قازاقستاندا نەگە ءۇي قىمبات؟ قازاق ءومىر بويى بانك پەن قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ قۇلى بولىپ وتەدى مە؟ ايتپاقشى، قۇرىلىس كومپانيالارى دەمەكشى، قازىر قۇرىلىسقا قاتىسى بار كومپانيالارعا اقشا سالۋ دا قاۋىپتى. شەتىنەن الاياق كومپانيالار جۇرتتىڭ جانىن جالداپ، ءبيتىن سىعىپ تاپقان اقشاسىن قاعىپ الىپ، نە ءۇي جوق، نە اقشا جوق زار قاقساتىپ تەنتىرەتىپ جىبەرەدى.
الماتىدا حالىقتى زار قاقساتقان قۇرىلىس كومپكنيالارىن زەرتتەۋدى باستادىق. ەكى اپتا ۋاقىتىمىز كەتتى.
وسى ەكى اپتالىق زەرتتەۋىمىزدى الماتىدا ۇلەسكەرلەر مەن قۇرىلىس كومپانيالارىنىڭ ىشىندە ەسىمى ءجيى اتالاتىن عالىم سادىبەكوۆتەن باستادىق. تارباعاتايداعى سۋىردىڭ ىنىنەن دە كوپ
قۇرىلىس كومپانياسىن قۇرىپ العان سادىبەكوۆتىڭ بۇل بيزنەس يمپەرياسى كوز الدىڭا ورمەكشىنىڭ تورىن ەلەستەتەدى. باسىن ءبىر سۇققان حالىق شىرماۋىنان قايتا شىعا المايتىن تۋرا ورمەكشىنىڭ تورى!
عالىم قالىبايۇلى بۇرىنعى ەنەرگەتيكا ۆيتسە-ءمينيسترى عاني سادىبەكوۆتىڭ اعاسى.
عاني سادىبەكوۆ جامبىل وبلىسى اكىمىنىڭ اپپاراتىن باسقارعان، جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتىن اتقاردى.
2013 جىلى عاني سادىبەكوۆ پاۆلودار وبلىسىنىڭ اكىم ورىنباسارى بولدى. ال 2016 جىلى ەنەرگەتيكا ۆيتسە-ءمينيسترى بولدى.
2018 جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا عاني سادىبەكوۆ جانە باسقالارى 1 ميلليارد تەڭگەدەن استام بيۋدجەت قاراجاتىن ۇرلادى دەگەن كۇدىكپەن ۇستالعان بولاتىن. 2021 جىلدىڭ قازان ايىندا عاني سادىبەكوۆ تولىعىمەن اقتالدى. ول قالاي اقتالدى؟ الدە، قىزمەت جولىندا كوتەرگەن كوكەلەرى كومەكتەستى مە؟
وسى تۇستا باق عانيدى الىپ شىققان الماتى قالالىق ءماسليحاتىنىڭ ەكس-دەپۋتاتى عالىم سادىبەكوۆ دەيدى. الماتىنىڭ ەرەكشە قورعالاتىن قىمبات جەرلەرىن بولات نازارباەۆپەن بىرىگىپ ساتىپ، ءۇرىپ ءىشىپ، شايقاپ توگىپ جۇرگەن عالىم اعاسىن وڭاي شىعارىپ العان دەسەدى-مىس. سەبەبى، بوكەڭ مەن عالىم «ينتەربير» كومپانياسى ارقىلى ۇلەستەس ەدى.
«ينتەربيردىڭ» 5 ميلليارد 800 ميلليون تەڭگە جانە 68 ميلليون بەس ءجۇز مىڭ اقش دوللارى كولەمىندە قارىزىن سوت شەشىمىمەن بولات نازارباەۆتىڭ «اقتوبە وندىرىستىك كومپانياسى» مەن «ينتەربيردەن» ءوندىرىلدى. نە دەگەن تسيفرلار،ءا؟ بۇل ءالى باسى عانا!
