Esterıŋızde bolsa, 2022 jyly Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev jaŋa prezidenttık qyzmetıne kırısken sätte, eŋ bırınşı auyldyq aumaqtardy damytudyŋ 2023-2027 jyldarǧa arnalǧan tūjyrymdamasy turaly jarlyqqa qol qoidy. El basşysy auyldardy körkeiteiık, damytaiyq dep bastama köterıp otyrǧanda, Soltüstık Qazaqstan oblysynyŋ bırqatar atqamınerlerı auyldardy jabuǧa jantalasyp küş saluda.
2024 jylǧy 23 qaŋtar künı Soltüstık Qazaqstan oblysy, Jambyl audany, Jambyl auylynda jiyn öttı. Būl jiyn – osy audandaǧy Amangeldı, Suatköl auyldaryn taratu turaly Jambyl auyldyq okrugı äkımdıgınıŋ ūsynysyna orai ötkızıldı. Jambyl auylynda ötken otyrysqa Amangeldı, Suatköl auyldarynyŋ tūrǧyndary qatysty. Qazaqstan Respublikasynyŋ auyldyq jerlerdı joiu turaly zaŋynyŋ 8-babyn alǧa tartqan Jambyl auyldyq okrugınıŋ äkımı Nūrjan Tūrsynbaev osy okrugtegı Amangeldı, Suatköl auyldarynyŋ jabylatyny turaly mälımdedı. Sebep? Sebebı, aty atalǧan auyldardyŋ tūrǧyndar sany zaŋ talabynda körsetılgenındei, 50 adamnan az. Alaida Suatköl, Amangeldı auylynyŋ azamattary būl uäjben kelıspeitının aitady.
Surette auyl äkımı N.Tūrsynbaev
Jambyl auyldyq okrugınıŋ äkımı Nūrjan Tūrsynbaev: «Zaŋ bar. Bız sol zaŋǧa säikes jūmys ısteimız. Zaŋda auylda adam sany 50-den kem bolmauy körsetılgen. Sızder aityp otyrǧan Amangeldı, Suatköl auyldarynyŋ tūrǧyn sany 50-den az. Jyl saiyn ekı ret auyldardy aralap, qanşa adam tūryp jatqany turaly esep jürgızemız. Sol esepke sai osy ekı auyldaǧy halyq sany 50-ge jetpeitın bolǧany üşın olardy jabu turaly bastama köterıldı», - deidı. Sondai-aq, ol ekı jyl būryn auyl azamattary köşı-qon baǧdarlamasymen oŋtüstıkten otbasylardy köşırıp äkeletının aitqanyn, alaida eşkım köşıp kelmegenın alǧa tartty. Amangeldı, Suatköl auyldaryn taratu turaly şeşım qabyldauşy 4 adamnan tūratyn jergılıktı qoǧamdastyqtyŋ bır ökılı Nūrjan Kenjeǧozin basqa aimaqtan arnaiy baǧdarlamamen köşıp kelgen azamattardyŋ köbı kerı köşıp ketkenın, köp adamnyŋ auyldarda tūraqtamaitynyn aitady. Atalmyş auyldardan öz tūrǧyndary köşıp jatqanda, basqa aimaqtan köşıp kelgen adam qalai tūraqtap qalsyn? Auyl halqy tūraqtap qaluy üşın auyldyŋ infraqūrylymy talapqa sai boluǧa tiıs. Al ol infraqūrylymdy jergılıktı atqaruşy bilık ökılderı jüzege asyruǧa tiıs. Auyl men halyqqa jaǧdai jasauy kerek äkım-qaralarǧa Amangeldı men Suatköldıŋ atyn kartadan öşıre salu anaǧūrlym dūrys siiaqty.
Surette Amangeldı auyly
Qys mausymynda kölık qatynasy qiyndaityn, joldary oiyq-şūqyr, al auyz su problemasy şeşımın tappaǧan auyldarǧa kım köşıp barsyn? Bızdıŋ tarapymyzdan qoiylǧan būl sūraqqa Jambyl auyldyq okrugınıŋ äkımı N.Tūrsynbaev ta, şeşım şyǧaruşy qauymdastyq ökılı N.Kenjeǧozin da jauap bermedı. Äkım N.Tūrsynbaev auyldy jabu turaly zaŋdy alǧa tartpas būryn, okrugtıŋ äkımı retınde zaŋmen bekıtılgen mındetterın tolyǧymen oryndaǧanyn tızıp aityp berer dep kütkenımız beker boldy. Sonymen qatar Amangeldı, Suatköl auyldaryn ekı jyl būryn bolaşaǧy joq auyldar qataryna qosyp qoiǧan jergılıktı bilık ökılderı «auylymyzǧa eşkım kelmeidı» dep şaǧymdanuyn qalai tüsınbek kerek?
