مەملەكەتتىك رامىزدەر – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەلدىگى مەن تاۋەلسىزدىك تۇعىرىمىزدىڭ بەلگىسى. ەگەمەن ەل ەكەنىمىزدى ايقىندايتىن سيمۆول. قازاقستاندا مەملەكەتتىك رامىزدەردى قورلاعان تۇلعانى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتادى، ءارى زاڭناما بۇل جاۋاپكەرشىلىكتى كۇشەيتۋدى جالعاستىرىپ كەلەدى. قازىرگى ۋاقىتتا مەملەكەتتىك رامىزدەردى قورلاعانى ءۇشىن سالىناتىن ايىپپۇل 3 مىڭ ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشكە (اەك) دەيىن جەتۋى مۇمكىن. سونداي-اق، باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسى 1 جىلعا دەيىن قاراستىرىلعان بولاتىن.
تىركەلگەن مىسالدار
ايتا كەتسەك 2022 جىلى جاستار اراسىندا ءوز ترەكتەرىمەن تانىمال يك توبى مەن SHIZA جارتىلاي ماس كۇيىندە ساحنادا ونەر كورسەتىپ، ونىڭ ىشىندە كوك تۋىمىزدى ۇستاپ انشىلەردىڭ تاراپىنان بالاعات سوزدەر ايتىلعان بولاتىن. ءدال سونداي فاكتىلەر بويىنشا وتكەن جىلدارى تالدىقورعاندا وبلىستىق اكىمدىك ماڭىندا مەملەكەتتىك تۋدى قوقىس قاپشىعى رەتىندە پايدالانعان جاعداي بولعان، بۇل قوعامنىڭ نارازىلىعىن تۋعىزعان ەدى. سونداي-اق، بىرنەشە حالىقارالىق سپورتتىق ءىس-شارالار كەزىندە قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ءانۇرانى دۇرىس ورىندالماعانى جايلى دا وقيعالار تىركەلگەن. ال زاڭنامالىق دەڭگەيدە مەملەكەتتىك رامىزدەرگە دەگەن قۇرمەتتى كۇشەيتۋ ماقساتىندا جاڭا ەرەجەلەر مەن ايىپپۇلداردى كوبەيتۋ ماسەلەلەرى تالقىلانىپ جاتىر .
تاياقتىڭ ەكى ۇشى بار دەمەكشى، ەلىمىزدە مەملەكەتتىك رامىزدەردى جوعارى قوياتىن تۇلعالاردىڭ دا بار ەكەنىن ايتا كەتكەنىمىز ءجون. سپورتشىلارىمىز ءوز الدىندا. اتاقتى تەلەجۇرگىزۋشى، اكتيور، نۇرلان قويانباەۆتىڭ بىلتىر استانادا 7 قىركۇيەك كۇنى بولعان قازاقستان – فينليانديا ويىنىندا 20 000 تۋدى كورەرمەنگە تاراتقان بولاتىن. سونداي-اق ايگىلى كينوپروديۋسسەر ءوزىنىڭ Instagram جەلىسىنە كوك تۋىمىزدى جاريالاعان ەدى. پوست سالۋدىڭ ماقساتى – قازاقستاننىڭ تۋىن ءلۇپىل مەن پىكىر بويىنشا گيننەس رەكوردتار كىتابىنا ەنگىزۋ. اتالمىش فوتوسۋرەتكە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆقا دەيىن قولداۋ كورسەتىپ، پىكىر قالدىرعان.
زاڭگەر نە دەيدى؟
مەملەكەتتىك رامىزدەردىڭ ستاندارتتارى بۇزىلعان جاعدايدا قانداي شارا قولدانىلاتىنى تۋرالى Adyrna ءتىلشىسى زاڭگەر – باعدات اماندوسۇلىنان ءبىلىپ قايتتى.
