20 جىلدان استام ۋاقىت بويى قازاقستانمەتاللۋرگتەرى كاسىبي مەرەكەلەرىن اتاپ وتەدى. بىراق، بيىل العاش رەت وتاندىق ونەركاسىپتىڭ ءىرى جانە جەتەكشى سالالارىنىڭ ءبىرى رەتىندەگى مەتاللۋرگيا ونەركاسىبىنىڭ وكىلدەرىنە مەملەكەتتىك ناگرادالار تابىستالدى. بولات مىنەزدى ماماندىق يەلەرىنە مەملەكەت تاراپىنان ءدال وسىنداي ەرەكشە نازاردىڭ بولۋى – ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «ەڭبەك ادامى – ەل بايلىعى» دەگەن ءسوزىنىڭ ايقىن كورىنىسى.
ەڭبەك ادامى تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا، ويعا QARMET مەتاللۋرگيا كومبيناتىنىڭ ارداگەرى الەكساندر بەرگ كەلەدى. ەڭبەك جولىن 1956 جىلى قازاق مەتاللۋرگيا زاۋىتىنىڭ ەلەكتروتسەحىندا ەلەكتروسلەسار بولىپ باستاعان ول, مەتاللۋرگ ماماندىعىنىڭ بارلىق ساتىلارىنان ءوتتى. ال، زەينەتكە شىعار الدىندا سۇرىپتاۋ-يلەمدەۋ ءوندىرىسىنىڭ وندىرىستىك ءبولىمىن باسقاردى. كومبيناتتاعى جاس ماماندارعا ءارى اقىلشى، ءارى ۇستاز بولا بىلگەن ارداگەر بەينەتى مەن زەينەتى قاتار جۇرەتىن مەتاللۋرگيا سالاسىنىڭ تالاي ۇزدىك مامانىن دا تاربيەلەپ شىعاردى.
اكە ءىزىن جالعاعان ۇلدارى الەكسەي مەن اندرەي دە جوعارى تەحنيكالىق وقۋ ورنىن «قارا مەتالدار مەتاللۋرگياسى» ماماندىعى بويىنشا ءبىتىردى. جاس ماماندار ەش ويلانباستان ينستيتۋتتان كەيىن ءبىرىنشى مارتەن تسەحىنا جۇمىسقا كەلىپ، كومبيناتتا ەڭبەك جولدارىن باستادى.
قازىر الەكسەي ىستىق مىرىشتاۋ جانە اليۋميندەۋ تسەحىنىڭ باستىعى بولسا، اندرەي بولات دەپارتامەنتىنىڭ ءوندىرىس جونىندەگى ديرەكتورى. مەتاللۋرگتەر اۋلەتىنىڭ جالپى ەڭبەك ءوتىلى 100 جىلدان اساتىنىن ەرەكشە اتاۋ كەرەك.
سوندىقتان، مەملەكەتتىك ناگراداعا لايىق دەپ تانىلعان «Qarmet» اكتسيونەرلىك قوعامى، «Kazakhmys Smelting», «سارى قازىنا», «كوۋنراد» مىس كومپانياسى» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستەرىنىڭ 49 ەڭبەككەرى قاتارىندا الەكساندر بەرگتىڭ دە بولۋى – زاڭدى. بۇل – كۇش-جىگەرمەن قاتار، مىنەزدىڭ قايراتتىلىعىن دا قاجەت ەتەتىن مەتاللۋرگ ماماندىعىنا دەگەن ەرەكشە قۇرمەتتىڭ بەلگىسى. بۇل – ەڭبەكپەن تاپقان ناننىڭ ءتاتتى ەكەنىن ۇعىنعان «ەڭبەك ادامىنا» دەگەن لايقىتى ماراپات ەكەنى ءسوزسىز.
قيىن دا ابىرويلى ماماندىقتىڭ ابىرويىن اسقاقتاتقان ەڭبەككەرلەردىڭ سەگىزى «قۇرمەت» وردەنىمەن، 14 ادام ءىىى دارەجەلى «ەڭبەك داڭقى» وردەنىمەن ماراپاتتالدى. ال، جيىرما مەتاللۋرگ «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن» مەدالىمەن، جەتەۋى قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ قۇرمەت گراموتاسىمەن ماراپاتتالدى.
