى ورتالىق ەۋرازيانىڭ تاعدىرىنا تىكەلەي ىقپال ەتىپ، ۇلان-عايىر اۋماقتا ءبىرتۇتاس وركەنيەت قۇرىپ، جەر جۇزىنە التىن وردا دەگەن اتپەن تانىلعان ەڭ قۋاتتى مەملەكەت جوشى ۇلىسىنىڭ نەگىزى قالانعانىنا 800 جىل تولۋى تويلانىپ جاتقانىن ەل قۋانا قولداۋدا.
قازاق حالقى الەمدى بيلەگەن قاعاننىڭ قۇرمەتىنە ۇلدارىنا شىڭعىس دەپ ات قويىپ، التىن وردانىڭ اتاسى، قازاق حاندارىنىڭ باباسى - جوشى حان كەسەنەسىنە زيارات ەتىپ، الىپتار جايلى اڭىزدار مەن كۇيلەردى تىڭداپ وسكەن ەل.
تاريحىمىزدىڭ التىن بەتتەرىن اقتارىپ، اسىلدارىمىزدى جىرلاۋ - اقىندارىمىزدىڭ زور پارىزى!
وسىعان وراي، «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى بۇگىن استانا قالاسىنداعى پارتيانىڭ ورتالىق عيماراتىندا جوشى حان نەگىزىن قالاعان ۇلىق ۇلىس التىن وردانىڭ 800 جىلدىعىنا ارنالعان حالىقارالىق ءمۇشايرانىڭ قورىتىندىسىن وتكىزدى.
اتالمىش جىر مەرەكەسىنە "اق جول" دەمپارتياسىنىڭ توراعاسى، قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى ازات پەرۋاشەۆ، "اق جول" پارتياسىنىڭ پارلامەنتتەگى فراكتسياسىنىڭ مۇشەلەرى، ەسىمى ەلگە تانىمال زيالى قاۋىم وكىلدەرى، بەلگىلى اقىندار، انشىلەر، باق وكىلدەرى قاتىستى.
ءمۇشايرانىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا ءسوز سويلەگەن ازات پەرۋاشەۆ بۇل شارا — ەلىمىز بەن مەملەتكەتتىلىگىمىزدىڭ تەرەڭ تاريحي تامىرىن ايقىن كورسەتەتىن ناقتى جاۋاپ ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى.
- قۇرمەتتى قاۋىم، بۇگىنگى ءىس-شارامىز تەك ادەبي نەمەسە تاريحي تۇرعىدان عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ساياسي، يدەولوگيالىق جانە ءتىپتى مەملەكەتتىك ماڭىزعا يە دەپ بىلەمىز.
بۇل شارا — ەلىمىز بەن مەملەتكەتتىلىگىمىزدىڭ تەرەڭ تاريحي تامىرىن ايقىن كورسەتەتىن ناقتى جاۋاپ. اسىرەسە، كەيبىر كورشىلەرىمىزدىڭ قازاقستان تاريحىن جوققا شىعارىپ، قازاقتاردا مەملەكەتتىلىگى بولماعان دەپ، جەرىمىزدى، تاۋەلسىزدىگىمىزدى بىزدەرگە باسقا بىرەۋلەر سىيلادى دەگەن تەرىس پىكىرلەرىنە قارسى ناقتى ءۋاج بولا الادى.
مىسالى، بۇگىن عانا ءبىر كورشىلەس ەلدىڭ ءجۋرناليسى قازاقستانعا قاتىستى تاعى دا ورىنسىز پىكىر ايتىپ، ەلدىگىمىزگە ءتيىستى.
مۇنداي جاعدايلاردا ۇلتتىق بىرەگەيلىگىمىزدى نىعايتۋ جانە دە ەگەمەندىگىمىزدىڭ شىن قاينار كوزىن كورسەتۋ ءۇشىن وسىنداي ءىس-شارالاردىڭ ماڭىزى زور.
