2024 جىلعى 31 مامىر كۇنى شوقان ۋءاليحانوۆاتىنداعى كوكشەتاۋ ۋنيۆەرسيتەتى عيماراتىندا«اقمولا وڭىرىندەگى زوبالاڭ جىلدار: اقيقات پەن ۇرپاق ساباقتاستىعى» تاقىرىبىندا عىلىميكونفەرەنتسيا ءوتتى.
القالى جيىنعا اقمولا وبلىسى ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ باسشىسى الماس الين, ش.ءۋاليحانوۆ ات. كوكشەتاۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ت.ع.ك.، دوتسەنت الماگۇل كۇشپاەۆا, ش.ءۋاليحانوۆ ات. كوكشەتاۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ لەكتورى، الەۋمەتتىك - گۋمانيتارلىق پاندەرىنىڭ ماگيسترى عالىمتاي تولەپبەرگەنوۆ، اقمولا وبلىسى تسيفرلاندىرۋ جانە ارحيۆتەر باسقارماسىنىڭ «اقمولا وبلىسىنىڭ ءارحيۆى» كمم بولىم جەتەكشىسى اسەم الديبەكوۆا, ش.ءۋاليحانوۆ ات. كوكشەتاۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ لەكتورى، الەۋمەتتىك - گۋمانيتارلىق پاندەرىنىڭ ماگيسترى راۋشان جۋسۋپوۆا، «اقمولا وبلىستىق شەشەن - ينگۋش ەتنومادەني «ۆايناح» قوعامى»، جاستار قاناتىنىڭ ۇيلەستىرۋشىسى، اقمولا وبلىستىق اسسامبلەيا جاستارىنىڭ مۇشەسى ەليتا يانديەۆا, جاستار اتىنان اقمولا وبلىسى پىكىرسايىس فەدەراتسياسىنىڭ توراعاسى نۇرعاسىر بەردىبەكقاتىسىپ, تاعىلىمدى بايانداما جاسادى.
سونداي-اق, كونفەرەنتسياعا زيالى قاۋىم وكىلدەرى، عالىم-ۇستازدار، مەكەمە قىزمەتكەرلەرى جانە جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرى قاتىستى.
كونفەرەنتسيا مودەراتورى رەتىندەش.ءۋاليحانوۆ ات. كوكشەتاۋ ۋنيۆەرسيتەتى رەكتورىنىڭ كەڭەسشىسى، دوتسەنت، ت.ع.ك.، ساياسي قۋعىن-سۇرگىن جانە اشارشىلىق قۇرباندارىن تولىق اقتاۋ جونىندەگى وڭىرلىك كوميسسيانىڭ ۇيلەستىرۋشىسى امانباي سەيىتقاسىموۆ بولىپ، يگى شارانى ءوز دەڭگەيىندە جۇرگىزدى.
شاراعا ارنايى قاتىسقان قر ەڭبەگى سىڭگەن قوعام قايراتكەرى، جۋرناليست، پۋبليتسيست، جازۋشى-دراماتۋرگ، اقمولا وبلىسى اكىمىنىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەر جونىندەگى شتاتتان تىس كەڭەسشىسى جابال ەرعاليەۆ ءسوز سويلەپ، ءوزىنىڭ ۇتىمدى ۇسىنىستارىنءبىلدىردى. بۇگىنگى جينىننىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ، ەل جاستارىن ءوز ەلىنىڭ پاتريوتى بولۋعا شاقىردى.
قازاقستان تاريحىنىڭ ەڭ قايعىلى بەتتەرىنىڭ ءبىرى - جاپپاي ساياسي قۋعىن-سۇرگىن جانە ميلليونداعان ادامنىڭ قازا بولۋىنا اكەپ سوققان اشارشىلىق.
اشارشىلىق جىلدارىندا ەلىمىزدە 1,5 ميلليونعا جۋىق ادام قايتىس بولدى. قازاقستاندا ءجۇز مىڭنان استام ادام جازىقسىز سوتتالىپ، ونىڭ تورتتەن ءبىرى ءولىم جازاسىنا كەسىلدى. جازىقسىز جازالانعانداردىڭ قاتارىندا ايگىلى الاش قايراتكەرلەرى، ۇلت زيالىلارى دا بولدى.
