سۋ تاسقىنى باستالعاننان بەرى بىرنەشە وڭىردە توتەنشە جاعداي رەجيمى جاريالاندى. ونىمەن قوسا جولدار جابىلىپ، ماسەلە ۋشىققان. بۇل كۇندەرى ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اۋماعىندا كەم دەگەندە 500 شامالى ترەيلەر جۇك كولىگى قاڭتارىلىپ تۇر. ولاردىڭ اراسىندا ۇزاق جولدى كوتەرە المايتىن ءونىم تيەگەندەرى دە بار.
جۇرگىزۋشىلەردىڭ وزبەكستان ارقىلى وتۋىنە وزبەكستان جاعى رۇقسات بەرگەنىمەن، قازاقستان جاعى قۇجاتتىق ماسەلەلەردى كولدەنەى تارتىپ جۇك كولىكتەرىنىڭ ۋاقىتى جولعا شىعۋىنا كەدەرگى كەلتىرىپ وتىر. قاڭتارىلىپ تۇرعان جۇرگىزۋشىلەردىڭ بىرىمەن حابارلاسىپ، ءمان-جايدى سۇرادىق.
قازاقستان، تۇركيا، قىرعىزستان، تاجىكستاننان جۇك تاسىمالداۋشى ازاماتتار قۇلسارىدان شىعا الماي قالعان. ولار بيلىكتەن وزبەكستان ارقىلى شىمكەنتكە جەتىپ الاتىن ءدالىز اشىپ بەرۋىن سۇرايدى. جۇرگىزۋشىلەردىڭ سوزىنشە ءىستى ماڭعىستاۋ وبلىسى كولىك ينسپەكتسياسى قولعا العان. بىراق قۇجاتتىق كەدەرگىلەر تۋىنداعان.
ورتا جولدا قاڭتارىلىپ، ءجىپسىز بايلانعان جۇرگىزۋشىنىڭ ءبىرى - ەرجان سەرىكباەۆ.
- 3 ءساۋىر كۇنى اقتاۋدان استاناعا قاراي شىققانبىز. 4 ءساۋىر كۇنى قۇلسارى قالاسىنا جەتكەندە بىزگە جولدىڭ جابىق ەكەنىن ايتتى. قۇلسارىدا ەكى كۇن تۇرۋعا ءماجبۇر بولدىق. ەكىنشى كۇنى «تۇندە قالاعا سۋ كەلدى، ارتقا ايداڭدار» دەپ بەينەۋگە قايتاردى. ەندى ءبىزدىڭ بەينەۋدە تۇرعانىمىزعا دا جەتى كۇن بولدى.
- جەلىدەگى اقپارات بويىنشا، ماسەلەنى شەشۋگە ماڭعىستاۋ وبلىستىق كولىك ينسپەكتسياسى كىرىسكەن بە؟
- جوق، ماڭعىستاۋ ەمەس، كولىك مينيسترلىگى باقىلاۋعا الدى عوي. الايدا ارتى شەشىمسىز قالدى.
- ەندى ءسىز سەكىلدى جۇك تاسىمالداۋشىلار ءالى قانشا ۋاقىت تۇرۋى مۇمكىن؟ تاۋارلار بۇزىلىپ كەتپەي مە؟
- ناقتى اقپارات جوق. جەكە مەندە اشىمايتىن، بۇلىنبەيتىن تاۋارلار. ال كوپتەگەن جۇك تاسىمالداۋشىلار زاتتارىنا ۋايىمداپ ءجۇر. سەبەبى تاۋار بۇزىلۋى مۇمكىن، حولوديلنيكتەرىن (رەد. – مۇزداتقىشتارىن) قوسىپ ءجۇر. بۇل جاقتاعى جولدىڭ قاشان اشىلاتىنى بەلگىسىز.
- توقتاپ تۇرعان كولىكتەردىڭ ناقتى سانى قانشا؟
- شامامەن ءۇش كۇن بۇرىن 470-تەي جۇك كولىگى تۇر دەگەن اقپارات بار ەدى. بۇگىن بىلمەيمىن، قانشا كولىك ەكەنىن. مۇندا بەينەۋدىڭ وزىندە 500-دەي كولىك تۇر. جول اشىلعاننان سوڭ اقتاۋعا كەتىپ قالعاندار، جول بويىنداعى شايحانالاردا جاتقانى قانشاما... قۇلسارىدا دا كولىك تۇر. 30 جىل بويىنا جولدىڭ جوقتىعى بولىپ تۇر عوي سوندا. تەك وسى ماڭعىستاۋ اۆتوكولىك جولى بولىپ تۇر. ەگەر بۇل جول دا جابىلسا بۇل ايماق بولەك ارال بولىپ قالادى ەكەن. قازىر تەك تەمىرجولمەن عانا قاتىناپ وتىر.
