ەستەرىڭىزدە بولسا، 2022 جىلى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ جاڭا پرەزيدەنتتىك قىزمەتىنە كىرىسكەن ساتتە، ەڭ ءبىرىنشى اۋىلدىق اۋماقتاردى دامىتۋدىڭ 2023-2027 جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسى تۋرالى جارلىققا قول قويدى. ەل باسشىسى اۋىلداردى كوركەيتەيىك، دامىتايىق دەپ باستاما كوتەرىپ وتىرعاندا، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ بىرقاتار اتقامىنەرلەرى اۋىلداردى جابۋعا جانتالاسىپ كۇش سالۋدا.
2024 جىلعى 23 قاڭتار كۇنى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، جامبىل اۋدانى، جامبىل اۋىلىندا جيىن ءوتتى. بۇل جيىن – وسى اۋدانداعى امانگەلدى، سۋاتكول اۋىلدارىن تاراتۋ تۋرالى جامبىل اۋىلدىق وكرۋگى اكىمدىگىنىڭ ۇسىنىسىنا وراي وتكىزىلدى. جامبىل اۋىلىندا وتكەن وتىرىسقا امانگەلدى، سۋاتكول اۋىلدارىنىڭ تۇرعىندارى قاتىستى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋىلدىق جەرلەردى جويۋ تۋرالى زاڭىنىڭ 8-بابىن العا تارتقان جامبىل اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمى نۇرجان تۇرسىنباەۆ وسى وكرۋگتەگى امانگەلدى، سۋاتكول اۋىلدارىنىڭ جابىلاتىنى تۋرالى مالىمدەدى. سەبەپ؟ سەبەبى، اتى اتالعان اۋىلداردىڭ تۇرعىندار سانى زاڭ تالابىندا كورسەتىلگەنىندەي، 50 ادامنان از. الايدا سۋاتكول، امانگەلدى اۋىلىنىڭ ازاماتتارى بۇل ۋاجبەن كەلىسپەيتىنىن ايتادى.
سۋرەتتە اۋىل اكىمى ن.تۇرسىنباەۆ
جامبىل اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمى نۇرجان تۇرسىنباەۆ: «زاڭ بار. ءبىز سول زاڭعا سايكەس جۇمىس ىستەيمىز. زاڭدا اۋىلدا ادام سانى 50-دەن كەم بولماۋى كورسەتىلگەن. سىزدەر ايتىپ وتىرعان امانگەلدى، سۋاتكول اۋىلدارىنىڭ تۇرعىن سانى 50-دەن از. جىل سايىن ەكى رەت اۋىلداردى ارالاپ، قانشا ادام تۇرىپ جاتقانى تۋرالى ەسەپ جۇرگىزەمىز. سول ەسەپكە ساي وسى ەكى اۋىلداعى حالىق سانى 50-گە جەتپەيتىن بولعانى ءۇشىن ولاردى جابۋ تۋرالى باستاما كوتەرىلدى»، - دەيدى. سونداي-اق، ول ەكى جىل بۇرىن اۋىل ازاماتتارى كوشى-قون باعدارلاماسىمەن وڭتۇستىكتەن وتباسىلاردى كوشىرىپ اكەلەتىنىن ايتقانىن، الايدا ەشكىم كوشىپ كەلمەگەنىن العا تارتتى. امانگەلدى، سۋاتكول اۋىلدارىن تاراتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداۋشى 4 ادامنان تۇراتىن جەرگىلىكتى قوعامداستىقتىڭ ءبىر وكىلى نۇرجان كەنجەعوزين باسقا ايماقتان ارنايى باعدارلامامەن كوشىپ كەلگەن ازاماتتاردىڭ كوبى كەرى كوشىپ كەتكەنىن، كوپ ادامنىڭ اۋىلداردا تۇراقتامايتىنىن ايتادى. اتالمىش اۋىلداردان ءوز تۇرعىندارى كوشىپ جاتقاندا، باسقا ايماقتان كوشىپ كەلگەن ادام قالاي تۇراقتاپ قالسىن؟ اۋىل حالقى تۇراقتاپ قالۋى ءۇشىن اۋىلدىڭ ينفراقۇرىلىمى تالاپقا ساي بولۋعا ءتيىس. ال ول ينفراقۇرىلىمدى جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك وكىلدەرى جۇزەگە اسىرۋعا ءتيىس. اۋىل مەن حالىققا جاعداي جاساۋى كەرەك اكىم-قارالارعا امانگەلدى مەن سۋاتكولدىڭ اتىن كارتادان وشىرە سالۋ اناعۇرلىم دۇرىس سياقتى.
