«بەلريۆ قامالىن يەلەنەتىن ادام دا پايدا بولدى، بىراق 62 ميلليون [فرانك] (63,5 ميلليون اقش دوللارى شاماسى – رەد.) تولەمەك» دەپ جازادى جەنەۆادا شىعاتىن Bilan ىسكەرلىك جۋرنالى. وسىنداي تاقىرىپ قويىلعان شاعىن ماقالا اۆتورىنىڭ سوزىنشە، 17 عاسىردا سالىنعان، ۇلتتىق ماڭىزى بار تاريحي وبەكت بولىپ سانالاتىن بۇل عيمارات «قازاقستاننىڭ [بۇرىنعى] پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ قىزى دينارا قۇلىباەۆانىڭ يەلىگىنە وتكەن».
Bilan-نىڭ حابارلاۋىنشا، قامالدىڭ بۇرىنعى يەلەرى اعايىندى سيورسوكتار جەنەۆا كانتونىنداعى 28 700 شارشى مەتر مۇلىكتەرىن 120 ميلليون فرانكقا ساتپاقشى بولعان. ءۇش جىل بويى مۇنداي اقشا شىعارعىسى كەلەتىن ساتىپ الۋشى تابىلماعان. سول كەزدە «مۇلدەم دەرلىك ساتىلماي تۇرعان جىلجىمايتىن مۇلىك» جاڭا قوجايىنعا بۇيىرعان.
باسىلىمنىڭ مالىمەتىنشە، قامالدى 62 ميلليون فرانكقا ساتىپ العان-مىس دينارا قۇلىباەۆا «2009 جىلعى جەلتوقساندا جەنەۆا كانتونىنداعى انەردە جىلجىمايتىن مۇلىكتى 75 ميلليونعا ساتىپ الىپ وزىنە ەلدى ءبىر قاراتقان». «[بەلريۆ] قامالىن ونىڭ تالعامىنا ساي جوندەپ بولعاسىن الدىڭعى العانىن ساتار-ساتپاسى ءالى بەلگىسىز» دەپ ءبىر قايىرادى Bilan.
شۆەيتساريالىق باق «عالامات انەر كوممۋناسىنداعى» ۇلكەندىگى سەگىز مىڭ شارشى مەتر دەپ سيپاتتاعان ۆيللانى ەرلى-زايىپتى قۇلىباەۆتار (دينارانىڭ كۇيەۋى تيمۋر قۇلىباەۆ قازاقستاننىڭ ۇلتتىق مۇناي كومپانياسىن باسقارادى – رەد.) 2009 جىلى ساتىپ العاندا ەل ءبىر ەلەڭ ەتكەن. وعان جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ باعاسى ەمەس، 2010 جىلى اقشا جىلىستاتۋ ىقتيمالدىعىن تەكسەرۋ سەبەپ بولعان. ءسال كەيىنىرەك شۆەيتساريالىق بيلىك ەرلى-زايىپتىلار «قارجىنىڭ قايدان شىققانىن» ءتۇسىندىرىپ بەرگەنىن، اقشا «زاڭسىز جولمەن تابىلماعانىن»، 2006 جىلى لوندون بيرجاسىندا حالىق بانكىندەگى «اكتسيالارىنىڭ ءبىر بولىگىن ساتقان كەزدە» پايدا كورگەندەرىن مالىمدەگەن. سول جولعى «اكتسيا ساتۋدان» قۇلىباەۆتار 735 ميلليون اقش دوللارىنداي اقشا تاپقاندارىن، «ونىڭ ءبىر بولىگى ۆيللانى ساتىپ الۋعا جۇمسالعانىن» ايتقان.
بەلريۆ قامالى
- شۆەيتساريادا ۇلتتىق ماڭىزى بار مۇرا-وبەكت مارتەبەسىنە يە, تاريحى باي عيمارات. 1666 مەن 1672 جىلدار اراسىندا سالىنىپ جاتقان كەزدە قىرعيقاباق ساۆويا جانە جەنەۆا كنيازدىكتەرىنىڭ سوعىسىپ قالۋىنا سەبەپ بولا جازداعان. تۇز قويماسى دەپ جاريالانعان قامال بەكىنىسكە كوبىرەك ۇقسايتىن. جەنەۆا بۇل قۇرىلىستى ەكى تاراپ اراسىنداعى بەيبىت كەلىسىمدى بۇزۋ دەپ تانىپ، ديپلوماتيالىق داعدارىس تۋعان.
