ەرتەڭ سەمەي قالاسىندا مۇحتار جاكىشەۆتى مەرزىمىنەن بۇرىن بوستاندىققا شىعارۋ تۋرالى سوت وتىرىسى وتەدى. 2009 جىلدان بەرى تۇرمەدە وتىرعان ساياسي تۇتقىننىڭ بوستاندىققا شىعۋى مۇمكىن بە؟ سونداي-اق، مۇحتار جاكىشەۆتىڭ سوتى مەن ۇلتتىق سەنىم كەڭەسىنىڭ اراسىندا بايلانىس بار ما؟
14 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىلعان مۇحتار جاكىشەۆ 2009 جىلدىڭ مامىر ايىنان بەرى تۇرمەدە جازاسىن وتەپ جاتىر. مىنە، سودان بەرى حالىقارالىق جانە وتاندىق قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارى سوتتالۋشىنى ساياسي تۇتقىن دەپ تانىپ، ونى تەز ارادا بوستاندىققا شىعارۋدى تالاپ ەتىپ كەلەدى. الايدا 10 جىلدان بەرى قۇقىق قورعاۋ ۇيىمدارىنىڭ تالاپ-تىلەگىنە قۇزىرلى ورگان نازار اۋدارعان ەمەس. ال ەرتەڭگى سوتتا مۇحتار جاكىشەۆتىڭ بوستاندىققا شىعۋى مۇمكىن بە؟ بۇل تۋرالى بەلگىلى قۇقىق قورعاۋشى ابزال قۇسپان ءوز ويىن ورتاعا سالدى.
– مەرزىمىنەن بۇرىن شارتتى بوساتۋ زاڭمەن بەلگىلەنگەن ءتارتىپ بولعاندىقتان، بۇل - مۇحتار جاكىشەۆتىڭ ەڭ العاشقى مۇمكىندىگى. نەگىزى مەرزىمىنەن بۇرىن شارتتى بوستاندىققا شىعارۋ سوتتالۋشى مەن ادۆوكاتتىڭ وتىنىشىنەن كەيىن جۇزەگە اسادى. ال ەندى ونى قاناعاتتاندىرۋ-قاناعاتتاندىرماۋ - سوتتىڭ، شىن مانىسىندە بيلىكتىڭ، قولىنداعى ءىس. جالپى جازاسىنىڭ 3/2 بولىگىن وتەگەن سوتتالۋشىنىڭ تالاپ-ارىزىن سوت مىندەتتى تۇردە قاراۋى كەرەك. سوندىقتان اتالعان ارىزدى قاراۋسىز قالدىرۋعا سوتتىڭ قاقىسى جوق. جازاسىنىڭ 3/2 بولىگىن وتەگەننەن كەيىن مۇحتار جاكىشەۆتىڭ بوستاندىققا شىعۋعا مۇمكىندىگى بار. ءدال وسىنداي جاعداي 12 جىلعا سوتتالعان سايات ىبىرايعا قاتىستى قولدانىلعان بولاتىن. جازاسىنىڭ 3/2 بولىگىن وتەگەن پروفەسسور تۇرمەدە كىتاپ جازىپ، ىشكى ءتارتىپتى بۇزباعاننان كەيىن مەرزىمىنەن بۇرىن بوستاندىققا شىقتى. ەگەر سوتتالۋشى تۇرمەنىڭ ىشكى ءتارتىبىن بۇزباسا، سوتتىڭ ونى مەرزىمىنەن بۇرىن شارتتى بوساتپاۋعا قاقىسى جوق. جاكىشەۆ بىرەۋدىڭ باسىن جارىپ، تۇمسىعىن بۇزاتىنداي قىلمىس الەمىنىڭ سەركەسى ەمەس. ونىڭ ۇستىنە دەنساۋلىعى سىر بەرىپ، اۋىر حالدە جاتقان تۇتقىندى سوت مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتۋى مۇمكىن، – دەيدى ادۆوكات.
قۇقىق قورعاۋشى سايات ىبىراي مەن مۇحتار جاكىشەۆتىڭ ماماندىعى فيزيك-ماتەماتيك ەكەنىن ايتادى. ياعني، ولار تۇرمەدە ەمەس، توردە وتىرىپ قوعامعا پايدا اكەلۋى كەرەك.
بۇعان دەيىن بەلگىلى بيزنەسمەن مارعۇلان سەيسانباي «ۇلتتىق سەنىم كەڭەسىنە ساياسي تۇتقىنداردى بوساتقان جاعدايدا كىرەمىن» دەپ مالىمدەگەن بولاتىن. سوندىقتان دا كوپشىلىك مۇحتار جاكىشەۆتىڭ بوستاندىققا شىعۋىن ۇلتتىق سەنىم كەڭەسىمەن بايلانىستىرىپ جاتىر. الايدا، بۇل ۋاجبەن ابزال قۇسپان كەلىسپەيدى.