قاراعاندى وبلىسى «بولاتتان بۇلاق اعىزعان» مەتاللۋرگتەرگە كەندە ەمەس. استە، جالىندا جانىلعان جانداردىڭ ەڭبەگىن مويىنداپ، مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن وتاندىق مەتاللۋرگيا سالاسىنداعى جەمىستى ەڭبەگى، ەلدىڭ ونەركاسىپتىك جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋىنا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن بەرىلگەن مەملەكەتتىك ناگرادالار سول جانداردىڭ ەرەن ەڭبەگىن مويىنداۋ بولماق.
– ءبىزدىڭ ايماق قازاقستاننىڭ تاۋ-كەن مەتاللۋرگيالىق استاناسى بولىپ سانالادى. بۇل سالا قىزمەتكەرلەرى مەن ارداگەرلەرىنىڭ ەڭبەگى زور، – دەدى قاراعاندى وبلىسىنىڭ اكىمى ەرماعانبەت بولەكپاەۆ تەمىرتاۋدا مەملەكەت باسشىسىنىڭ اتىنان ناگرادالاردى تابىستاۋ ساتىندە.
«قۇرمەت» وردەنىنىڭ يەگەرى ۆلاديمير فيليپپوۆ كومبيناتتا جارتى عاسىرعا جۋىق ەڭبەك ەتىپ كەلەدى. ەڭبەك جولىن قاراپايىم جۇمىسشىدان باستاعان ول قازىر جوسپارلاۋ جانە جەدەل باسقارۋ جونىندەگى ديرەكتور.
– مەكتەپتەن كەيىن اكەم مەنى كومبيناتقا الىپ كەلدى. ال، ءۇش جىل اسكەري بورىشىمدى وتەگەننەن كەيىن كومبيناتقا قايتا ورالدىم. اۋەلدە، ۇزدىكسىز وڭدەۋ قوندىرعىلارىن باسقارۋ پوستىنىڭ وپەراتورى رەتىندە قابىلداندىم. وقۋدان دا قول ۇزبەدىم. جۇمىس جاساي ءجۇرىپ، ۋنيۆەرسيتەتتىڭ كەشكى بولىمىندە وقىدىم، – دەيدى ۆلاديمير فيليپپوۆ.
ءومىرىن مەتاللۋرگيا سالاسىمەن بايلانىستىرىپ، قيىندىقتان قاشپاعان، بولاتتاي شىڭدالعان ەڭبەك ادامدارىنا قاراپ، ەرماعانبەت قابدۋلاۇلىنىڭ «تەمىرتاۋداعى ءار وتباسى، ءار تۇرعىن قازاقستان ماگنيتكاسىنىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسىپ كەلەدى» دەگەن ءسوزىنىڭ راس ەكەنىنە كوزىڭ جەتكەندەي بولادى.
قالانىڭ «تەمىرتاۋ» اتالۋىنىڭ ءوزى ءدال وسى جەردە قازاقستاننىڭ قارا مەتاللۋرگياسىنىڭ پايدا بولعانى جايلى تاريحي فاكتىنى راستايدى ەمەس پە؟!
رەسمي مالىمەتتەر مەتاللۋرگيا وندىرىسىندە 100مىڭعا جۋىق ادام ەڭبەك ەتەتىنىن كورسەتەدى. وسىندايبولات مىنەزدى ادامداردىڭ ارقاسىندا مەتاللۋرگياەلىمىزدىڭ ءىرى ءارى جەتەكشى سالالارىنىڭ ءبىرى.
ودان بولەك، قازاقستان تاۋ-كەن ونەركاسىبىسالاسىنداعى جەتەكشى 15 ەلدىڭ قاتارىنا كىرەدى.بۇگىندە ەلىمىزدە ءتۇستى مەتاللۋرگيا دا وركەندەپ, قاناتىن كەڭگە جايىپ كەلەدى. بۇل حالىقارالىقنارىققا مىس، اليۋميني، مىرىش، قورعاسىن سياقتىءتۇرلى مەتالداردى ەكسپورتتاۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر.
