Esterińizde bolsa, 2022 jyly Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev jańa prezıdenttik qyzmetine kirisken sátte, eń birinshi aýyldyq aýmaqtardy damytýdyń 2023-2027 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasy týraly jarlyqqa qol qoıdy. El basshysy aýyldardy kórkeıteıik, damytaıyq dep bastama kóterip otyrǵanda, Soltústik Qazaqstan oblysynyń birqatar atqaminerleri aýyldardy jabýǵa jantalasyp kúsh salýda.
2024 jylǵy 23 qańtar kúni Soltústik Qazaqstan oblysy, Jambyl aýdany, Jambyl aýylynda jıyn ótti. Bul jıyn – osy aýdandaǵy Amangeldi, Sýatkól aýyldaryn taratý týraly Jambyl aýyldyq okrýgi ákimdiginiń usynysyna oraı ótkizildi. Jambyl aýylynda ótken otyrysqa Amangeldi, Sýatkól aýyldarynyń turǵyndary qatysty. Qazaqstan Respýblıkasynyń aýyldyq jerlerdi joıý týraly zańynyń 8-babyn alǵa tartqan Jambyl aýyldyq okrýginiń ákimi Nurjan Tursynbaev osy okrýgtegi Amangeldi, Sýatkól aýyldarynyń jabylatyny týraly málimdedi. Sebep? Sebebi, aty atalǵan aýyldardyń turǵyndar sany zań talabynda kórsetilgenindeı, 50 adamnan az. Alaıda Sýatkól, Amangeldi aýylynyń azamattary bul ýájben kelispeıtinin aıtady.
Sýrette aýyl ákimi N.Tursynbaev
Jambyl aýyldyq okrýginiń ákimi Nurjan Tursynbaev: «Zań bar. Biz sol zańǵa sáıkes jumys isteımiz. Zańda aýylda adam sany 50-den kem bolmaýy kórsetilgen. Sizder aıtyp otyrǵan Amangeldi, Sýatkól aýyldarynyń turǵyn sany 50-den az. Jyl saıyn eki ret aýyldardy aralap, qansha adam turyp jatqany týraly esep júrgizemiz. Sol esepke saı osy eki aýyldaǵy halyq sany 50-ge jetpeıtin bolǵany úshin olardy jabý týraly bastama kóterildi», - deıdi. Sondaı-aq, ol eki jyl buryn aýyl azamattary kóshi-qon baǵdarlamasymen ońtústikten otbasylardy kóshirip ákeletinin aıtqanyn, alaıda eshkim kóship kelmegenin alǵa tartty. Amangeldi, Sýatkól aýyldaryn taratý týraly sheshim qabyldaýshy 4 adamnan turatyn jergilikti qoǵamdastyqtyń bir ókili Nurjan Kenjeǵozın basqa aımaqtan arnaıy baǵdarlamamen kóship kelgen azamattardyń kóbi keri kóship ketkenin, kóp adamnyń aýyldarda turaqtamaıtynyn aıtady. Atalmysh aýyldardan óz turǵyndary kóship jatqanda, basqa aımaqtan kóship kelgen adam qalaı turaqtap qalsyn? Aýyl halqy turaqtap qalýy úshin aýyldyń ınfraqurylymy talapqa saı bolýǵa tıis. Al ol ınfraqurylymdy jergilikti atqarýshy bılik ókilderi júzege asyrýǵa tıis. Aýyl men halyqqa jaǵdaı jasaýy kerek ákim-qaralarǵa Amangeldi men Sýatkóldiń atyn kartadan óshire salý anaǵurlym durys sııaqty.
Sýrette Amangeldi aýyly
Qys maýsymynda kólik qatynasy qıyndaıtyn, joldary oıyq-shuqyr, al aýyz sý problemasy sheshimin tappaǵan aýyldarǵa kim kóship barsyn? Bizdiń tarapymyzdan qoıylǵan bul suraqqa Jambyl aýyldyq okrýginiń ákimi N.Tursynbaev ta, sheshim shyǵarýshy qaýymdastyq ókili N.Kenjeǵozın da jaýap bermedi. Ákim N.Tursynbaev aýyldy jabý týraly zańdy alǵa tartpas buryn, okrýgtiń ákimi retinde zańmen bekitilgen mindetterin tolyǵymen oryndaǵanyn tizip aıtyp berer dep kútkenimiz beker boldy. Sonymen qatar Amangeldi, Sýatkól aýyldaryn eki jyl buryn bolashaǵy joq aýyldar qataryna qosyp qoıǵan jergilikti bılik ókilderi «aýylymyzǵa eshkim kelmeıdi» dep shaǵymdanýyn qalaı túsinbek kerek?
