جۋىردا نۇرسۇلتان نازارباەۆ «Nur Otan» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باۋىرجان بايبەكتى قابىلدادى. كەيبىر ازاماتتار بۇل كەزدەسۋ كەزەكتەن تىس پارلامەنت سايلاۋىنا دايىندىق دەپ بولجايدى. ەگەر بيىل سايلاۋ وتسە، وعان ەلىمىزدەگى جالعىز وپپوزيتسيالىق پارتيا – جسدپ دايىن با جانە ساياسي ۇيىم سوڭعى 3 ايدا قانداي جۇمىس اتقاردى؟ وسى جانە وزگە دە سۇراقتاردى جسدپ تورعاسى ەرمۇرات باپيگە قويعان ەدىك.
– كەيبىر ازاماتتار پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ كەزەكتەن تىس سايلاۋى بيىل وتەدى دەپ وتىر. ەگەر بيىل سايلاۋ وتسە، وعان ەلىمىزدەگى جالعىز وپپوزيتسيالىق پارتيا – جسدپ دايىن با؟
– ەلىمىزدىڭ زاڭى بويىنشا ءبىر جىلدا ەكى سايلاۋ وتكىزۋگە بولمايدى. بىراق قازاقستاننىڭ جاعدايىندا پرەزيدەنتتىك جانە پارلامەنتتىك سايلاۋ وتكىزە سالۋ قيىن ەمەس. ەگەر دە پارلامەنت سايلاۋى مەرىزىمىنەن 2 جىل ەرتە ۇيىمداستىرىلاتىن بولسا، ارينە ءبىز وعان تولىققاندى دايىن ەمەسپىز. ويتكەنى پارتيا جەتەكشىلىگىنە كەلگەنىمە ءۇش اي عانا بولدى. قازىرگى تاڭدا پارتيانىڭ ىشكى قۇرىلىمدىق جۇمىستارى مەن جاڭا ساياسي ناۋقانعا دايىندالىپ جاتىرمىن. نەگىزگى جۇمىستار تامىز ايىنىڭ اياعى مەن قىركۇيەك ايىنىڭ باسىنان باستالادى. پرەزيدەنت قىركۇيەك ايىندا پارلامەنتتى تاراتىپ، سايلاۋ جاريالايتىن بولسا بىزگە قىسىل-تاياڭ مەرزىم بولادى.
– پارتيا باسشىلىعىنا كەلگەنىڭىزگە ءۇش ايدان استى. وسى ءۇش ايدا پارلامەنت تورىنەن ورىن الاتىنداي قانداي جۇمىس جاسادىڭىزدار؟
– سوڭعى ءۇش ايدىڭ ءبىر جارىم ايى پرەزيدەنت سايلاۋىمەن ءوتتى. سول ءبىر جارىم ايدىڭ ىشىندە پارتيالىق جۇمىستارمەن اينالىستىق دەپ ايتا المايمىن. ەڭ باستى جۇمىسىمىز سايلاۋعا باقىلاۋشىلىق جۇمىستى ۇيىمداستىردىق. سونداي-اق، سايلاۋدان كەيىن پايدا بولعان جاڭا الەۋمەتتىك ساياي كۇشتەرمەن كەزدەسۋ وتكىزىپ، كەلىسسوزدەر جۇرگىزدىك. «اقيقات» جالپىۇلتتىق سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسى ەلىزدەگى بىردەن ءبىر وپپوزيتسيالىق پارتيا بولىپ سانالادى. سوندىقتان دا قوعامدىق ۇيىمداردى پارتيا اياسىنا توپتاستىرىپ، پارلامەنتتىك سايلاۋعا بىرگە قاتىسۋعا شاقىردىق.