سۋرەتتە امانگەلدى اۋىلى
قىس ماۋسىمىندا كولىك قاتىناسى قيىندايتىن، جولدارى ويىق-شۇقىر، ال اۋىز سۋ پروبلەماسى شەشىمىن تاپپاعان اۋىلدارعا كىم كوشىپ بارسىن؟ ءبىزدىڭ تاراپىمىزدان قويىلعان بۇل سۇراققا جامبىل اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمى ن.تۇرسىنباەۆ تا، شەشىم شىعارۋشى قاۋىمداستىق وكىلى ن.كەنجەعوزين دا جاۋاپ بەرمەدى. اكىم ن.تۇرسىنباەۆ اۋىلدى جابۋ تۋرالى زاڭدى العا تارتپاس بۇرىن، وكرۋگتىڭ اكىمى رەتىندە زاڭمەن بەكىتىلگەن مىندەتتەرىن تولىعىمەن ورىنداعانىن ءتىزىپ ايتىپ بەرەر دەپ كۇتكەنىمىز بەكەر بولدى. سونىمەن قاتار امانگەلدى، سۋاتكول اۋىلدارىن ەكى جىل بۇرىن بولاشاعى جوق اۋىلدار قاتارىنا قوسىپ قويعان جەرگىلىكتى بيلىك وكىلدەرى «اۋىلىمىزعا ەشكىم كەلمەيدى» دەپ شاعىمدانۋىن قالاي تۇسىنبەك كەرەك؟
سۋرەتتە سايىن شايمەردەن
امانگەلدى اۋىلىنىڭ ازاماتى، تانىمال جۋرناليست سايىن شايمەردەن: «قازىرگى كەزدە «ەكپىن-2002» جشس-ءنىڭ باسشىسى ەكپىن دەگەن بىرەۋدىڭ ومىرسەرىك ءابيەۆ اتتى بالاسى 4000 قويىن اۋىلىمىز امانگەلدىدە جايىپ وتىر. اۋىلداعى مەكتەپتىڭ دە كۇل-تالقانى شىعىپ، قيراپ جاتىر. بۇل ماسەلەدە حالقى جوق اۋىلدى ادامعا تولتىرىپ، كوركەيتىپ، دامىتۋ ەمەس، كەرىسىنشە اۋىلدى جويىپ، جەردى بوساتىپ، يەمدەنۋگە جانتالاستىڭ سۇلباسى بايقالادى. اۋىلدا زاڭدى، تۇراقتى تىركەۋدە قازىر ونداعان ادام تۇر. سوعان قاراماستان، جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك وكىلدەرى اۋىلدى جابۋدان باسقاعا باس اۋىرتقىلارى كەلمەي وتىر.پرەزيدەنتىمىز اۋىلداردى كوتەرەيىك، كوركەيتەيىك دەپ اۋقىمدى جۇمىستار اتقارۋعا شاقىرۋدا. ال بىزدە بار اۋىلدى جويىپ، بوساعان جەردى ۇستاعاننىڭ-قولىنا، تىستەگەننىڭ –اۋزىنا بەرۋگە جانتالاس باستالدى. زۇلمات اشارشىلىقتا دا، سوعىس زامانىندا دا جابىلماعان اۋىلىمىز ايدىڭ-كۇننىڭ امانىندا جابىلاتىنى جانىمىزعا باتادى»، - دەيدى.
سۋرەتتە جازۋشى سافۋان شايمەردەنوۆتءىڭ قارا شاڭىراعى
ءسوز بولىپ وتىرعان سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، جامبىل اۋدانىنداعى امانگەلدى اۋىلى – قازاقتىڭ كورنەكتى قالامگەرى، دراماتۋرگ، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى سافۋان شايمەردەنوۆتىڭ تۋعان اۋىلى. جازۋشىنىڭ قارا شاڭىراعى امانگەلدى اۋىلىندا قاز-قالپىندا ساقتاۋلى تۇر. تاريحي تۇلعانىڭ تابانى تيگەن تۋعان اۋىلىن ەل ازاماتتارى ساقتاپ قالايىق دەسە دە، جامبىل اۋداندىق اتقامىنەرلەر ماسەلەنى شەشۋدى ءبىر-بىرىنە سىلتەپ، شارۋانى سيىرقۇيىمشاق ەتۋدە.
