بۇگىن ءماجىلىس وتىرىسىندا دەپۋتاتتار قازاقستاندا قىز ۇرلاۋعا قاتىستى ماسەلەلەر كوتەرىلدى. ولاردىڭ ايتۋىنشا بۇل تۋرالى تيكتوكتا ۆيدەو ءتۇسىرىپ، قىلمىستى كەڭىنەن ناسيحاتتايتىن ماتەريالدار كوبەيگەن.
«وتكەن اپتادا استانادا ۋنيۆەرسيتەت ستۋدەنتتەرىمەن كەزدەستىم. ولار نەگە ءبىزدىڭ مادەنيەت سالاسى، اقپارات سالاسى ازاماتتاردىڭ اراسىندا زاڭدى قۇرمەتتەۋ، زاڭ بۇزۋشىلىققا توزىمسىزدىك بويىنشا شارالار وتكىزبەيدى، - دەگەن ماسەلە كوتەردى. قىز بالالار ماعان روليك كورسەتتى. وندا قىز بالانى الىپ قاشقان. قاسىندا ءبىر ادام كوندىرىپ ايتىپ وتىر، ال قىز بالا ءوز ەركىممەن كەلدىم،-دەيدى. بۇل روليك تيك توكتا دا تۇر، سونى مازاق قىلىپ جاتىر. بۇل ناعىز قۇقىق بۇزۋشىلىق، زاڭ بۇزۋشىلىق. بىراق ەشكىم، ەشقانداي ارەكەت جاسامايمىز. سوعان قىز بالالار ءبىزدىڭ قۇقىعىمىز قورعالمايدى، زاڭ جوق، مادەنيەت سالاسى وسىنى ەسكەرمەيدى دەپ رەنجيدى. مىسالى، بەلگىلى انشىلەر ساحنادا ءان شىرقاپ ءجۇر، تەلەديداردان كورسەتەدى. بىلاي: الىپ قاشامىن، مەيلى ولاي قالامان، كەلىن قىلامىن سەنى قالاي دا اناما، - دەيدى. تاعى ءبىر ءانشى: - كورەسىڭ، مەنىڭ ۇيىمە باراسىڭ، باسىڭا اپپاق ورامال تاعاسىڭ، كوندىرەمىن، كونەسىڭ، قىز بولىپ كەلەسىڭ، كەلىن بولىپ قالاسىڭ، - دەيدى. مىنە ماجبۇرلەۋ. سونى ءبىز تەلەديداردان ناسيحاتتاپ كورسەتىپ جاتىرمىز» - دەدى مۇرات ابەنوۆ.
دەپۋتات بۇل زاڭ جوباسىن قولدايتىنىن ايتتى. سونىمەن قاتار، مەملەكەت باسشىسىنىڭ الىپ قاشۋدى ۇلتتىق ءداستۇر ساناپ، ەل ىشىندە ناسيحاتتاعىسى كەلەتىندەر بار دەگەن پىكىرن العا تارتتى.
«مەن ءوزىم دەپۋتات رەتىندە الدىندا قارالعان زورلىق - زومبىلىق بويىنشا زاڭعا ۇسىنىس بەردىم. زەرتتەپ قارادىق. مىسالى ادام الىپ قاشۋ تۋرالى 125 - باپ بار. سونىڭ ىشىندە قارالادى دەيدى. وندا قارالمايدى. ول باپتىڭ ىشىندە ەگەر ءۇش ءتورت كۇن ىشىندە بوساتىپ جىبەرسە، جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلمايدى دەگەن قوسىمشا بار. سوندا قالاي؟ قىز كونبەيدى، كوندىرەدى، قاعاز جازدىرادى، ۇيالتادى، ماجبۇرلەيدى، ءۇش-ءتورت كۇن ۇستايدى، ابدەن ابىرويى توگىلەدى، سوسىن جىبەرە سالادى، وعان ەشقانداي قىلمىستىق ءىس قوزعالمايدى. ءۇش جىلدىڭ ىشىندە 214 وقيعا بويىنشا قىلمىستىق ءىس قوزعاۋعا ۇسىنىس بەرىلگەن، ونىڭ 10 عانا سوتقا جەتكەن، قالعان جەردە قىلمىس قۇرامى جوق دەپ جابا سالعان. سوتقا بارماعان، پوليتسياعا بارماعان قىزدارىمىز قانشاما» - دەدى مۇرات ابەنوۆ.