– ولاردىڭ اراسىندا قوعامعا بەلگىلى قانداي ازامات بار؟
– بۇل جەردە قوعامعا بەلگىلى دەپ جەكە-جەكە اتىن اتاۋ كەرەك ەمەس. پرەزيدەنت سايلاۋىنان كەيىن قوعامعا بەلگىلى دەپ جۇرگەن قوسانوۆ سياقتى ازاماتتار بوق ساسىپ قالدى ەمەس پە؟ ءبىز قوعامدا جاڭادان پايدا بولعان «ويان قازاقستان» مەن «رەسپۋبليكا» قوعامدىق ۇيىمدارى جانە ۇلتتىق پاتريوتتىق باعىتتاعى ازاماتتارمەن اڭگىمەلەستىك. مۇنى سايلاۋعا دايىندىقتىڭ العىشارتى رەتىندە قاراستىرعان ءجون. ءبىزدىڭ باستى ماساتىمىز بيلىككە نارازى كوڭىل كۇيدەگى ازاماتتاردى «اقيقات» پارتياسىنىڭ ماڭىنا توپتاستىرۋ بولىپ وتىر.
– ءسىز مارعۇلان سەيسەنبايعا «ەگەر پارلامەنتتىك سايلاۋدا 50 پايىز داۋىس جيناساق، ءوزىڭدى ۇكىمەت باسشىسى ەتىپ سايلايمىز» دەپ ايتساڭىز پارتيانىڭ قولداۋشىلارى كوبەيەتىن شىعار. ويتكەنى الەۋمەتتىك جەلىدەگى جۇرت مارعۇلان سەيسەنبايدىڭ پرەمەر-مينيستر بولعانىن قالايتىنى بەلگىلى.
– سايلاۋعا قاتىسقاننان كەيىن پارلامەنتتەگى كوپشىلىك ورىندى جەڭىپ الۋعا تىرىسۋ كەرەك. بۇل جەردەگى ەڭ باستى پروبلەما ەلىمىزدەگى باقىلاۋشىلار كونتينگەنتىن كوبەيتۋىمىز كەرەك. سايلاۋعا دايىندىق رەتىندە 22 مىڭ باقىلاۋشىنى دايىنداۋعا كۇش سالىپ جاتىرمىز. سەبەبى، ءبىز ەلىمىزدەگى 11 مىڭعا جۋىق سايلاۋ ۋچاسكەسىن باقىلاۋشىلارمەن جاپپاساق، پارلامەنتكە وتەمىن دەگەن بوس قيال. ەلىمىزدە ءادىل سايلاۋ بولماعاندىقتان باقىلاۋشىلاردىڭ كۇشىنە يەك ارتۋىمىز كەرەك. ەگەر باقىلاۋشىلاردىڭ كومەگىمەن پارلامەنتتەگى كوپشىلىك ورىندى يەلەنەتىن بولساق، وندا ارينە ءبىزدىڭ پارتيا ۇكىمەتتى جاساقتاۋدىڭ قۇقىعىنا يە بولادى. بىراق مارعۇلان مىرزانىڭ پارتياعا تارتۋ تۋرالى بىزگە اڭگىمە بولعان جوق. ونىڭ ۇستىنە ونىمەن كەزدەسىپ، اڭگىمەلەسۋ مۇمكىن بولماي ءجۇر. ول بىردە اندا كەتىپ قالادى، بىردە مىندا كەتىپ قالادى. سوعان قاراعاندا، مارعۇلان مىرزانىڭ ءبىزدىڭ «اقيقات» پارتياسىنا دەگەن قىزىعۋشىلىعى جوق-اۋ دەيمىن. سەبەبى، سوڭعى 3-4 جىل بويى بۇل پارتيا ۇيقىلى-وياۋ، قوعامدا بەلسەندى بولعان جوق. سوندىقتان دا ازاماتتاردىڭ پارتياعا دەگەن سەنبەۋشىلىگى مەن وعان كىرۋگە ىقىلاس تانىتپاۋىن تۇسىنەمىن. وسى پارتيانىڭ وياتۋ ماقساتىندا تامىز ايىنىڭ اياعىنان باستاپ اۋقىمدى جوبالاردى جۇزەگە اسىرامىز. پارتيانىڭ مۇمكىندىگىن ازاماتتىق قوعام مەن حالىققا دالەلدەگەن كەزدە مارعۇلان سەيسەنباي سياقتى ازاماتتار «اقيقاتقا» كەلۋى مۇمكىن. اۋقىمدى جۇمىس اتقارماعان سوڭ ازاماتتاردى پارتياعا كەل دەپ ايتا المايمىز. جاڭادان جاساقتالىپ جاتقان پارتيانىڭ مۇمكىندىگىن ازاماتتىق قوعامعا دالەلدەي ءبىلۋىمىز كەرەك.