عالىم سادىبەكوۆ پەن ونىڭ ءبىر توپ فيليالى «شىعىس» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ ۇلەسكەرلەرى بولعان. بۇلار ءاپ دەگەننەن 5 ميللياردتى قارپىپ ۇلگەردى. سوسىن، كەتتى دەيسىڭ.
«شىعىس – قۇلجا» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ ۇلەسكەرى دە سادىبەكوۆتىڭ جاقىن ادامى –تالعات الپىسبەكوۆ.
«شىعىس-قۇلجا» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ تاعى ءبىر ۇلەسكەرى ۇلىقبەك قوجاگەلديەۆ عالىم سادىبەكوۆ پەن ونىڭ ۇلەستەس تۇلعالارىنا تيەسىلى «KG Invest» جشس، «كازباريت» جشس، «ۆەراندا 1» جشس جانە «Eurasian machinery ltd» جشس-ءنىڭ باسشىسى بولعان.
مىنا قىزىقتى قاراڭىز، «لەككو» جشس-ءنىڭ ءبىرىنشى باسشىسى، «لەككو» جشس-ءنىڭ قۇرىلتايشىسى ەدۋارد تۋكەنوۆ، ال ونىڭ ۇلى الىبەك تۋكەنوۆ «لەككو» جشس-ءنىڭ زاڭگەرى، بۇرىن «Building Service» جشس مۇددەسىن قورعاعان.
تۋكەنوۆ - «ستوليچنايا جىلجىمايتىن مۇلىك» اق دامىتۋ كومپانياسىنىڭ بۇرىنعى باسشىسى بەكتاەۆتىڭ ايەلى تۋكەنوۆا س-نىڭ نىڭ تۋىسى.
كەيىننەن تۋكەنوۆ «تاۋ-كوكتەم» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ ۇلەسكەرلىك قاتىسۋشىلارىنىڭ مۇددەلەرىن بىرىكتىرۋ ماقساتىندا قۇرىلعان «تاۋ-كوكتەم» تۇرعىن ءۇي-قۇرىلىس كووپەراتيۆىنىڭ توراعاسى بولدى.
ولگا ترەتياكوۆا – «اۋرا ترەۆەل» تۋريستىك اگەنتتىگىنىڭ جالعىز قۇرىلتايشىسى، ونىڭ ديرەكتورى ناتاليا ساۆينسكايا («تاۋ-كوكتەم» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنىڭ جالعان اكتسيونەرى، جاكوۆتى ۇلەستىك قاتىسۋ شارتىنا قول قويۋعا ماجبۇرلەگەن سادىبەكوۆتىڭ تۇلعاسى). ساۆينسكايا كەيىننەن ماعان پاتەر بەرمەدى دەگەن ايىپپەن جاكوۆقا قاتىستى قىلمىستىق ءىس قوزعاۋ تۋرالى ءوتىنىش بەرگەن!
ولگا ترەتياكوۆا سونىمەن قاتار تاڭاتاروۆ ءماجيت امانجولۇلى ەكەۋى (سادىبەكوۆتىڭ تۇلعاسى) اتلانتيك-ا» جشس ديرەكتورى جانە تەڭ قۇرىلتايشىسى.
سونداي-اق ترەتياكوۆا جانە مۋزىكا ت.س. ەكەۋى «كوممەرتسيالىق كومپانيا Semirechye Group» جشس قۇرىلتايشىلارى بولعان، تەڭ قۇرىلتايشىسى – سادىبەكوۆا ءجاميلا بايگازيەۆنا سادىبەكوۆتىڭ اناسى. ەكىنشى قۇرىلتايشىسى – يانا پاپانوۆا.
ترەتياكوۆا ديرەكتورى جانە تەڭ قۇرىلتايشىسى ۆالەري لي بولعان «ترەتياكوۆا ي ك» جشس قۇرىلتايشىسى.