– اكىمشىلىك وتىراتىن نەمەسە ت.ب باسشىلار وتىراتىن ورىنداردا ەلتاڭبانىڭ ءىلىنىپ تۇراتىنى – زاڭدى. تاعى باسقا قانداي جەرلەردە ەلتاڭبانىڭ ءىلىنىپ، جالپى رامىزدەرىمىزدىڭ ءىلىنىپ تۇرعانى زاڭ؟
– الدىمەنەن وسى مەملەكەتتىك رامىزدەردى پايدالانۋ، ونىڭ ىشىندە ورناتۋ – ول بىزدە ارنايى قاۋلىمەن رەتتەلەدى. ناقتىراق ايتساق، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەردى پايدالانۋ، ورناتۋ، ورنالاستىرۋ قاعيدالارىن بەكىتۋ تۋرالى 2007 جىلعى قر-نىڭ قاۋلىسى بار. №873 دەگەن. سول قاۋلىدا ناقتى بارلىعى رەتتەلەدى. ەندى سۇراققا كەلەتىن بولساق، قر-نىڭ كونستيتۋتسياسىندا ناقتى كورسەتىلگەن مەملەكەتتىك رامىزدەردى قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تۇراتىن ءار تۇلعا قۇرمەتتەۋى ءتيىس. ال رامىزدەرىمىزدى قولدانۋعا بولادى، بولمايدى دەگەنگە كەلەتىن بولساق، مەملەكەتتىك عيماراتتارىندا، قازاقستاننىڭ شەتەلدەگى مەملەكەتتەرىندە، رەسمي تۇردە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اتىنان ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان اۋقىمدى زالداردا، ۇلتتىق حولدينگتەر مەن كومپانيالاردا، ۇلتتىق اكتسيونەرلىك قوعامدا جانە جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستەرگە (توو) مەملەكەت سەرىكتەس بولىپ تابىلسا، وندا سول مەكەمەلەرگە ەلتاڭبانى قولدانۋعا بولادى. تاعى ءبىر ايتا كەتەتىنىم – مەملەكەتتىك عيماراتتاردى وتىراتىن لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ جۇمىس كابينەتىندە ەلتاڭبا نەمەسە تۋدىڭ ورنالسۋىنا بولادى. ويتكەنى ادام كىرىپ كەلگەن كەزدە مەملەكەتتىك باسشىسى ەكەنىڭدى كورسەتەدى.
– ال قانداي جەرلەردە ءىلىنىپ تۇرماۋى كەرەك؟
– شارۋاشىلىق، تۇرمىستىق كيىم ىلىنەتىن جەرلەردەن الىس بولۋى كەرەك. سونداي-اق مەملەكەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارى وزدەرىنىڭ ىشكى بلانكتەرىندە سوسىن وزدەرىنىڭ رەكۆيزيتتەرىندە جانە مورلەرىندە ەلتاڭبانىڭ بەينەسىن پايدالانۋعا ناقتى تىيىم سالىنعان.