- فرانتسۋز رەۆوليۋتسياسىنان كەيىن مەملەكەت مەنشىگىنە وتكەن. كەيىن جەكەمەنشىككە بەرىلگەن. بۇل عيماراتتىڭ ەڭ ايگىلى قوجايىنى سادرۋددين اگا-حان بولدى. ول يسمايليت مۇسىلمانداردىڭ يمامى، قازىرگى يسمايليتتەردىڭ جەتەكشىسى اگا-حان IV-ءتىڭ اعاسى، حانزادا اگا-حانا III-ءتىڭ ۇلى ەدى.
- سادرۋددين اگا-حان 12 جىل (1965 پەن 1977 اراسى) بۇۇ-نىڭ بوسقىندار ءىسى بويىنشا جوعارعى كوميسسارى قىزمەتىن اتقاردى. بۇل قىزمەتكە 33 جاسىندا تاعايىندالىپ، مەكەمەنىڭ ەڭ جاس جەتەكشىسىنە اينالدى. ونىڭ جۇمىس ىستەگەن كەزىندە بوسقىندارعا ەۋروپا ىشىندە عانا ەمەس، عالامدىق اۋقىمدا كوبىرەك كومەك جاسالا باستالدى دەگەن پىكىر بار.
- سادرۋددين اگا-حان 2003 جىلى قايتىس بولىپ، ارتىندا بالا قالماعان سوڭ بەلريۆ قامالى ونىڭ ەكىنشى ايەلى كاتەرينا الەيا بەريكەتتي سيورسوكتىڭ ۇلدارىنا وتكەن. اگا-حان قامالدىڭ تەرريتورياسىندا جەرلەنگەن.
- Bilan جۋرنالىنىڭ جازۋىنشا، اعايىندى سيورسوكتار موناكودا تۇرادى. قامالدى ساتىپ جىبەرگەن سوڭ ولاردىڭ يەلىگىندە جەنەۆا كانتونىندا ءالى 15 جانە 18,5 مىڭ شارشى مەترلىك ەكى ۋچاسكە قالعان.
ەرلى-زايىپتى قۇلىباەۆتار
- دينارا قۇلىباەۆا – قازاقستاننىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن سارا نازارباەۆانىڭ ورتانشى قىزى. Forbes جۋرنالى جاريالاعان الەمدەگى ەڭ داۋلەتتى ادامدار تىزىمىندە كۇيەۋى تيمۋر قۇلىباەۆ ەكەۋى 715-ورىندا تۇر. Forbes-ءتىڭ مالىمەتىنشە، ەرلى-زايىپتىلار ءبىر جىلدا 14 پوزيتسياعا جوعارىلاعان.
- جۋرنال قۇلىباەۆتاردىڭ 2018-2019 جىلدارداعى ورتاق داۋلەتىن 6,4 ميلليارد اقش دوللارى دەپ باعالاعان. ديناراعا بۇل سومانىڭ ءدال جارتىسى تيەسىلى بولۋى مۇمكىن. 2010 جىلدىڭ ناۋرىزىنان بەرى ونىڭ بايلىعى 2,3 ميلليارد اقش دوللارىنا وسكەن.
- Forbes-ءتىڭ اقپاراتى بويىنشا، ەرلى-زايىپتىلار قۇرىلىس سالاسىنا، مۇناي ءوندىرۋشى جانە گاز ۇڭعىمالارىنا قىزمەت كورسەتۋشى كومپانيالارعا ينۆەستيتسيا سالعان. نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ورتانشى قىزى مەن كۇيەۋ بالاسىنىڭ ەڭ ءىرى اكتيۆى «المەكس» كومپانياسى، ەكەۋى سول ارقىلى ەلدەگى ەڭ ءىرى حالىق بانكىن باسقارادى.
- 51 جاستاعى دينارا قۇلىباەۆا – اكەسىنىڭ اتىنداعى ءبىلىم قورىنىڭ جەتەكشىسى. 2017 جىلى «پەداگوگيكا» سالاسى بويىنشا ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ قوعامدىق جانە گۋمانيتارلىق عىلىم ءبولىمىنىڭ اكادەميگى اتانعان. 52 جاستاعى تيمۋر قۇلىباەۆ – قازاقستاندىق مۇناي-گاز جانە ەنەرگەتيكا ۇيىمدارىنىڭ اسسوتسياتسياسى KAZENERGY-ءدىڭ باسشىسى، رەسەيلىك «گازپروم» كومپانياسىنسىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ مۇشەسى، ۇلتتىق وليمپيادا كوميتەتىنىڭ توراعاسى، ازيا وليمپيادا كەڭەسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى جانە قازاقستاننىڭ بوكس فەدەراتسياسىنىڭ جەتەكشىسى.
"ازاتتىق" راديوسى