Surette Saiyn Şaimerden
Amangeldı auylynyŋ azamaty, tanymal jurnalist Saiyn Şaimerden: «Qazırgı kezde «Ekpın-2002» JŞS-nıŋ basşysy Ekpın degen bıreudıŋ Ömırserık Äbiev atty balasy 4000 qoiyn auylymyz Amangeldıde jaiyp otyr. Auyldaǧy mekteptıŋ de kül-talqany şyǧyp, qirap jatyr. Būl mäselede halqy joq auyldy adamǧa toltyryp, körkeitıp, damytu emes, kerısınşe auyldy joiyp, jerdı bosatyp, iemdenuge jantalastyŋ sūlbasy baiqalady. Auylda zaŋdy, tūraqty tırkeude qazır ondaǧan adam tūr. Soǧan qaramastan, jergılıktı atqaruşy bilık ökılderı auyldy jabudan basqaǧa bas auyrtqylary kelmei otyr.Prezidentımız auyldardy kötereiık, körkeiteiık dep auqymdy jūmystar atqaruǧa şaqyruda. Al bızde bar auyldy joiyp, bosaǧan jerdı ūstaǧannyŋ-qolyna, tıstegennıŋ –auzyna beruge jantalas bastaldy. Zūlmat aşarşylyqta da, soǧys zamanynda da jabylmaǧan auylymyz aidyŋ-künnıŋ amanynda jabylatyny janymyzǧa batady», - deidı.
Surette jazuşy Safuan Şaimerdenovtıŋ qara şaŋyraǧy
Söz bolyp otyrǧan Soltüstık Qazaqstan oblysy, Jambyl audanyndaǧy Amangeldı auyly – qazaqtyŋ körnektı qalamgerı, dramaturg, Qazaqstannyŋ halyq jazuşysy Safuan Şaimerdenovtıŋ tuǧan auyly. Jazuşynyŋ qara şaŋyraǧy Amangeldı auylynda qaz-qalpynda saqtauly tūr. Tarihi tūlǧanyŋ tabany tigen tuǧan auylyn el azamattary saqtap qalaiyq dese de, Jambyl audandyq atqamınerler mäselenı şeşudı bır-bırıne sıltep, şaruany siyrqūiymşaq etude.
Jambyl auylyndaǧy jiynǧa qatysqan el azamattary būl ıstıŋ astarynda Amangeldı, Suatköldı jauyp, bosaǧan jerlerın iemdengısı kelgen äldekımnıŋ qitūrqy äreketı boluy da mümkın ekenın aitady. Qazırdıŋ özınde «Ekpın-2002» JŞS Amangeldı auylyna tiesılı 260 gektar jerdı jalǧa alyp, mal jaiyp otyr.
Surette auyl azamattary
«Auylymyzǧa tiesılı üş myŋdaǧan gektar jer ondaǧan jyldar boiy paidalanylmai jatyr. Sol jerlerdı igereiık, mal asyrap, egın egeiık desek, jergılıktı bilık ökılderı türlı syltaudy alǧa tartyp, bermeidı. Prezidentımız Qasym-Jomart Toqaev igerılmegen jerlerdı kerı qaitaru turaly arnaiy qauly da qabyldady. Al bızdegı jaǧdai mynadai! Myŋdaǧan gektar jerımız baryna qaiteiın, bır tamşy paidasyn köre almai otyrǧan soŋ. Osydan ekı jyl būryn Qytaidaǧy qandastarymyz bır auyl bolyp köşıp kelgısı keldı. Mal ösırıp, egın egemız dedı. Ökınışke qarai, jergılıktı basşylardyŋ «bos jer joq» degen jauabynan keiın qandastarymyz keluden bas tartty. «Bız Qytaida da jaldanyp jūmys ıstep, qūldyŋ küiın keşıp jürmız. Atamekenımızge baryp ta jaldamaly jūmys ıstegımız kelmeidı. Öz käsıbımızdı döŋgeletıp, elge de, jerge de paidamyz tise deimız», - dedı olar. Osylaişa keleiın dep otyrǧan adamdardan aiyrylyp qaldyq», - dep küiınedı Amangeldı auylynyŋ azamaty Japar Tölegenov.