– جاكىشەۆتىڭ سوتى مەن ۇلتتىق سەنىم كەڭەسىنىڭ قاتار كەلۋى جاي عانا سايكەستىك. جالپى ءبىز جاكىشەۆتىڭ ءىسىن ساياسيلاندىرىپ ونىڭ بوستاندىققا شىعۋىنا كەدەرگى كەلتىرمەۋىمىز كەرەك. ويتكەنى الەۋمەتتىك جەلىدەگى ازاماتتار جاكىشەۆتىڭ سوتى مەن ۇلتتىق سەنىم كەڭەسىن بايلانىستىرىپ جاتىر. الايدا جوعارىدا ايتقانىمداي، سوتتالۋشى مەرزىمىنىڭ 3/2 بولىگىن وتەگەننەن كەيىن سوتقا ءوتىنىش بەرۋگە قۇقىلى. ءبىز وسىنىڭ اراجىگىن اجىراتۋىمىز كەرەكپىز. شىن مانىسىندە، جاكىشەۆتى تۇرمەدە ۇستاپ وتىرۋ جاڭا بيلىككە تۇككە قاجەتى جوق. بيلىك قانشا قارا كۇيە جاققانىمەن جاكىشەۆكە دەگەن ەلدىڭ ىقىلاس- نيەتى جوعارى. ويتكەنى قاراپايىم حالىق ونىڭ ساياسي سەبەپپەن سوتتالعانىن جاقسى ءبىلىپ وتىر. سونداي-اق، الەۋمەتتىك جەلىدەگى جۇرت «ماكس بوقاەۆتى بوستاندىققا شىعارادى» دەپ وتىر. شىن مانىسىندە، ماكستىڭ ءوزى مەرزىمىنەن بۇرىن شارتتى بوسانۋدان باس تارتىپ وتىر. ماكسپەن بىرنەشە رەت تۇرمەدە كەزدەسكەنىممەن ونى كەيبىر ازاماتتار سياقتى الەۋمەتتىك جەلىگە سالىپ، ماقتانعان ەمەسپىز. نەگىزى بيلىكتىڭ ءوزى «مەرزىمىنەن بۇرىن شارتتى بوستاندىققا شىعۋ تۋرالى قۇقىعىڭىزدى پايدالانىڭىز» دەپ ماكسقا جالىنىپ وتىر. ايتسە دە، ول پريتسيپكە سالىپ، مەرزىمىنەن بۇرىن بوستاندىققا شىعۋ قۇقىعىن قولدانباي ءجۇر. ال 18 جىلعا سوتتالعان اران اتابەك جازاسىنىڭ 3/2 بولىگىن وتەگەن بولۋى كەرەك. الايدا سوت ونى تۇرمەنىڭ ىشكى ءتارتىبىن بۇزدى دەپ شىعارماي تاستاۋى مۇمكىن، – دەيدى ادۆوكات.
ابزال قۇسپاننىڭ ايتۋىنشا، مۇحتار جاكىشەۆتىڭ بوستاندىققا شىعۋىنا قۇقىقتىق كەدەرگى جوق. سوندىقتان دا ەرتەڭ قۋانىشتى حابار ەستىپ قالۋىمىز ابدەن مۇمكىن.
جالپى ساراپشىلار مۇحتار جاكىشەۆ مىقتى مەنەدجەر دەپ جوعارى باعالايدى. ويتكەنى ول تاقىر جەردەن «قازاتومپرومدى» قۇرىپ، الەمدىك دەڭگەيدەگى كومپانيا جاسادى. الايدا ساياساتتانۋشىلار ۇلتتىق كومپانيا رەسەيگە باسەكەلەس رەتىندە كەدەرگى كەلتىردى دەگەن بولجام كەلتىردى. سوندىقتان دا مۇحتار جاكىشەۆتىڭ تۇرمەگە جاتۋىنا سىرتقى كۇشتەردىڭ دە ىقپالى بولۋى مۇمكىن. سىرتقى كۇش دەمەكشى، 2015 جىلى «قازاتومپروم» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ باسشىسى نۇرلان قاپپاروۆ قىتايدا جۇرەك تالماسىنان قايتىس بولعان ەدى. نەبارى 45 جاستاعى ازاماتتىڭ جۇمباق جاعدايدا قايتىس بولۋى «قازاتومپرومدى» باسقارۋ قاۋىپتى ەكەنىن اڭعارتسا كەرەك.
سەرىك جولداسباي
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