Sýrette Saıyn Shaımerden
Amangeldi aýylynyń azamaty, tanymal jýrnalıst Saıyn Shaımerden: «Qazirgi kezde «Ekpin-2002» JShS-niń basshysy Ekpin degen bireýdiń Ómirserik Ábıev atty balasy 4000 qoıyn aýylymyz Amangeldide jaıyp otyr. Aýyldaǵy mekteptiń de kúl-talqany shyǵyp, qırap jatyr. Bul máselede halqy joq aýyldy adamǵa toltyryp, kórkeıtip, damytý emes, kerisinshe aýyldy joıyp, jerdi bosatyp, ıemdenýge jantalastyń sulbasy baıqalady. Aýylda zańdy, turaqty tirkeýde qazir ondaǵan adam tur. Soǵan qaramastan, jergilikti atqarýshy bılik ókilderi aýyldy jabýdan basqaǵa bas aýyrtqylary kelmeı otyr.Prezıdentimiz aýyldardy kótereıik, kórkeıteıik dep aýqymdy jumystar atqarýǵa shaqyrýda. Al bizde bar aýyldy joıyp, bosaǵan jerdi ustaǵannyń-qolyna, tistegenniń –aýzyna berýge jantalas bastaldy. Zulmat asharshylyqta da, soǵys zamanynda da jabylmaǵan aýylymyz aıdyń-kúnniń amanynda jabylatyny janymyzǵa batady», - deıdi.
Sýrette jazýshy Safýan Shaımerdenovtiń qara shańyraǵy
Sóz bolyp otyrǵan Soltústik Qazaqstan oblysy, Jambyl aýdanyndaǵy Amangeldi aýyly – qazaqtyń kórnekti qalamgeri, dramatýrg, Qazaqstannyń halyq jazýshysy Safýan Shaımerdenovtiń týǵan aýyly. Jazýshynyń qara shańyraǵy Amangeldi aýylynda qaz-qalpynda saqtaýly tur. Tarıhı tulǵanyń tabany tıgen týǵan aýylyn el azamattary saqtap qalaıyq dese de, Jambyl aýdandyq atqaminerler máseleni sheshýdi bir-birine siltep, sharýany sıyrquıymshaq etýde.
Jambyl aýylyndaǵy jıynǵa qatysqan el azamattary bul istiń astarynda Amangeldi, Sýatkóldi jaýyp, bosaǵan jerlerin ıemdengisi kelgen áldekimniń qıturqy áreketi bolýy da múmkin ekenin aıtady. Qazirdiń ózinde «Ekpin-2002» JShS Amangeldi aýylyna tıesili 260 gektar jerdi jalǵa alyp, mal jaıyp otyr.
Sýrette aýyl azamattary
«Aýylymyzǵa tıesili úsh myńdaǵan gektar jer ondaǵan jyldar boıy paıdalanylmaı jatyr. Sol jerlerdi ıgereıik, mal asyrap, egin egeıik desek, jergilikti bılik ókilderi túrli syltaýdy alǵa tartyp, bermeıdi. Prezıdentimiz Qasym-Jomart Toqaev ıgerilmegen jerlerdi keri qaıtarý týraly arnaıy qaýly da qabyldady. Al bizdegi jaǵdaı mynadaı! Myńdaǵan gektar jerimiz baryna qaıteıin, bir tamshy paıdasyn kóre almaı otyrǵan soń. Osydan eki jyl buryn Qytaıdaǵy qandastarymyz bir aýyl bolyp kóship kelgisi keldi. Mal ósirip, egin egemiz dedi. Ókinishke qaraı, jergilikti basshylardyń «bos jer joq» degen jaýabynan keıin qandastarymyz kelýden bas tartty. «Biz Qytaıda da jaldanyp jumys istep, quldyń kúıin keship júrmiz. Atamekenimizge baryp ta jaldamaly jumys istegimiz kelmeıdi. Óz kásibimizdi dóńgeletip, elge de, jerge de paıdamyz tıse deımiz», - dedi olar. Osylaısha keleıin dep otyrǵan adamdardan aıyrylyp qaldyq», - dep kúıinedi Amangeldi aýylynyń azamaty Japar Tólegenov.
