ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزم بابى بويىنشا سوتتالىپ، وسكەمەن قالاسىنداعى تۇزەتۋ كولونيالارىنىڭ بىرىندە جازاسىن وتەپ جاتقان ءبىر سوتتالۋشىمەن كەزدەستىم. بالا كەزىڭدە قانداي وقۋشى بولىپ ەدىڭ؟- دەپ سۇراسام: «قيىن بالا» بولعانمىن،- دەپ كۇلەدى،- ءجاسوسپىرىم كەزىمدە «كوشە زاڭىمەن» ءجۇردىم. ويتكەنى اۋىلداعى «ستارشاكتاردىڭ» دا «ءوز زاڭدارى» بولاتىن. سولاردى ارقالانىپ سىنىپتاستارىما الىمجەتتىك جاساپ، اقشا بوپسالاۋ مەنىڭ سۇيىكتى «جۇمىسىم» ەدى.
وسى ەكسترەميزم دەگەننىڭ جاسوسپىرىمدىك شاقتاعى قوعامداعى قالىپتاسقان جالپى ءتارتىپ پەن ادامگەرشىلىك قاعيدالارىنا باعىنباۋدان باستاۋ الاتىنىن كەش تۇسىندىك. بالالىق شاعىمدا بالا بولىپ ويناپ، ەشبىر قىزىق كورمەدىم دەسەم دە بولادى. اكەم ىشىمدىككە تىم ءۇيىر بولىپ، ۇيدە اناما ءجيى قول جۇمسايتىن. ءبىر ءتۇنى ۇيگە پوليتسەيلەر كەلىپ اكەمدى بولىمشەگە الىپ كەتتى. اكەمدى ەڭ سوڭعى رەت كورۋىم دە سول بولدى. كەيىنەن ۇزىنقۇلاقتان ەستىپ بىلۋىمشە، اكەمدى قىز زورلاۋ قىلمىسىنا قاتىستىلىعى ءۇشىن سوتتاپتى. ال اكەمدى پوليتسيانىڭ الىپ كەتكەنى مەنىڭ كوز الدىمدا قالىپ قويعاندىقتان، پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنە دەگەن جەك كورۋشىلىك سەزىمىم سول ۋاقىتتان باستاپ پايدا بولعان سىڭايلى.
كەيىننەن اكەم تۇرمەدە وزىنە قول جۇمساپ كوز جۇمدى. ال مەن اكەمنىڭ ولىمىنە دە پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىن كىنالايتىنمىن. مەكتەپكە ساباقتان قاشۋدى ءجيى ادەتكە اينالدىرىپ، جاسوسپىرىمدەر جونىندەگى ينسپەكتوردىڭ باقىلاۋىندا بولدىم. سودان نە كەرەك، سەگىزىنشى سىنىپتى اياقتار جىلدىڭ كوكتەمىندە اۋىلداعى ازىق-تۇلىك دۇكەنىن توناپ، ەكى جارىم جىل مەرزىمگە جاسوسپىرىمدەر كولونياسىنا سوتتالىپ كەتە باردىم. ال مەنى سول قىلمىسقا جۇمساعان «ستارشاكتارىم» تاسادا قالدى. ويتكەنى ولاردى ساتىپ كەتۋ ءبىزدىڭ «كوشە زاڭىمىزعا» قايشى، ساتقىندىق بولىپ تابىلاتىن. ال جاسوسپىرىمدەر كولونياسىنداعى «بالالار زاڭى» ءتىپتى قاتال ەدى. ءاربىر ءسوزىڭ مەن قيمىل ارەكەتىڭە باسىڭمەن جاۋاپ بەرۋىڭ كەرەك بولاتىن. جازامدى وتەپ بىتكەن سوڭ اۋىلىما قايتىپ ورالىپ، ءبىراز ۋاقىتقا انامنىڭ جانىندا بولدىم. اۋىلداعى اكىمشىلىك قىزمەتكەرلەرى مەن اعايىنداردىڭ ۇسىنعان جۇمىستارىنان باس تارتتىم. ويتكەنى مەن «مەملەكەتكە جانە بايلارعا جالدانىپ جۇمىس ىستەۋگە بولمايدى، ولاردى تەك توناۋعا بولادى» دەگەن تۇسىنىكتى ميىما توقىعان ەدىم.