- جول جابىق بولسا گۋمانيترالىق كومەك قالاي جەتىپ جاتىر؟
- ماقات ستانساسىنا دەيىن جول جۇرسە، ستانسادا تەمىرجولعا جۇكتى تيەپ، جەتكىزۋدە.
- سىزدەردىڭ تاراپتان قانداي ۇسىنىس ءتۇستى؟
- اينالما جولدىڭ جوقتىعىنان تىم بولماسا وزبەكستان ارقىلى شىعىپ كەتەرلىك ءدالىز اشىپ بەرۋىن سۇرادىق. «ءيا، وسىعان كىرىسەمىز» دەپ وسىدان ءتورت كۇن بۇرىن ۋادە بەرگەن. الايدا ءالى سول بويىنشا ءتىزىم جاساۋمەن الەكتەنىپ ءجۇر. ماعان وزىمە جەكە ماڭعىستاۋ وبلىستىق كولىك ينسپەتسياسىنىڭ قىزمەتكەرى حابارلاستى. «قالاي حابارلاۋىمىز كەرەك، نە ىستەي الامىز؟» دەپ سۇرادى. مەن «حابارلاما جازىپ بەرسەڭىزدەر، ءبىز توپتارعا تاراتامىز» دەگەن بولاتىنبىز. ونى توپقا تاراتتىق. حابارلامادا «جولدىڭ جابىلۋىنا بايلانىستى وزبەكستان مەن قازاقستان ءوزارا كەلىسىم جاساپ، «جاسىل كوريدور» دەپ ايتادى عوي، سول اشىلدى» دەلىنگەن. وتۋگە مۇمكىندىك بار دەپ قۋاندىق.
- نەگە جۇزەگە اسپاي وتىر؟
- قازاقستان ازاماتتارىنىڭ ىشىندە تەك جۇك تاسىمالداۋمەن اينالىسىپ جۇرگەن ازاماتتار بار، ولار كوپ. ۇقك مەن ترانسپورت كوميتەتى جينالىس وتكىزىپتى. وسى تاقىرىپتار تالقىلانىپتى. بىزگە دە مالىمەت ۇزىن قۇلاقتان جەتتى. وزبەكستان بۇل كەلىسىممەن كەلىسىپتى. تەك قازاقستاننىڭ ۇقك-ءسى وزبەكستانعا شەتەلدىك تولقۇجاتسىز جىبەرىلمەيتىنىن ايتقان. ۇقك ءبىرىنشى تولقۇجاتسىز، ەكىنشى ءارتۇرلى ايىپپۇلعا، نالوگقا بايلانىستى قارىزدارى بولسا، ەلدىڭ شەكاراسىنان شىعارمايتىنىن ايتتى. ال بىزدە وزبەكستاندا قالىپ كەتەتىن ەشقانداي قالاۋىمىز دا جوق، اشىعىن ايتقاندا. بىزگە باستىسى شەكارادان ءوتىپ، مەجەلەگەن جەرىمىزگە جەتىپ الساق بولدى. بىزدە قۇجاتتارى دۇرىستارى باياعىدا-اق ءوتىپ كەتتى عوي. ارامىزدا بىرەۋلەرى ەل اراسىندا جۇرەمىز دەپ تولقۇجاتىن دا تاستاپ كەتكەن. ەگەر جول جابىلسا بۇل بارىنە اسەر ەتەدى عوي. كوپتەگەن ادامدار يراننىڭ الماسىن الىپ-ساتىپ جۇرگەندەر بار. ولاردىڭ قولىندا ەش قۇجاتى دا جوق. ءجاي بازاردان العان ناكلادنوي قاعازى عانا بار. ول ەش جەرگە دە جارامايدى. ءبىزدىڭ ارقايسىمىزدى سابىلتىپ ءجۇر. ءبىر جىبەرگەن قۇجاتتى قايتا سۇراپ، شارشاتىپ كەتتى.
اشىعىن ايتقاندا تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 30 جىلدان استى. تىم بولماسا قوسالقى جول سالۋى كەرەك ەدى عوي. تەمىرجول مەن جولىمىزدى كەسىپ تاستاسا بولدى عوي. بولەك ارال بولىپ قالادى ەكەنبىز. نە ىستەسە دە ءبارىبىر زارداپ شەگىپ وتىرعان قازاق. قاعازباستىلىق بىزدە وتە كوپ. وسىنى شەشىپ بەرسە دەيمىز. ءبارىمىز بالالى، وتباسىلى ادامبىز. بىزگە دە كۇن كورۋىمىز كەرەك.
سىمبات ناۋحان
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