Sýrette Amangeldi aýylyndaǵy mekteptiń orny
Jambyl aýyldyq okrýginiń ákimi Nurjan Tursynbaev ta, Jergilikti qoǵamdastyq ókili Nurjan Kenjeǵozın da «aýylymyzǵa eshkim kelmeıdi. Aýylda adam joq» deıdi. Ashyǵyn aıtqanda, qırap-qańyrap bos jatqan aýyldaryna adam túgili, ıtti baılasa, turar ma edi? Qonys aýdaratyn árbir azamattyń eń birinshi qalaýy – mal ósirip, egin egý. Ókinishke qaraı, Soltústik Qazaqstan oblysyndaǵy myńdaǵan gektar jerler sanaýly kisilerdiń ýysynda. Kóship kelem deýshiler álgi kisilerge jaldanyp jumys isteýi kerek, bolmasa, óz kásibin ıgerem deıtinderge jalǵa berile qoıar jer joq. Barlyq problemanyń da týyndaıtyn tusy da – osy.
Sýrette Amangeldi aýylynyń jerin jalǵa berý qujaty
2022 jyly prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń: «Men saılaýaldy sózderimde aýyldy órkendetý isine basa nazar aýdardym. Búginde Qazaqstan halqynyń 40 paıyzǵa jýyǵy aýylda turady. «Aýyl – el besigi» dep halqymyz beker aıtqan joq. Sondyqtan, aýyldaǵy jaǵdaıdy jaqsarta almasaq – bárimizge syn. Sol úshin men búgin aýyldy damytý máselesi týraly jarlyqqa qol qoıamyn», - dep elordadaǵy Táýelsizdik saraıynda ótken ulyqtaý rásiminen keıin úkimetke aýyldy damytýdyń 5 jylǵa arnalǵan naqty josparyn ázirleýdi tapsyrdy. Sonymen qatar Memleket basshysy shekaralas aýyldyq eldi mekenderdi damytýǵa erekshe nazar aýdarylatynyn da sol jıynda qadap aıtqan bolatyn. Esterińizge salyp óteıik, Soltústik Qazaqstan oblysy, Jambyl aýdany shekaralyq aımaqqa jatady. Al Jambyl aýdanynyń ákimi Azamat Bektasov pen osy aýdandaǵy Jambyl aýyldyq okrýginiń ákimi Nurjan Tursynbaev Amangeldi, Sýatkól aýyldaryn jaýyp, ańyraǵan bos dalaǵa aınaldyrýǵa nege kúsh salýda? Jambyl aýylynda ótken jıynda aýyl ákimi N.Tursynbaev buıryqtyń Soltústik Qazaqstan oblystyq máslıhatynan kelgenin alǵa tartýmen boldy. Olaı bolsa, Soltústik Qazaqstan oblystyq máslıhaty Vladımır Býbenko da memleket basshysynyń bastamasymen, tujyrymdama, baǵdarlamalarymen kelispeıtin bolǵany ma?
2023 jylǵy 4 jeltoqsan kúni Astanada ótken brıfıngte Soltústik Qazaqstan oblysynyń ákimi Ǵaýez Nurmuhambetov te aımaqtaǵy jabylý aldynda turǵan aýyldarǵa qatysty toqtalyp: «Oblysta 635 eldi meken bar. Onyń 125-iniń halyq sany 50-ge de jetpeıdi. Taǵy 39 aýylda tipti 3-4 adam ǵana turady. Jalpy, óńirde halqy sanynan da, aýmaǵy jaǵynan da talaptarǵa saı kelmeıtin eldi mekender kóp. Alaıda, bolashaǵy joq aýyldarǵa qatysty suraqtarǵa biz óte muqııat qaraımyz. Aýyl turǵyndarymen, kásipkerlermen sóılesip, bul máseleni áli de qarastyratyn bolamyz»,- degen bolatyn. Ókinishke qaraı, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń da, Soltústik Qazaqstan oblysynyń ákimi Ǵaýez Nurmuhambetovtiń de úkimdi sózderi Jambyl aýdany men aýyldyq ákimderin toqtatpaı tur.
P.S. Sońǵy kelip jetken aqparatqa súıensek, Jambyl aýylynda ótken jıynnyń hattamasynda Amangeldi, Sýatkól aýyldaryn turǵyndary tolyq kóship ketpegenine baılanysty taratylmaıtyny týraly sheshim qabyldanypty. Alaıda Jambyl aýdanynyń ákimi Azamat Bektasovqa osy máselemen arnaıy baryp-qaıtqan Japar Tólegenov: «Aýdan ákimi Azamat Bektasov sońǵy núkteni Soltústik Qazaqstan oblystyq máslıhaty qoıatynyn aıtyp, shyǵaryp saldy»,- deıdi. Amangeldi, Sýatkóldiń halqy aýyldaryn saqtap qalý úshin bar kúshin salatynyn, máseleni Parlamentte kóterip, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevqa da hat joldaıtyndaryn málimdedi.
Merýert HÝSAINOVA,
Soltústik Qazaqstan.