– پارتياعا دەگەن ازاماتتاردىڭ سەنىمى جوق ەكەنىن ايتىپ قالدىڭىز. بالكىم وزىڭىزبەن بىرگە پاريجگە بارعان ابزال قۇسپان مەن ءمادي ماناتبەك سەكىلدى ازاماتتاردىڭ ورىنباسار ەتىپ قويۋعا قالاي قارايسىز؟
– بىرىنشىدەن، ابزال قۇسپان الەۋمەتتىك جەلىدە تانىمال بولعانىمەن قوعامدىق ۇيىمداردا جۇمىس جاساماعان ازامات. ونىڭ ۇستىنە وتباسىن اسىراپ وتىرعان تابىستى قىزمەتىن تاستاپ، پارتيانىڭ جالاقىسى جوق جۇمىسىنا كەلەدى دەپ ايتا المايمىن. ال ءمادي ماناتبەك بيلىكتىڭ قۇرىلىمدارىندا قىزمەت ەتكەن ءارى قوعامعا ساياسي تۇلعا رەتىندە تانىلماعان ازامات. الەۋمەتتىك جەلىدە پوست جازعانى بولماسا وپپوزيتسيالىق باسىلىمدارعا سۇحبات بەرمەگەن جىگىت. ونىڭ ازاماتتىق قارىم-قابىلەتىن وقىپ ءبىلىپ ءجۇرمىن. بىراق قۇر سوزبەن قۋىرداق قۋىرۋعا بولمايدى. وپپوزيتسيالىق پارتيا توراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولۋى ءۇشىن، ساياسي جۇيەنىڭ سىنشىسى بولۋ كەرەك. مەن بۇل ازاماتتاردىڭ اۋزىنان «قازاقستاندى قۇرتقان نازارباەۆتىڭ جۇيەسى» دەگەن سىن ەستىمەدىم.
– سىناۋ جاقسى ارينە. بىراق پارتياعا سىنشىلدارمەن قاتار ىسكەر ازاماتتار دا كەرەك شىعار...
– ول ماسەلەمەن اينالىسىپ جاتىرمىز دەپ ايتتىم عوي. ابزال قۇسپان مەن ءمادي ماناتبەكپەن قوعامنىڭ تۇلعالارى تاۋسىلىپ قالمايدى. ول جىگىتتەر باتىل پوزيتسيالارىمەن پارتياعا كەلەتىن بولسا، ارينە ولاردى تارتامىز. ءبىزدىڭ ەسىگىمىز بارىنە اشىق. بىراق بىزگە ەڭ الدىمەن بيلىكتىڭ سىنشىلارى كەرەك. «مىنا ءسوزىم قالاي بولار ەكەن» دەپ بيلىكتىڭ سىناي الماي، جالتاقتاپ وتىراتىن جىگىتتەر كەرەك ەمەس.
