Erteŋ Semei qalasynda Mūhtar Jäkışevtı merzımınen būryn bostandyqqa şyǧaru turaly sot otyrysy ötedı. 2009 jyldan berı türmede otyrǧan saiasi tūtqynnyŋ bostandyqqa şyǧuy mümkın be? Sondai-aq, Mūhtar Jäkışevtıŋ soty men Ūlttyq senım keŋesınıŋ arasynda bailanys bar ma? 14 jylǧa bas bostandyǧynan aiyrylǧan Mūhtar Jäkışev 2009 jyldyŋ mamyr aiynan berı türmede jazasyn ötep jatyr. Mıne, sodan berı halyqaralyq jäne otandyq qūqyq qorǧau ūiymdary sottaluşyny saiasi tūtqyn dep tanyp, ony tez arada bostandyqqa şyǧarudy talap etıp keledı. Alaida 10 jyldan berı qūqyq qorǧau ūiymdarynyŋ talap-tılegıne qūzyrly organ nazar audarǧan emes. Al erteŋgı sotta Mūhtar Jäkışevtıŋ bostandyqqa şyǧuy mümkın be? Būl turaly belgılı qūqyq qorǧauşy Abzal Qūspan öz oiyn ortaǧa saldy.
– Merzımınen būryn şartty bosatu zaŋmen belgılengen tärtıp bolǧandyqtan, būl - Mūhtar Jäkışevtıŋ eŋ alǧaşqy mümkındıgı. Negızı merzımınen būryn şartty bostandyqqa şyǧaru sottaluşy men advokattyŋ ötınışınen keiın jüzege asady. Al endı ony qanaǧattandyru-qanaǧattandyrmau - sottyŋ, şyn mänısınde bilıktıŋ, qolyndaǧy ıs. Jalpy jazasynyŋ 3/2 bölıgın ötegen sottaluşynyŋ talap-aryzyn sot mındettı türde qarauy kerek. Sondyqtan atalǧan aryzdy qarausyz qaldyruǧa sottyŋ qaqysy joq. Jazasynyŋ 3/2 bölıgın ötegennen keiın Mūhtar Jäkışevtıŋ bostandyqqa şyǧuǧa mümkındıgı bar. Däl osyndai jaǧdai 12 jylǧa sottalǧan Saiat Ybyraiǧa qatysty qoldanylǧan bolatyn. Jazasynyŋ 3/2 bölıgın ötegen professor türmede kıtap jazyp, ışkı tärtıptı būzbaǧannan keiın merzımınen būryn bostandyqqa şyqty. Eger sottaluşy türmenıŋ ışkı tärtıbın būzbasa, sottyŋ ony merzımınen būryn şartty bosatpauǧa qaqysy joq. Jäkışev bıreudıŋ basyn jaryp, tūmsyǧyn būzatyndai qylmys älemınıŋ serkesı emes. Onyŋ üstıne densaulyǧy syr berıp, auyr halde jatqan tūtqyndy sot merzımınen būryn bosatuy mümkın, – deidı advokat.
Qūqyq qorǧauşy Saiat Ybyrai men Mūhtar Jäkışevtıŋ mamandyǧy fizik-matematik ekenın aitady. Iаǧni, olar türmede emes, törde otyryp qoǧamǧa paida äkeluı kerek. Būǧan deiın belgılı biznesmen Marǧūlan Seisanbai «Ūlttyq senım keŋesıne saiasi tūtqyndardy bosatqan jaǧdaida kıremın» dep mälımdegen bolatyn. Sondyqtan da köpşılık Mūhtar Jäkışevtıŋ bostandyqqa şyǧuyn Ūlttyq senım keŋesımen bailanystyryp jatyr. Alaida, būl uäjben Abzal Qūspan kelıspeidı.
– Jäkışevtıŋ soty men Ūlttyq senım keŋesınıŋ qatar keluı jai ǧana säikestık. Jalpy bız Jäkışevtıŋ ısın saiasilandyryp onyŋ bostandyqqa şyǧuyna kedergı keltırmeuımız kerek. Öitkenı äleumettık jelıdegı azamattar Jäkışevtıŋ soty men Ūlttyq senım keŋesın bailanystyryp jatyr. Alaida joǧaryda aitqanymdai, sottaluşy merzımınıŋ 3/2 bölıgın ötegennen keiın sotqa ötınış beruge qūqyly. Bız osynyŋ arajıgın ajyratuymyz kerekpız. Şyn mänısınde, Jäkışevtı türmede ūstap otyru jaŋa bilıkke tükke qajetı joq. Bilık qanşa qara küie jaqqanymen Jäkışevke degen eldıŋ yqylas- nietı joǧary. Öitkenı qarapaiym halyq onyŋ saiasi sebeppen sottalǧanyn jaqsy bılıp otyr. Sondai-aq, äleumettık jelıdegı jūrt «Maks Boqaevty bostandyqqa şyǧarady» dep otyr. Şyn mänısınde, Makstyŋ özı merzımınen būryn şartty bosanudan bas tartyp otyr. Makspen bırneşe ret türmede kezdeskenımmen ony keibır azamattar siiaqty äleumettık jelıge salyp, maqtanǧan emespız. Negızı bilıktıŋ özı «Merzımınen būryn şartty bostandyqqa şyǧu turaly qūqyǧyŋyzdy paidalanyŋyz» dep Maksqa jalynyp otyr. Äitse de, ol prisipke salyp, merzımınen būryn bostandyqqa şyǧu qūqyǧyn qoldanbai jür. Al 18 jylǧa sottalǧan Aran Atabek jazasynyŋ 3/2 bölıgın ötegen boluy kerek. Alaida sot ony türmenıŋ ışkı tärtıbın būzdy dep şyǧarmai tastauy mümkın, – deidı advokat.
Abzal Qūspannyŋ aituynşa, Mūhtar Jäkışevtıŋ bostandyqqa şyǧuyna qūqyqtyq kedergı joq. Sondyqtan da erteŋ quanyşty habar estıp qaluymyz äbden mümkın. Jalpy sarapşylar Mūhtar Jäkışev myqty menedjer dep joǧary baǧalaidy. Öitkenı ol taqyr jerden «Qazatompromdy» qūryp, älemdık deŋgeidegı kompaniia jasady. Alaida saiasattanuşylar ūlttyq kompaniia Reseige bäsekeles retınde kedergı keltırdı degen boljam keltırdı. Sondyqtan da Mūhtar Jäkışevtıŋ türmege jatuyna syrtqy küşterdıŋ de yqpaly boluy mümkın. Syrtqy küş demekşı, 2015 jyly «Qazatomprom» ūlttyq kompaniiasynyŋ basşysy Nūrlan Qapparov Qytaida jürek talmasynan qaitys bolǧan edı. Nebärı 45 jastaǧy azamattyŋ jūmbaq jaǧdaida qaitys boluy «Qazatompromdy» basqaru qauıptı ekenın aŋǧartsa kerek.
Serık JOLDASBAI
"Adyrna" ūlttyq portaly