Surette Amangeldı auylyndaǧy mekteptıŋ orny
Jambyl auyldyq okrugınıŋ äkımı Nūrjan Tūrsynbaev ta, Jergılıktı qoǧamdastyq ökılı Nūrjan Kenjeǧozin da «auylymyzǧa eşkım kelmeidı. Auylda adam joq» deidı. Aşyǧyn aitqanda, qirap-qaŋyrap bos jatqan auyldaryna adam tügılı, ittı bailasa, tūrar ma edı? Qonys audaratyn ärbır azamattyŋ eŋ bırınşı qalauy – mal ösırıp, egın egu. Ökınışke qarai, Soltüstık Qazaqstan oblysyndaǧy myŋdaǧan gektar jerler sanauly kısılerdıŋ uysynda. Köşıp kelem deuşıler älgı kısılerge jaldanyp jūmys ısteuı kerek, bolmasa, öz käsıbın igerem deitınderge jalǧa berıle qoiar jer joq. Barlyq problemanyŋ da tuyndaityn tūsy da – osy.
Surette Amangeldı auylynyŋ jerın jalǧa beru qūjaty
2022 jyly prezident Qasym-Jomart Toqaevtyŋ: «Men sailaualdy sözderımde auyldy örkendetu ısıne basa nazar audardym. Bügınde Qazaqstan halqynyŋ 40 paiyzǧa juyǧy auylda tūrady. «Auyl – el besıgı» dep halqymyz beker aitqan joq. Sondyqtan, auyldaǧy jaǧdaidy jaqsarta almasaq – bärımızge syn. Sol üşın men bügın auyldy damytu mäselesı turaly jarlyqqa qol qoiamyn», - dep elordadaǧy Täuelsızdık saraiynda ötken ūlyqtau räsımınen keiın ükımetke auyldy damytudyŋ 5 jylǧa arnalǧan naqty josparyn äzırleudı tapsyrdy. Sonymen qatar Memleket basşysy şekaralas auyldyq eldı mekenderdı damytuǧa erekşe nazar audarylatynyn da sol jiynda qadap aitqan bolatyn. Esterıŋızge salyp öteiık, Soltüstık Qazaqstan oblysy, Jambyl audany şekaralyq aimaqqa jatady. Al Jambyl audanynyŋ äkımı Azamat Bektasov pen osy audandaǧy Jambyl auyldyq okrugınıŋ äkımı Nūrjan Tūrsynbaev Amangeldı, Suatköl auyldaryn jauyp, aŋyraǧan bos dalaǧa ainaldyruǧa nege küş saluda? Jambyl auylynda ötken jiynda auyl äkımı N.Tūrsynbaev būiryqtyŋ Soltüstık Qazaqstan oblystyq mäslihatynan kelgenın alǧa tartumen boldy. Olai bolsa, Soltüstık Qazaqstan oblystyq mäslihaty Vladimir Bubenko da memleket basşysynyŋ bastamasymen, tūjyrymdama, baǧdarlamalarymen kelıspeitın bolǧany ma?
2023 jylǧy 4 jeltoqsan künı Astanada ötken brifingte Soltüstık Qazaqstan oblysynyŋ äkımı Ǧauez Nūrmūhambetov te aimaqtaǧy jabylu aldynda tūrǧan auyldarǧa qatysty toqtalyp: «Oblysta 635 eldı meken bar. Onyŋ 125-ınıŋ halyq sany 50-ge de jetpeidı. Taǧy 39 auylda tıptı 3-4 adam ǧana tūrady. Jalpy, öŋırde halqy sanynan da, aumaǧy jaǧynan da talaptarǧa sai kelmeitın eldı mekender köp. Alaida, bolaşaǧy joq auyldarǧa qatysty sūraqtarǧa bız öte mūqiiat qaraimyz. Auyl tūrǧyndarymen, käsıpkerlermen söilesıp, būl mäselenı älı de qarastyratyn bolamyz»,- degen bolatyn. Ökınışke qarai, Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevtyŋ da, Soltüstık Qazaqstan oblysynyŋ äkımı Ǧauez Nūrmūhambetovtıŋ de ükımdı sözderı Jambyl audany men auyldyq äkımderın toqtatpai tūr.
P.S. Soŋǧy kelıp jetken aqparatqa süiensek, Jambyl auylynda ötken jiynnyŋ hattamasynda Amangeldı, Suatköl auyldaryn tūrǧyndary tolyq köşıp ketpegenıne bailanysty taratylmaityny turaly şeşım qabyldanypty. Alaida Jambyl audanynyŋ äkımı Azamat Bektasovqa osy mäselemen arnaiy baryp-qaitqan Japar Tölegenov: «Audan äkımı Azamat Bektasov soŋǧy nüktenı Soltüstık Qazaqstan oblystyq mäslihaty qoiatynyn aityp, şyǧaryp saldy»,- deidı. Amangeldı, Suatköldıŋ halqy auyldaryn saqtap qalu üşın bar küşın salatynyn, mäselenı Parlamentte köterıp, Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaevqa da hat joldaityndaryn mälımdedı.
Meruert HUSAİNOVA, Soltüstık Qazaqstan.