ول ارىپتەستەرىنىڭ بارلىعىن پرەزيدەنتىڭ ايتقان تاپسىرماسىن بىرگە ورىنداۋعا شاقىرىپ، قوعام بولىپ بۇل دەرتكە قارسى تۇرۋ كەرەك ەكنىن اتاپ ءوتتى.
بۇل پىكىردى ەدىل جاڭبىرشين دە قولداپ، قالىڭدىقتاردى ۇرلاۋ كۇلكىلى ەمەس، بۇل قىزداردىڭ تاعدىرىن بۇزادى دەپ مالىمدەدى.
«ابەنوۆ مىرزا كوتەرىپ وتىرعان دۇرىس ماسەلە دەپ ەسەپتەيمىن. كۇلەتىن زات ەمەس. ءبارىمىز دە قىز اسىراپ وتىرمىز. ول قازىر ەتەك الىپ كەتكەن جاعداي. سەبەبى، 21-عاسىردا اكە-شەشەسىمەن كەلىسپەي، قىزبەن ءسوز بايلاسپاي، كوشەدەن كورىنگەن ادام سالىپ الىپ، ول تاۋار ەمەس، ول زات ەمەس، ول ادام عوي. ونىڭ ومىرلىك تاعدىرىنا اسەر ەتەدى. بۇل زاڭنىڭ اياسىندا قارالاتىن نارسە ەمەس شىعار. بىراق پارلامەنتتىڭ تورىندە قوعامداعى كەز-كەلگەن وزەكتى ماسەلە تالقىلانۋ كەرەك دەپ،- پرەزيدەنت ايتقان جوق پا وسى جەردە» - دەيدى ول.
كوتەرىلگەن ماسەلەنىڭ دۇرىس ەكەنىن العا تارتىپ، بۇل دۇنيەنىڭ قوعامداعى ۇلكەن دەرت دەپ اتادى. ونىڭ ويىنشا، بۇعان قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك رەتىندە قاراستىرۋ كەرەك.
«قىزدى زورلاپ كەتىپتى، قىزدى ۇرلاپ كەتىپتى، بالانى زورلاپ كەتىپتى، ءولتىرىپ كەتىپتى، اتا-اناسىن بالتامەن شاۋىپ تاستاپتى، كىلەڭ سونداي اڭگىمە. الەۋمەتتىك جەلىنى اشۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان ەرلان جاقانۇلى بۇل ماسەلەنى پارلامەنت بولىپ، دەپۋتات بولىپ دۇرىستاپ كۇن تارتىبىنە قويۋىمىز كەرەك، پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋىمىز كەرەك. مەن باسقا ەشتەڭەنى بىلمەيمىن» - دەپ ءسوزىن قورىتىندىلادى ول.
دەپۋتاتتاردىڭ ۇسىنىسىنا ەرلان قوشانوۆ «شىنىندا وتە وزەكتى ماسەلەنى كوتەرىپ وتىرسىزدار. بۇل قوعامداعى ايعايلاپ تۇرعان پروبلەما. بۇل تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ دە ءتيىستى تاپسىرماسى بار. وكىنىشكە وراي ول ءالى اياعىنا دەيىن جەتكىزىلگەن جوق. قىلمىستىق كودەكس پەن قىلمىستىق-پروتسەسسۋالدىق كودەكستى قارايتىن الدىمىزداعى وتىرىستاردا زاڭ جوبالارى كەلە جاتىر. سول زاڭ جوباسىنىڭ اياسىندا قاراۋ كەرەك دەپ ويلايمىن» - دەپ جاۋاپ بەردى.
سونداي-اق، ول بۇل ماسەلەنى باسقا دەپۋتاتتار دا قولدايدى دەپ ويلايتىنىن ايتىپ، بۇعان تەك قانا مورالدىق قانا ەمەس، زاڭدىق تۇرعىدان دا باعا بەرىلۋگە ءتيىس ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