سوعان ساي، ءبىر وقيعانى اتاپ وتكىم كەلەدى. 2017-2018 جىلدارى سول كەزدەگى ۇكىمەتتىڭ شەشىمىمەن ۋنيۆەرسيتەتتەردەگى تاريح ءپانىن الىپ تاستاۋ جانە مەكتەپتەردە قازاقستان تاريحىن تەك 1991 جىلدان باستاۋ تۋرالى تاپسىرما شىققان بولاتىن. بۇل ۇسىنىسقا ماجىلىستەگى "اق جول" فراكتسيامىزدىڭ اتىنان، دەپۋتات بەرىك دۇيسەمبينوۆ دەپۋتاتتىق ساۋال جولداپ، شەشىمگە قاتاڭ قارسى شىقتى. ول ساۋالدا قازاق مەملەكەتتىلىگىنىڭ تاريحى 1991 جىلدان ەمەس، كونە تۇركى قاعاناتتارىنان، التىن وردا، قازاق حاندىعىنان باستاۋ الاتىنىن، قازىرگى قازاقستان رەسپۋبليكاسى سول ەجەلگى مەملەكەتتەردىڭ زاڭدى تاريحي ءىزباسارى ەكەنىن دالەلدەپ شىقتى. ناتيجەسىندە ادىلەتسىز شەشىمنىڭ كۇشى جويىلدى.
سول سەبەپتى بۇگىنگى ءىس-شارانىڭ ساياسي، يدەولوگيالىق جانە مەملەكەتتىك ماڭىزى ەرەكشە دەپ ەسەپتەيمىز. بۇل جەردە قازىبەك جارىلقاسىنۇلىنا دا العىسىمدى بىلدىرگىم كەلەدى. وسىنداي ءمۇشايرا ۇيىمداستىرىپ، ەلىمىزگە تانىمال اقىنداردى شاقىرىپ، شىعارماشىلىق بايگە وتكىزگەنى ءۇشىن شىنايى ريزاشىلىعىمىزدى ايتامىز.
بارلىق قاتىسۋشىلارعا دا راحمەت! سىزدەردىڭ شىعارماشىلىق ەڭبەكتەرىڭىز تەك ادەبيەت ءۇشىن عانا ەمەس، سونىمەن قاتار حالقىمىزدىڭ كىم ەكەنىن، نە ءۇشىن بارمىز، بۇل دۇنيەدەگى ورنىمىز قانداي ەكەنىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن ۇلكەن ۇلەس بولماق. بارشاڭىزعا ساتتىلىك تىلەيمىن! - دەدى ازات تۇرلىبەكۇلى.
سونىمەن قاتار، اقىن، حالىقارالىق س.ەسەنين اتىنداعى سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، ءماجىلىس دەپۋتاتى قازىبەك يسا دا ءوز سوزىندە 2019 جىلى 6 قىركۇيەكتە قر پرەزيدەنت ءى ق.توقاەۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن ۇلتتىق كەڭەستىڭ ءبىرىنشى وتىرىسىندا قازاق حاندارىنىڭ باباسى، التىن وردانىڭ اتاسى جوشى حاننىڭ ۇلىق ۇلىستى قۇرىپ، حان اتانعانىنىڭ 800 جىلدىعىن اتاپ ءوتۋدى العاش بولىپ "اق جول" پارتياسى كوتەرگەنىن، ءوزى بايانداماسىندا ۇسىنىس جاساعانىن تىلگە تيەك ەتتى.
-قازاق تاريحىن قايتا جازۋدى دا ۇسىندىق. ەندى مىنە ەكەۋى دە ىسكە اسۋدا. قازاق تاريحىنىڭ 7 تومىنىڭ ءبىر تومى تۇگەل جوشى حان مەن التىن ورداعا ارنالىپ وتىر.
ءبىز بىلتىر الاشتىڭ اقيىق اقىنى ماعجان جۇمابايدىڭ 130 جىلدىعىنا ارناپ دۇرىلدەگەن حالىقارالىق ءمۇشايرا وتكىزدىك.