ۆالەري لي «تريۋم-ا» جشس-نىڭ دا قۇرىلتايشىسى. ديرەكتورى ستانيسلاۆ پاك.
«تاۋ-كوكتەم» تۇرعىن ءۇي كووپەراتيۆى قۇرىلعان ساتتەن باستاپ 2014 جىلعا دەيىن شتاتتىق زاڭگەرى «تاۋ-كوكتەم» تۇرعىن ءۇي كووپەراتيۆىنىڭ قىزمەتكەرى ەلەنا ستيحيلياس بولدى.
ستيحيلياس ە.ا. سونىمەن قاتار «كازباريت» جشس ديرەكتورى بولدى، ونىڭ تەڭ قۇرىلتايشىسى گۇلنار تاتىباەۆا (سادىبەكوۆتىڭ ايەلى), ەكىنشى قۇرىلتايشىسى گۇلميرا تسەتينەللي.
سونداي-اق ستيحيلياس ە.ا. «KG Invest» جشس ديرەكتورى، ونىڭ تەڭ قۇرىلتايشىسى سادىبەكوۆ، ەكىنشى قۇرىلتايشىسى مەحمەت چەتينەلي.
ستيحيلياس ە.ا. بۇرىن «Al Fakher Distribution KZ» جشس قۇرىلتايشىسى بولعان، ونىڭ ديرەكتورى سامال كاسيموۆا مەن سابينا مۇسانبوۆا بولدى.
سونىمەن قاتار، ستيحيلياس الماتىدا ءبىر مەكەنجايدا تىركەلگەن «سويۋزنەفتەگازستروي» جشس مەن «Aura Travel» جشس تەڭ قۇرىلتايشىسى! ەكىنشى نەگىزىن قالاۋشى – دەنيس تەن، باسشىسى – يگور تەن.
سونداي-اق ءبىر كەزدەرى ستيحيلياس «DS Consulting» جشس قۇرىلتايشىسى بولعان. باسشىسى يگور تەن، قۇرىلتايشىلارى يگور تەن جانە سامال كاسيموۆا. ستيحيلياستان بولەك تاعى ءبىر قۇرىلتايشى نيزامي دوسۋمبەكوۆ بولدى.
عالىم سادىبەكوۆ جوعارى پايىزبەن اقشا بەرىپ، كەپىلگە قويعان جىلجىمايتىن مۇلىكتەردى ءوزىنىڭ سەنىمدى ادامدارى ۆالەري لي مەن ساعىنقالي راقىمباەۆتىڭ اتىنا جازدىرتاتىن. ەگەر اقشانى ەكى ەسە وسىممەن، ونىڭ ىشىندە مۇلىكتىڭ بۇرىن كەلىسىلگەن باعاسىنان ەكى ەسە جوعارى قايتارا الماسا، وعان مۇلىك قايتارىلمايدى. عالىم سادىبەكوۆتىڭ بارلىق جەردە، سونىڭ ىشىندە سوت پەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىندا دا بايلانىسى بار. الماتىدا بىرنەشە ساۋناسى مەن لومباردتارى، رەستوراندارى بار دەيدى بىلەتىندەر.
«تاۋ-كوكتەم» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنەن پاتەر الۋعا ءوتىنىش بىلدىرگەندەردىڭ ءبىرى، «اق جول» پارتياسىنان قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى بولعان سارسەنوۆ ساعياتۋللا مەن ونىڭ اپكەسى سارسەنوۆا ءلاززات.
سارسەنوۆتەر وتباسى عالىم سادىبەكوۆپەن «زاڭعار» قازاق رەسپۋبليكالىق ساۋدا ءۇيى» اق ارقىلى ۇلەستەس. عالىم سادىبەكوۆتىڭ قىزى گاۋھار سادىبەكوۆا «زاڭعار» تجك» اق قىزمەتكەرى ارسلان سارىبەكوۆكە تۇرمىسقا شىققان. سارسەنوۆتەر وتباسى «زاڭعار» اق ءىرى اكتسيونەرى بولىپ تابىلادى
ءانياتۋللا سارسەنوۆ 2000 جىلدارى قارجى پوليتسياسىندا شەنەۋنىك بولعان، بىرنەشە كومپانيالاردا اكتسيالارى بولعان.