سول كەزەڭدە قازاق حالقى تاعدىردىڭ تالكەگىنە تۇسكەن بارشا ۇلت پەن ۇلىستاردى ءوز باۋىرىنا باسىپ، قامقورلىق جاسادى.
كەڭەستىك بيلىكتىڭ پارمەنىمەن قازاق جەرىنە قونىس اۋدارعان سول ەتنوس وكىلدەرىنىڭ بارلىعى بۇگىندە ءبىزدىڭ باۋىرلارىمىزعا، وتانداستارىمىزعا اينالىپ وتىر.
تار جەردە تابىسقانداردىڭ ۇرپاعى كەڭ جەردە كەلىسىپ، بۇگىن تاعدىرى ءبىر قازاقستان حالقى دەگەن ۇلى ەلگە اينالدى. بەيبىتشىلىكتىڭ بەسىگى اتانىپ، بۇكىل الەمگە تانىلدى.
ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن اقتاۋ ماسەلەسىنە بايلانىستى اقمولا وڭىرىندە بىرقاتار يگى ىستەر اتقارىلىپ جاتىر.
اتاپ ايتار بولساق، اقمولا وبلىسى اكىمدىگىشوقان ءۋاليحانوۆ اتىنداعى كوكشەتاۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىم-ۇستازدارىمەن بىرلەسە وتىرىپ، جازىقسىز جاپا شەككەن ازاماتتار تۋرالى:
- «1920-1950 جىلدارداعى اقمولا وبلىسىنداعى ساياسي قۋعىن-سۇرگىن تاريحى» (مۇراعات قۇجاتتارىنىڭ ماتەريالدارى بويىنشا).
- «اقمولا وبلىسى بويىنشا ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كىتابى» (قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعان اقمولالىقتاردىڭ ءتىزىمى).
- «اقمولا وبلىسىنىڭ قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارى وتباسى مۇشەلەرىنىڭ ەسكە الۋ كىتابى» تاقىرىبىندا كىتاپتار شىعارىپ، ۇلكەن ەڭبەك جاسادى.
بىلتىرعى جىلى بۇل يگى ىستەرگە ارنايى قاراجات ءبولىنىپ، زەتتەۋ بارىسىندا اقمولا وبلىسى بويىنشا 630 ادام اقتالدى.
قاجىرلى ەڭبەكتىڭ ارقاسىندا 3 تومدىق ەنتسوكلوپەديا دا شىعارىلدى.
زەرتتەۋشى-عالىمدار الماتى، استانا، كوكشەتاۋ، پەتروپاۆل، قاراعاندى سىندى قالالارداعى ارحيۆتەردە اۋقىمدى جۇمىستارجاسادى. سونداي-اق، رەسەيدىڭ ومبى جانە تيۋمەن قالالارىنداعى ارحيۆتەردەن تىڭ دەرەكتەر دە جيناعان بولاتىن.
ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن اقتاۋ پروتسەسى ءالى دە جالعاسۋدا ءار جالعاسا بەرمەك.
شىنايى اقيقاتقا سۇيەنە وتىرىپ ساياسي قۋعىن-سۇرگىننەن زارداپ شەككەن بارلىق قۇرباندار تولىق اقتالۋى كەرەك. بۇل تاريحي ادىلەتتىلىك تۇرعىسىنان قوعامدى بىرىكتىرەرى ءسوزسىز.
وتكەننەن ساباق الىپ، تاريحتىڭ قاسىرەتتى بەتتەرىن ەشقاشان ۇمىتپاعانىمىز ءجون.
جازىقسىز جاپا شەككەن تۇلعالارىمىز تاريحي قۇرمەتكە لايىق!
گۇلايىم راحيموۆا،
«قوعامدىق دامۋ ورتالىعى» كمم
اقپاراتتىق-تالداۋ ءبولىمىنىڭ مامانى