اقيقاتىندا مەن وسىندا قاتال جانە قىڭىر-قيسىق قاعيدامەن ءومىر ءسۇردىم دەسە دە بولادى. ءبىر كۇنى بالالار كولونياسىندا تانىسقان الماز ەسىمدى دوسىم قوڭىراۋ شالىپ، الماتىعا جۇمىسقا شاقىردى. بازاردا ۇيالى تەلەفونداردى جوندەۋمەن اينالىسىپ، ناماز وقىپ، دىنگە بەت بۇرىپتى. جالپى «سالافيتتەر» دەگەندى ەستىگەنىم بولماسا، وندايلارمەن جاقىن ارالاسىپ كورمەگەنمىن. ويتكەنى مەن «و دۇنيە»، «توزاق پەن جۇماق» دەگەن اڭگىمەلەردى ويدان شىعارىلعان ەرتەگى دەپ قابىلدايتىنمىن. ال الماز بولسا ماعان ءوزىنىڭ ءدىن ۇستاناتىن ناعىز «ءسالافي» ەكەندىگىن ءتۇسىندىرىپ، اللانىڭ زاڭىنىڭ بارلىق زاڭداردان جوعارى تۇراتىنىن، قۇداي جايلى، «يسلام حاليفاتى» جايلى ءتۇسىندىردى. العاشىندا ونىڭ سوزدەرىن ىشىمنەن ساندىراق دەپ قابىلداسام دا، قاسىندا بىرگە ءجۇرىپ اقشا تابۋ ءۇشىن ۋاعىزدارىنا سەنگەندەي كەيىپ تانىتىپ جۇرە بەردىم.
كەيىننەن راسىندا دا دىنگە قىزىعۋشىلىعىم ويانىپ، اراسىندا سولارمەن بىرگە نامازعا جىعىلىپ، قۇران وقىپ ۇيرەندىم. ۋاقىت وتە كەلە مەنىڭ جاراتۋشىعا قاتىستى ۇستانىمىم دا بىرتىندەپ وزگەرىپ، «سالافيلەردىڭ» ورتاسىنا جاقىن تارتىلا تۇسكەنىمدى بايقادىم. ءبىر قىزىعى ولار اراق-شاراپ ءىشۋدى حارام دەپ ساناعانمەن، جۇمىستان كەيىن جينالىپ اناشا شەگۋدى قۇپ كورەتىن. ينتەرنەت جەلىسى ارقىلى دىنگە بەت بۇرعان قىزدارمەن جىلدام تانىسىپ، ابدۋلحاكيم براتقا نەكەمىزدى قيدىرۋشى ەدىك. ءبىزدىڭ قۇرىعىمىزعا نامازعا ەندى بەت بۇرعان جاس قىزدار مەن اجىراسقان كەلىنشەكتەر ءجيى تۇسەتىن. ولاردى قىزىعى تاۋسىلعان سوڭ-اق ءارتۇرلى سىلتاۋمەن تالاق ايتىپ، تاستاپ كەتە بەرۋشى ەدىك. وسىلايشا 3 جىلدىڭ ىشىندە 7 رەت ۇيلەنىپ ۇلگەرىپپىن. ءبىر جولى اسيا ەسىمدى بالقاشتىڭ قىزىمەن ينتەرنەت ارقىلى تانىستىم. الماتىعا كەلگەنىنە كوپ ۋاقىت بولماپتى، بولەسىنىڭ ۇيىندە ۋاقىتشا تۇرىپ جاتقاندىعىن ايتتى. ەكەۋمىز كەزدەسىپ، نەكەمىزدى قيدىردىق. اسيانىڭ ءوزىنىڭ ايتۋىنشا ول وسىعان دەيىن