– جاڭا ءسىز باقىلاۋشىلار تۋرالى جاقسى ايتتىڭىز. سايلاۋ كەزىندە ايماقتارداعى داۋىس بەرۋدى باقىلاۋ وتە ماڭىزدى ماسەلە. جسدپ ايماقتارداعى جەتەكشىلەردەن كىمدەردى تاڭدايدى؟
– بۇعان دەيىن ايماقتارداعى كادر ماسەلەسىن قوزعامادىق. الداعى قىركۇيەك ايىنان باستاپ بۇل ماسەلەگە نازار اۋدارامىز. بىزدە پرەزيدەنتىك سايلاۋدان كەيىن بىردەن پارلامەنتتىك سايلاۋ بولۋى مۇمكىن دەگەن وي بولدى. ەگەر كەزەكتەن تىس پارلامەنت سايلاۋى وتەتىن بولسا، ايماقتاعى جەتەكشىلەردى تاڭداۋعا كۇش سالامىز. اياق استىنان سايلاۋ جاريالانىپ كەتەتىن بولسا، سايلاۋ ناۋقانى جانە جەتەكشىلەردى تاڭداۋمەن قاتار اينالىسۋعا تۋرا كەلەدى. مەنىڭ ويىمشا، بۇل كەزدە ايماقتاعى كادردى اۋىستىرۋ ەمەس، سايلاۋدا جەڭىپ شىعۋ باستى ماقسات بولادى.
– قازىرگى سىزدەردىڭ جاساپ وتىرعان جۇمىستارىڭىزبەن پارلامەنتتەن ورىن الۋ قيىن سەكىلدى. قارجىلىق جانە باسقا جاعداي شىعار، ايتەۋىر پارتيا تاراپىنان قاتتى بەلسەندىلىك بايقالمايدى. سوڭعى ءۇش ايدا جۇرتتىڭ نازارىن اۋداراتىنداي قادامدار جاسالمادى. نەگىزى، پارتيانىڭ جەڭىسى ىقپالدى ادامداردى تارتۋعا بايلانىستى ەمەس پە؟
– تامىز ايىنىڭ اياعىنان باستاپ قوعامداعى بەلسەندى ازاماتتاردى پارتياعا تارتۋمەن تۇراقتى اينالىسا باستايمىز. بۇعان دەيىن ءبىزدىڭ پارتياعا جانبولات ماماي، اسەت ماتاەۆ، ايمان ساعيدوللا سەكىلدى ازاماتتار پارتياعا مۇشەلىككە كىردى. ءبىز وسىنداي بەلگىلى ازاماتتارمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزەمىز. بىراق ءبىز پارتياعا جالىنىپ-جالپايىپ ادام تارتپايمىز. پارلامەنتتىك سايلاۋعا قاتىسىپ جانە جەڭىپ شىعۋ جالعىز باپي مەن «اقيقات» پارتياسىنىڭ مىندەتى ەمەس. بۇل جالپى ازاماتتىق قوعامنىڭ ماقسات - مىندەتى. كۇزدەن باستاپ مارعۇلان سەيسەنباي سەكىلدى ازاماتتاردى تارتۋعا كۇش سالامىز. ايتسە دە بيزنەستە جۇرگەن ادامنىڭ وپپوزيتسيالىق پارتياعا ءوتۋ-وتپەۋى بەلگىسىز. بىراق ءبىز ءبارىبىر دە قوعامدا اتى بار ادامدارمەن بىرگە جۇمىس ىستەيمىز. الايدا بۇل جۇمىس ءبىر جاقتى عانا بولماۋى كەرەك، سول ازاماتتاردىڭ تاراپىنان دا جاۋاپكەرشىلىك بولۋى كەرەك. ويتكەنى ەلىمىزدەگى رەجيمدى وزگەرتۋ جالعىز «اقيقات» پارتياسىنىڭ مىندەتى ەمەس. ەلىمىزدەگى وزگەرىستەردى جاسايتىن بىردەن ءبىر ساياسي پلاتفورما ازىرگە «اقيقات» پارتياسى. وكىنىشكە قاراي، باسقا ساياسي كۇش جوق. بۇل جاعدايدى ەلدەگى ازاماتتار ءتۇسىنۋى كەرەك دەپ سانايمىن.
– سۇحباتىڭىزعا راحمەت.
سەرىك جولداسباي
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