قارجى پوليتسياسىنىڭ بۇرىنعى قىزمەتكەرى سارسەنوۆ «اگروفۋد» جشس مەن «اگروفيرما جاڭا جەر» جشس-نە جانە ولاردىڭ يەلەرىنە قاتىستى «ىلە كورپوراتسياسى» جشس ارقىلى اگروونەركاسىپتىك بيزنەس سالاسىندا رەيدەرلىك ارەكەتپەن اينالىسىپ، سوتتى بولعانى تۋرالى باق بەتتەرىندە جازىلدى دا.
2004 جىلعى 8 ماۋسىمدا جاكوۆ باسقاراتىن «Building Group» جشس جانە تاپسىرىس بەرۋشى «Grand Hotel Tien-Shan» جشس سارسەنوۆتەر وتباسىنا تيەسىلى «Grand Hotel Tien-Shan» قوناق ءۇي كەشەنىنە قايتا جاڭعىرتۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بويىنشا كەلىسىم شارتقا وتىرادى.
2006 جىلى «Building Service» جشس قۇرىلتايشىسى جاكوۆ يگور سارسەنوۆتەرمەن جەكە قارىم-قاتىناسى اياسىندا ۇلكەن قوناقۇيدى قايتا جاڭعىرتۋ ءۇشىن ولارعا جالپى سوماسى 230 ميلليون تەڭگەدەن اساتىن 3 پاتەر (ول كەزدە شامامەن 2 ميلليون دوللار) بولگەن. ياعني، سارسەنوۆتەر جاكوۆتان قانداي دا ءبىر وفسەتتىك سحەما بويىنشا پاتەرلەردى تالاپ ەتۋ قۇقىعىن العان.
ال، جاكوۆ بولسا «تاۋ-كوكتەم» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنە اقشا سالعان ۇلەسكەرلەردى قان قاقساتىپ، اقشالارىن بەرمەي، اياعىندا التى جىلعا سوتتالىپ كەتتى. بۇل تۋرالى كەلەسى زەرتتەۋىمىزدە كەڭىنەن توقتالامىز. وسى «تاۋ-كوكتەم» تۇرعىن ءۇي كەشەنىنە كوز تىككەن سادىبەكوۆ ءوز ادامدارىن كىرگىزىپ، ول جەردى جاكوۆتان تارتىپ الماقشى بولادى.
ءبىزدىڭ ەلدە زاڭ بار ما؟ زاڭدى ورىندايتىن، قاداعالايتىن قر ءىىم، قر باس پروكۋراتۋراسى! قارجى اگەنتتىگى مونيتورينگى!
مىنا ورمەكشىنىڭ تورىنا قارسى قانداي شارا قولداندىڭىزدار؟ اركىم ويىنا كەلگەنىن ىستەي بەرسە بىزگە زاڭ نە ءۇشىن كەرەك؟ الدە، زاڭ قارا حالىققا عانا ارنالعان با؟ شەتەلدەن قايتارىلعان اكتيۆتەردى قايتارعانداي ولاردان نەگە حالىقتىڭ اقشاسىن قايتارماسقا؟ كىم كەدەرگى؟ الدە، بارلىق قازاق باسپانالى بولىپ كەتىپ، قۇرتسلىس كومپانيالارى جۇمىسسىز قالادى دەپ قورقاسىڭدار ما؟
تىم بولماسا 30-40 قازاق باسپانالى بولسىن! كورىنگەنگە الدانا بەرسە قازاق قالاي بايدى؟
وڭعار قابدەن
ر.S. اۆتوردىڭ پىكىرى رەداكتسيا كوزقاراسىن بىلدىرمەيدى