ءبىر مۇعالىم جىگىتكە تۇرمىسقا شىعىپتى. بىراق كۇيەۋى مەن قايىن جۇرتى اسيانىڭ حيدجاپ كيىپ، جۇمىسسىز ۇيدە وتىرۋىنا قارسى بولعان ەكەن. اتا-ەنەسى ۇيگە يمامدى شاقىرىپ، اسيانىڭ ءدىني تۇسىنىگىنىڭ قاتە ەكەندىگىن ايتىپ، ۇستانىمىن وزگەرتۋگە ۇگىتتەگەن ەكەن. سوندىقتان كۇيەۋمەن اجىراسىپ، الماتىعا قاشىپ كەتۋگە ءماجبۇر بولىپتى. نەكەمىزدى قيعاننان كەيىن ەكى-ءۇش اپتا وتكەندە اسيانىڭ اكەسى مەن ەكى اعاسى ءبىزدى تۇرىپ جاتقان جەرىمىزدەن ىزدەپ تاۋىپ الىپ، مەنى جابىلىپ ۇرىپ سوعىپ، اسيانى قارسىلاسقانىنا قارماستان وزدەرىمەن بىرگە بالقاشقا الىپ كەتتى. وسىعان ۇقساس وقيعالار ءبىزدىڭ ارامىزداعى جىگىتتەردىڭ دە باسىنان ءجيى ءوتىپ جاتاتىن. ءبىزدىڭ ۇستازىمىز ابدۋلحاكيم براتتىڭ ايتۋىمەن ارامىزدا كەيبىر جىگىتتەر جەزوكشەلەرمەن دە ءبىر تۇنگە نەكەسىن قيدىرىپ جاتاتىن. وسىنىڭ بارلىعىنا «اللانىڭ رۇقسات بەرگەن زاڭى» دەپ تۇسىندىك.
ابدۋلحاكيم برات مەشىت يمامدارىن ناعىز اداسۋشىلار دەپ ساناپ، ولارمەن ءسوز تالاستىرىپ، جاماعاتىنىڭ الدىندا بەدەلىن تۇسىرۋگە تىرىسىپ ءجۇردى. جالپى ادام بالاسى قوعامدا ەشقانداي زاڭ ەرەجەلەرىنسىز ءومىر سۇرە المايدى. بالا كەزىمنەن بەرى ءوزىمنىڭ مەملەكەتتىڭ ەشبىر زاڭ-قاعيدالارىن مويىنداماي وسكەندىكتەن، ال تۇرمەدەگى قىلمىس الەمى زاڭدارىنىڭ ابدۋلحاكيم براتتىڭ ۇيرەتكەن «اللانىڭ زاڭىمەن» ۇيلەسەتىنى ماعان ۇنايتىن ەدى، جانە ناعىز اقيقاتتىڭ جولىنداي كورىنەتىن. (وسى جەردە ول ءبىر ساتكە ءۇنسىز قالىپ، اۋىر كۇرسىنىپ الدى)
قالالىق مەشىت يمامى مەن ابدۋلحاكيمنىڭ اراسىندا بولعان كەزەكتى ءبىر داۋدىڭ سوڭى توبەلەسكە ۇلاسىپ، كەيىننەن ابدۋلحاكيم بىزگە مەشىتكە بارۋعا مۇلدەم تىيىم سالدى. ويتكەنى مەشىتتىڭ ماڭايىندا پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى ءبىزدى ءجيى باقىلاپ جۇرەتىن. كەزدەسكەن جەردە قۇجاتتارىمىزدى سۇراپ مازالايتىن. بىزبەن اڭگىمەلەسىپ، «اقيدامىزدى» وزگەرتۋ ءۇشىن تەولوگ-يمامدار جۇمىس ورنىمىزعا