الماتىدا وتكىزگەن ءمۇشايرادا قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ 500 ادامدىق زالىنا ادام سىيماي كەتتى. جوشى حاندى دا سولاي دۇركىرەتىپ وتكىزەمىز دەپ ويلاعانبىز. ءمۇشايرا وتەتىن كۇنگە 5 كۇن قالعاندا بۇرىن كەلىسىپ قويعان مادەنيەت مينيسترلىگىنىڭ ۇلتتىق كىتاپحاناسى اياق استىنان اينىپ، 120 ادامدىق زالىن بەرمەيتىن بولىپ قالعانىن تۇسىنبەي قالدىق. جىل اياعى، بارلىق جەر بوس ەمەس، اقىرى “اق جول” پارتياسى عيماراتىنىڭ ءماجىلىس زالىندا وتكىزىپ جاتىرمىز.-دەپ، جاعدايدى ءتۇسىندىرىپ ءوتتى.
قازىلار القاسىنىڭ مۇشەسى، قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى عالىم جايلىباي ءوز سوزىندە "اق جول" پارتياسىنىڭ رۋحانياتقا ۇدايى قولداۋ كورسەتىپ، الاش ۇستانىمىنا ادالدىق تانىتىپ جۇرگەن جالعىز پارتيا ەكەنىنە باسا نازار اۋداردى.
جىر دوداسىنا ءان شاشۋىن ارناپ كەلگەن رەسپۋبليكالىق، حالىقارالىق كونكۋرستاردىڭ لاۋرەاتتارى، ءداستۇرلى انشىلەر سىرىم مۇحامەدجانوۆ پەن راحات بەگاسىلوۆ جيىلعان قاۋىمنىڭ مەرەيىن اسىردى.
ءادىل قازىلار القاسىنىڭ قۇرامىندا قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، بەلگىلى اقىن قازىبەك يسا (قازىلار القاسىنىڭ توراعاسى), اقىن، قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى عالىم جايلىباي، اقىن، حالىقارالىق "الاش" ادەبي سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى سۇراعان راحمەتۇلى، اقىن، قر "دارىن" مەملەكەتتىك جاستار سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى ازامات تاسقاراۇلى بولدى.
قازىلار القاسىنىڭ شەشىمىمەن ءدۇبىرلى جىر بايگەسىنىڭ باس جۇلدەسى - جوشى حان اتىنداعى سىيلىق جانە 1 500 000 تەڭگەنىڭ سەرتيفيكاتى بەلگىلى اقىن الماس احمەتبەكۇلىنا بۇيىردى. باس جۇلدەنى "اق جول" ليدەرى ازات پەرۋاشەۆ تابىستادى.
سونداي-اق، بيىل وقىرمانعا "جوشى حان" رومانى جول تارتقان اقىن، جازۋشى ۇلاربەك دالەيۇلى باتۋ حان اتىنداعى ءبىرىنشى ورىن يەگەرى اتاندى. ءبىرىنشى ورىندى قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، بەلگىلى اقىن، قازىلار القاسىنىڭ توراعاسى قازىبەك يسا تابىستادى.
ءمۇشايرا جۇلدەگەرلەرىنىڭ تولىق ءتىزىمى:
جوشى حان اتىنداعى باس جۇلدە الماس احمەتبەكۇلى
باتۋ حان اتىنداعى ءبىرىنشى ورىن ۇلاربەك دالەيۇلى
بورتە انا اتىنداعى ەكىنشى ورىن اسەل وسپان
بەركە حان اتىنداعى ءۇشىنشى ورىن باقىتجان رايىس
توقتامىس حان اتىنداعى ءۇشىنشى ورىن كوكبورى مۇباراك
ارناۋلى سىيلىقتار:
كەرەي-جانىبەك حاندار اتىنداعى ارناۋلى سىيلىق ارقالىق ءامالياتۇلى
قاسىم حان اتىنداعى ارناۋلى سىيلىق اسىلبەك جاڭبىرباي
حاقنازار حان اتىنداعى ارناۋلى سىيلىق قازىبەك بايجۇمان
تاۋكە حان اتىنداعى ارناۋلى سىيلىق ۇزبەن قۇرمانبايۇلى
ابىلاي حان اتىنداعى ارناۋلى سىيلىق ناۋرىزباي جاربوسىنۇلى
كەنەسارى حان اتىنداعى ارناۋلى سىيلىق قايرات قۇماتايۇلى