– ەگەر دە ءبىر تۇلعا ەلتاڭبانى كوپقاباتتى ءۇيىنىڭ سىرتىنا ءىلىپ قويعان جاعدايدا وعان زاڭ جۇزىندە قانداي شارا قولدانىلادى؟
– كوپقاباتتى ۇيلەردە رامىزدەردى قولدانۋ ءۇشىن ول – مەملەكەتتىك مەكەمە نەمەسە سول مەملەكەتپەن سەرىكتەس، مەملەكەتكە قاتىسى بار عيماراتتار بولۋى كەرەك. جەكە ۇيدە قويۋعا بولمايدى. قۇقىق بۇزۋشىلىقتارعا قولدانىلاتىن زاڭ اياسىنا كەلسەك، مەملەكەتتىك رامىزدەردىڭ تالاپتارىن بۇزعانى ءۇشىن بىزدە قازاقستاندا اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك كوزدەلگەن. ول ەندى جەكە تۇلعالار ءۇشىن 25 (اەك), لاۋازىمدى تۇلعالار ءۇشىن، يپ-لار ءۇشىن، كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىمدار ءۇشىن 50 (اەك), ورتا كاسىپكەرلەرگە 75 (اەك), ءىرى كاسىپكەرلەرگە 200 (اەك) ايىپپۇل سالۋ كورسەتىلگەن. ال ەندى رامىزدەردى پايدالانۋ، ورناتۋ، ورنالاستىرۋ تارتىپتەرىن بۇزسا، ەڭ ءبىرىنشى ەسكەرتۋ جاسالادى جەكە تۇلعالارعا نەمەسە ولارعا 5 (اەك) ايىپپۇل سالىنادى. ال لاۋازىمدى تۇلعالار مەن شاعىپ كاسىپكەرلەرگە 10 (اەك), ورتا كاسىپكەرلەرگە 20 (اەك), ءىرى كاسىپكەرلەرگە 30 (اەك) سالىنادى. ەگەر وس قۇقىق بۇزۋشىلىقتار 1 جىل ىشىندە قايتالاناتىن بولسا، وندا اكىمشىلىك ولارعا الدىڭعىسىنان 2 ەسە كوتەرىپ ايىپپۇل سالادى. تاعى ءبىر ايتا كەتەيىنشى، جەكە تۇلعالار مەن زاڭدى تۇلعالار تۇرعىلىقتى جانە تۇرعىلىقتى ەمەس ورىنداردا بالكونعا ءىلىپ قويا الادى. بىراق ماقسات قانداي بولۋى كەرەك؟ پاتريوتتىق سەزىمدى كوتەرۋ ماقساتىندا بولۋى كەرەك. وسىنى ەستە ۇستاعان ءجون.
– يۋتۋب جەلىسىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءانۇرانىنا رەميكس جانرىندا (وزگەرتىلگەن نۇسقادا) جازىلعان اۋەن بار. زاڭ تۇرعىسىنان بۇل دۇرىس پا؟ دۇرىس بولماعان جاعدايدا رەميكس اۆتورىنا قانداي زاڭ قولدانىلادى؟
– بۇل جەردە زاڭ بۇزۋشىلىق بار. جاڭا ايتتىم عوي «مەكەمەلەردە ۇيىمداردا، عيماراتتاردا عانا قولدانىلادى» دەپ. بۇل جەردە ايتا كەتەتىن ماسەلە مىنا مەملەكەتتىك تۋدى جەكە جانە زاڭدى تۇلعالار قولانعان كەزدە ونى ۇلتتىق ستاندارتتان بۇزا وتىرىپ پايدالانعسا، زاڭ بۇزۋشىلىق بولادى. ياعني مەملەكەتتىك تۋدى قورلاۋ نىسانىندا پايدالا المايدى. ال بەينەروليككە كەلەتىن بولساق بۇل جەردە اۆتور مونتاج جاساعاندا كوك تۋىمىزداعى كۇندى جاۋىپ تاستاپ، ورنىنا باسقا زات قويعان. سايكەسىنشە بۇل قۇقىق بۇزۋشىلىق بولادى جانە اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋعا بولادى. اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كودەكستىڭ 458-بابى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تۋىن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ەلتاڭباسىن جانە ولاردىڭ بەينەلەرىن زاڭسىز پايدالانۋ، سونداي-اق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك گيمنىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى زاڭناماسىنىڭ تالاپتارىن بۇزا وتىرىپ پايدالانۋ جانە ورىنداۋ – ەلۋ ايلىق ەسەپتiك كورسەتكiش مولشەرىندە ايىپپۇل سالۋعا اكەپ سوعادى.
قورىتىندى
تاۋەلسىزدىك سيمۆولىن اياق استى ەتۋ قاي جاعىنان قاراساق تا ابەستىك تانىتادى. سوندىقتان دا بولاشاقتا بۇنداي جاعدايلار قايتالانباس ءۇشىن قازىردەن باستاپ ءوز-وزىمىزبەن جۇمىس جاساعان ابزال.
يسلام ادەن