ءجيى كەلە باستادى. ولاردىڭ بارلىعىن «مەملەكەتتىڭ يمامدارى» دەپ سانايتىندىقتان، ولاردىڭ ۋاعىزدارىن تىڭداۋدان قاشاتىنبىز. ۋچاسكەلىك ينسپەكتورلار تۇرعىن جايىمىزعا ءجيى كەلىپ تەكسەرىپ، ال باسقا قالاعا ساپارعا شىقساق الدىن الا ەسكەرتۋىمىزدى تالاپ ەتەتىن. ابدۋلحاكيم برات بۇل جاعدايلاردىڭ ءبارىن مۇسىلماندارعا كورسەتىلىپ جاتقان قىسىم دەپ تۇسىندىرەتىن. سول ءۇشىن قاتارىمىزدى كوبەيتۋ ارقىلى كۇشەيىپ، ۋاقىتى كەلگەندە حيجرا جاساۋعا دايىن بولۋى كەرەكتىگىمىزدى ەسكەرتەتىن ەدى. اراسىندا سيريا جەرىندە قۇرىلعالى جاتقان حاليفاتقا كومەكتەسۋ تۋرالى دا جاسىرىن ۋاعىزدار تىڭدايتىنبىز.
ءبىز وسىلايشا مىنا زايىرلى مەملەكەتكە كەلتىرىلگەن ءاربىر زالالىمىزدى وزىمىزگە ساۋاپ دەپ ءتۇسىنىپ، يسلام جولىندا كەز كەلگەن تاۋەكەلگە بارۋعا، بارلىعىنا دا دايىن بولاتىنبىز. ويتكەنى ارقايسىمىزدىڭ قيالىمىزدا «اللانىڭ زاڭىنا» عانا باعىنعان ادىلەتتى حاليفات قۇرۋ ماقساتى تۇراتىن. ءبىز ءوز قاتارىمىزعا ومىردە جولى بولماي وقۋدان نەمەسە جۇمىستان ايىرىلعان، بالالار ۇيىندە تاربيەلەنگەن، تۇرمەدەن جاڭا بوساپ شىققان، مەملەكەتكە وكپەلى بولىپ جۇرگەن ادامداردى تارتۋعا تىرىساتىن ەدىك. ءوز ماقساتىمىزعا جەتۋ ءۇشىن بىزگە وتە كوپ قاراجات قاجەت بولاتىن. سوندىقتان دا ابدۋلحاكيمنىڭ بەرگەن ءپاتۋاسى بويىنشا ءۇش جىگىت ءسوز بايلاسىپ، بۋكمەكەرلەر كەڭسەسى مەن مەن اراق-شاراپ دۇكەنىن توناپ، قوماقتى قاراجاتقا قول جەتكىزدىك. ءبىزدىڭ بۇل قىلمىسىمىزدان تەك ابدۋلحاكيم عانا حاباردار بولدى. الايدا وسى وقيعادان كەيىن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قىزمەتكەرلەرى تاراپىنان بىزگە باقىلاۋ تىم كۇشەيىپ كەتتى. ءسويتىپ جۇرگەنىمىزدە ءوز ىشىمىزدەن ابدۋلحاكيمنىڭ كوزقاراستارىمەن كەلىسپەيتىندەر پايدا بولدى. ولار ابدۋلحاكيمنىڭ سوڭىنان ەرگەندەردى «حاۋاريجدەر» دەپ ايىپتاپ قارسى شىعىپ، ال سايكەسىنشە ءبىز ولاردى يمانى ءالسىز، ساتقىن-اداسۋشىلار دەپ كىنالادىق.
