2024 jylǵy 31 mamyr kúni Shoqan Ýálıhanovatyndaǵy Kókshetaý ýnıversıteti ǵımaratynda«Aqmola óńirindegi zobalań jyldar: Aqıqat pen urpaq sabaqtastyǵy» taqyrybynda ǵylymıkonferenııa ótti.
Alqaly jıynǵa Aqmola oblysy Ishki saıasat basqarmasynyń basshysy Almas Alın, Sh.Ýálıhanov at. Kókshetaý ýnıversıtetiniń t.ǵ.k., doent Almagúl Kúshpaeva, Sh.Ýálıhanov at. Kókshetaý ýnıversıtetiniń lektory, áleýmettik - gýmanıtarlyq pánderiniń magıstri Ǵalymtaı Tólepbergenov, Aqmola oblysy ıfrlandyrý jáne arhıvter basqarmasynyń «Aqmola oblysynyń arhıvi» KMM bólim jetekshisi Ásem Áldıbekova, Sh.Ýálıhanov at. Kókshetaý ýnıversıtetiniń lektory, áleýmettik - gýmanıtarlyq pánderiniń magıstri Raýshan Jýsýpova, «Aqmola oblystyq sheshen - ıngýsh etnomádenı «Vaınah» qoǵamy», jastar qanatynyń úılestirýshisi, Aqmola oblystyq Assambleıa jastarynyń múshesi Elıta Iandıeva, jastar atynan Aqmola oblysy Pikirsaıys federaııasynyń tóraǵasy Nurǵasyr Berdibekqatysyp, taǵylymdy baıandama jasady.
Sondaı-aq, konferenııaǵa zııaly qaýym ókilderi, ǵalym-ustazdar, mekeme qyzmetkerleri jáne joǵary oqý oryndarynyń stýdentteri qatysty.
Konferenııa moderatory retindeSh.Ýálıhanov at. Kókshetaý ýnıversıteti rektorynyń keńesshisi, doent, t.ǵ.k., Saıası qýǵyn-súrgin jáne asharshylyq qurbandaryn tolyq aqtaý jónindegi Óńirlik komıssııanyń úılestirýshisi Amanbaı Seıitqasymov bolyp, ıgi sharany óz deńgeıinde júrgizdi.
Sharaǵa arnaıy qatysqan QR eńbegi sińgen qoǵam qaıratkeri, jýrnalıst, pýblııst, jazýshy-dramatýrg, Aqmola oblysy ákiminiń áleýmettik máseleler jónindegi shtattan tys keńesshisi Jabal Erǵalıev sóz sóılep, óziniń utymdy usynystarynbildirdi. Búgingi jınynnyń mańyzdylyǵyna toqtalyp, el jastaryn óz eliniń patrıoty bolýǵa shaqyrdy.
Qazaqstan tarıhynyń eń qaıǵyly betteriniń biri - jappaı Saıası qýǵyn-súrgin jáne mıllıondaǵan adamnyń qaza bolýyna ákep soqqan asharshylyq.
Asharshylyq jyldarynda elimizde 1,5 mıllıonǵa jýyq adam qaıtys boldy. Qazaqstanda júz myńnan astam adam jazyqsyz sottalyp, onyń tórtten biri ólim jazasyna kesildi. Jazyqsyz jazalanǵandardyń qatarynda áıgili Alash qaıratkerleri, Ult zııalylary da boldy.
Sol kezeńde Qazaq halqy taǵdyrdyń tálkegine túsken barsha ult pen ulystardy óz baýyryna basyp, qamqorlyq jasady.
Keńestik bıliktiń pármenimen qazaq jerine qonys aýdarǵan sol etnos ókilderiniń barlyǵy búginde bizdiń baýyrlarymyzǵa, otandastarymyzǵa aınalyp otyr.
Tar jerde tabysqandardyń urpaǵy keń jerde kelisip, búgin taǵdyry bir Qazaqstan halqy degen uly elge aınaldy. Beıbitshiliktiń besigi atanyp, búkil álemge tanyldy.
Saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaý máselesine baılanysty Aqmola óńirinde birqatar ıgi ister atqarylyp jatyr.
Atap aıtar bolsaq, Aqmola oblysy ákimdigiShoqan Ýálıhanov atyndaǵy Kókshetaý ýnıversıtetiniń ǵalym-ustazdarymen birlese otyryp, jazyqsyz japa shekken azamattar týraly:
- «1920-1950 jyldardaǵy Aqmola oblysyndaǵy saıası qýǵyn-súrgin tarıhy» (muraǵat qujattarynyń materıaldary boıynsha).
- «Aqmola oblysy boıynsha saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn eske alý kitaby» (qýǵyn-súrginge ushyraǵan aqmolalyqtardyń tizimi).
- «Aqmola oblysynyń qýǵyn-súrgin qurbandary otbasy músheleriniń eske alý kitaby» taqyrybynda kitaptar shyǵaryp, úlken eńbek jasady.
Byltyrǵy jyly bul ıgi isterge arnaıy qarajat bólinip, zetteý barysynda Aqmola oblysy boıynsha 630 adam aqtaldy.
Qajyrly eńbektiń arqasynda 3 tomdyq enoklopedııa da shyǵaryldy.
Zertteýshi-ǵalymdar Almaty, Astana, Kókshetaý, Petropavl, Qaraǵandy syndy qalalardaǵy arhıvterde aýqymdy jumystarjasady. Sondaı-aq, reseıdiń Omby jáne Tıýmen qalalaryndaǵy arhıvterden tyń derekter de jınaǵan bolatyn.
Saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaý proesi áli de jalǵasýda ár jalǵasa bermek.
Shynaıy aqıqatqa súıene otyryp saıası qýǵyn-súrginnen zardap shekken barlyq qurbandar tolyq aqtalýy kerek. Bul tarıhı ádilettilik turǵysynan qoǵamdy biriktireri sózsiz.
Ótkennen sabaq alyp, tarıhtyń qasiretti betterin eshqashan umytpaǵanymyz jón.
Jazyqsyz japa shekken tulǵalarymyz tarıhı qurmetke laıyq!
Gúlaıym RAHIMOVA,
«Qoǵamdyq damý ortalyǵy» KMM
Aqparattyq-taldaý bóliminiń mamany