جامبىل اۋىلىنداعى جيىنعا قاتىسقان ەل ازاماتتارى بۇل ءىستىڭ استارىندا امانگەلدى، سۋاتكولدى جاۋىپ، بوساعان جەرلەرىن يەمدەنگىسى كەلگەن الدەكىمنىڭ قيتۇرقى ارەكەتى بولۋى دا مۇمكىن ەكەنىن ايتادى. قازىردىڭ وزىندە «ەكپىن-2002» جشس امانگەلدى اۋىلىنا تيەسىلى 260 گەكتار جەردى جالعا الىپ، مال جايىپ وتىر.
سۋرەتتە اۋىل ازاماتتارى
«اۋىلىمىزعا تيەسىلى ءۇش مىڭداعان گەكتار جەر ونداعان جىلدار بويى پايدالانىلماي جاتىر. سول جەرلەردى يگەرەيىك، مال اسىراپ، ەگىن ەگەيىك دەسەك، جەرگىلىكتى بيلىك وكىلدەرى ءتۇرلى سىلتاۋدى العا تارتىپ، بەرمەيدى. پرەزيدەنتىمىز قاسىم-جومارت توقاەۆ يگەرىلمەگەن جەرلەردى كەرى قايتارۋ تۋرالى ارنايى قاۋلى دا قابىلدادى. ال بىزدەگى جاعداي مىناداي! مىڭداعان گەكتار جەرىمىز بارىنا قايتەيىن، ءبىر تامشى پايداسىن كورە الماي وتىرعان سوڭ. وسىدان ەكى جىل بۇرىن قىتايداعى قانداستارىمىز ءبىر اۋىل بولىپ كوشىپ كەلگىسى كەلدى. مال ءوسىرىپ، ەگىن ەگەمىز دەدى. وكىنىشكە قاراي، جەرگىلىكتى باسشىلاردىڭ «بوس جەر جوق» دەگەن جاۋابىنان كەيىن قانداستارىمىز كەلۋدەن باس تارتتى. «ءبىز قىتايدا دا جالدانىپ جۇمىس ىستەپ، قۇلدىڭ كۇيىن كەشىپ ءجۇرمىز. اتامەكەنىمىزگە بارىپ تا جالدامالى جۇمىس ىستەگىمىز كەلمەيدى. ءوز كاسىبىمىزدى دوڭگەلەتىپ، ەلگە دە، جەرگە دە پايدامىز تيسە دەيمىز»، - دەدى ولار. وسىلايشا كەلەيىن دەپ وتىرعان ادامداردان ايىرىلىپ قالدىق»، - دەپ كۇيىنەدى امانگەلدى اۋىلىنىڭ ازاماتى جاپار تولەگەنوۆ.
سۋرەتتە امانگەلدى اۋىلىنداعى مەكتەپتىڭ ورنى
جامبىل اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمى نۇرجان تۇرسىنباەۆ تا، جەرگىلىكتى قوعامداستىق وكىلى نۇرجان كەنجەعوزين دا «اۋىلىمىزعا ەشكىم كەلمەيدى. اۋىلدا ادام جوق» دەيدى. اشىعىن ايتقاندا، قيراپ-قاڭىراپ بوس جاتقان اۋىلدارىنا ادام تۇگىلى، ءيتتى بايلاسا، تۇرار ما ەدى؟ قونىس اۋداراتىن ءاربىر ازاماتتىڭ ەڭ ءبىرىنشى قالاۋى – مال ءوسىرىپ، ەگىن ەگۋ. وكىنىشكە قاراي، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنداعى مىڭداعان گەكتار جەرلەر ساناۋلى كىسىلەردىڭ ۋىسىندا. كوشىپ كەلەم دەۋشىلەر الگى كىسىلەرگە جالدانىپ جۇمىس ىستەۋى كەرەك، بولماسا، ءوز كاسىبىن يگەرەم دەيتىندەرگە جالعا بەرىلە قويار جەر جوق. بارلىق پروبلەمانىڭ دا تۋىندايتىن تۇسى دا – وسى.
سۋرەتتە امانگەلدى اۋىلىنىڭ جەرىن جالعا بەرۋ قۇجاتى
2022 جىلى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ: «مەن سايلاۋالدى سوزدەرىمدە اۋىلدى وركەندەتۋ ىسىنە باسا نازار اۋداردىم. بۇگىندە قازاقستان حالقىنىڭ 40 پايىزعا جۋىعى اۋىلدا تۇرادى. «اۋىل – ەل بەسىگى» دەپ حالقىمىز بەكەر ايتقان جوق. سوندىقتان، اۋىلداعى جاعدايدى جاقسارتا الماساق – بارىمىزگە سىن. سول ءۇشىن مەن بۇگىن اۋىلدى دامىتۋ ماسەلەسى تۋرالى جارلىققا قول قويامىن»، - دەپ ەلورداداعى تاۋەلسىزدىك سارايىندا وتكەن ۇلىقتاۋ راسىمىنەن كەيىن ۇكىمەتكە اۋىلدى دامىتۋدىڭ 5 جىلعا ارنالعان ناقتى جوسپارىن ازىرلەۋدى تاپسىردى. سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى شەكارالاس اۋىلدىق ەلدءى مەكەندەردى دامىتۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلاتىنىن دا سول جيىندا قاداپ ايتقان بولاتىن. ەستەرىڭىزگە سالىپ وتەيىك، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، جامبىل اۋدانى شەكارالىق ايماققا جاتادى. ال جامبىل اۋدانىنىڭ اكىمى ازامات بەكتاسوۆ پەن وسى اۋدانداعى جامبىل اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمى نۇرجان تۇرسىنباەۆ امانگەلدى، سۋاتكول اۋىلدارىن جاۋىپ، اڭىراعان بوس دالاعا اينالدىرۋعا نەگە كۇش سالۋدا؟ جامبىل اۋىلىندا وتكەن جيىندا اۋىل اكىمى ن.تۇرسىنباەۆ بۇيرىقتىڭ سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق ءماسليحاتىنان كەلگەنىن العا تارتۋمەن بولدى. ولاي بولسا، سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق ءماسليحاتى ۆلاديمير بۋبەنكو دا مەملەكەت باسشىسىنىڭ باستاماسىمەن، تۇجىرىمداما، باعدارلامالارىمەن كەلىسپەيتىن بولعانى ما؟
2023 جىلعى 4 جەلتوقسان كۇنى استانادا وتكەن بريفينگتە سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى عاۋەز نۇرمۇحامبەتوۆ تە ايماقتاعى جابىلۋ الدىندا تۇرعان اۋىلدارعا قاتىستى توقتالىپ: «وبلىستا 635 ەلدى مەكەن بار. ونىڭ 125-ءىنىڭ حالىق سانى 50-گە دە جەتپەيدى. تاعى 39 اۋىلدا ءتىپتى 3-4 ادام عانا تۇرادى. جالپى، وڭىردە حالقى سانىنان دا، اۋماعى جاعىنان دا تالاپتارعا ساي كەلمەيتىن ەلدى مەكەندەر كوپ. الايدا، بولاشاعى جوق اۋىلدارعا قاتىستى سۇراقتارعا ءبىز وتە مۇقيات قارايمىز. اۋىل تۇرعىندارىمەن، كاسىپكەرلەرمەن سويلەسىپ، بۇل ماسەلەنى ءالى دە قاراستىراتىن بولامىز»،- دەگەن بولاتىن. وكىنىشكە قاراي، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ دا، سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى عاۋەز نۇرمۇحامبەتوۆتىڭ دە ۇكىمدى سوزدەرى جامبىل اۋدانى مەن اۋىلدىق اكىمدەرىن توقتاتپاي تۇر.
P.S. سوڭعى كەلىپ جەتكەن اقپاراتقا سۇيەنسەك، جامبىل اۋىلىندا وتكەن جيىننىڭ حاتتاماسىندا امانگەلدى، سۋاتكول اۋىلدارىن تۇرعىندارى تولىق كوشىپ كەتپەگەنىنە بايلانىستى تاراتىلمايتىنى تۋرالى شەشىم قابىلدانىپتى. الايدا جامبىل اۋدانىنىڭ اكىمى ازامات بەكتاسوۆقا وسى ماسەلەمەن ارنايى بارىپ-قايتقان جاپار تولەگەنوۆ: «اۋدان اكىمى ازامات بەكتاسوۆ سوڭعى نۇكتەنى سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق ءماسليحاتى قوياتىنىن ايتىپ، شىعارىپ سالدى»،- دەيدى. امانگەلدى، سۋاتكولدىڭ حالقى اۋىلدارىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن بار كۇشىن سالاتىنىن، ماسەلەنى پارلامەنتتە كوتەرىپ، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆقا دا حات جولدايتىندارىن مالىمدەدى.
مەرۋەرت حۋساينوۆا،
سولتۇستىك قازاقستان.