ال بۇل ۋاقىتتا ابدۋلحاكيم مەن الماز جينالعان اقشانىڭ قوماقتى بولىگىن الىپ، سيرياعا اتتانىپ كەتتى. ال ابدۋلحاكيمنىڭ جوسپارى بويىنشا ولار سيرياعا جەتىپ العان سوڭ عانا، ارتىنان ءبىزدىڭ شىعۋىمىز قاجەت بولاتىن. كەيىن ابدۋلحاكيمنىڭ سيريا شەكاراسىنا ءوتىپ كەتىپ، ال الماز تۋركياعا كەلگەندە وكپەسى قابىنىپ اۋىرىپ، اۋرۋحانادا كوز جۇمىپتى. الماز جاسوسپىرىمدەر كولونياسىندا جۇرگەن كەزدە وكپەسىنە سۋىق ءتيىپ، كوپ ۋاقىتىن اۋرۋحانادا وتكىزەتىن ەدى. سول سوزىلمالى اۋرۋى كليمات اۋىستىرعان كەزدە بىردەن سىر بەرگەن كورىنەدى. ابدۋلحاكيم مەن الماز كەتكەن سوڭ ءبىزدىڭ ءوز ارامىزدا دا ءجيى كەلىسپەۋشىلىكتەر باستالىپ كەتتى. اقىرى ءوزىمدى جاپان دالادا جالعىز قالعانداي سەزىندىم. ابدۋلحاكيم ينتەرنەت ارقىلى بايلانىسقا شىعىپ، بۇل جەردە بارلىعى دا جاقسى ەكەندىگىن ايتىپ، قالعان اقشامەن سيرياعا كەلۋىمدى بۇيىردى. ءبىزدىڭ ءاربىر قادامىمىز مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىك قىزمەتى تاراپىنان ۇنەمى باقىلاۋدا بولعاندىقتان، ولارعا مەنى ۇستاۋ كوپ قيىندىق تۋدىرماپتى. كۇدىك تۋدىرماس ءۇشىن ساقالىمدى قىرىپ تاستاپ، ستامبۋلعا رەسەي ارقىلى كەتۋدى جوسپارلاپ، جولاي كەزىككەن كولىكپەن رەسەي شەكاراسىنا وتپەك بولعاندا تۇتقىنعا ءتۇستىم. مىنە سودان بەرى ءتورت جىل ۋاقىتىم وسى تۇزەتۋ مەكەمەسىندە ءوتىپ كەلەدى. ءالى 10 جىل وتىرۋىم كەرەك. مەرزىمىمنەن ەرتەرەك بوساتا ما دەگەن ءۇمىتىم جوق ەمەس. تۇرمەدە وزىمە ۇقساس قانشاما تاعدىرلاردى كەزدەستىردىم، ءومىر ەسىگىن ەندى عانا باستاعان كوپتەگەن جاستاردىڭ تاعدىرىمەن تانىستىم. وسى ءتورت جىل ىشىندە تەك انام عانا ازىق-تۇلىگىن ارقالاپ بىرنەشە رەت كەلىپ كەتتى. قازىر جاسىم 31-كە كەلگەندە عانا ومىردە شىن جانى اشيتىن ءبىر عانا ادامنىڭ بار ەكەنىن، ول-مەنىڭ انام ەكەنىن كەشتە تە بولسا تۇسىنگەنىمە قۋانامىن. مەنىڭ جان دۇنيەمە تەرەڭ ءۇڭىلىپ، وي-كوزقاراستارىمنىڭ وزگەرۋىنە مىسىردان كوپ جىلدار ءبىلىم الىپ كەلگەن مۇحتاربەك دەگەن تەولوگ اعامىز كومەكتەستى. ول كىسى تەك تەولوگ عانا ەمەس، ادام جانىن تەرەڭ تۇسىنەتىن ناعىز ۇستاز ەكەنىن مويىندادىم. مۇمكىن مەنىڭ الدىمنان ءدال وسىنداي ۇستاز ەرتەرەك كەزدەسكەندە ءومىرىم باسقا ارناعا بۇرلار ما ەدى، كىم ءبىلسىن. شىنايى يسلاممەن تانىسقان كەزدە بارىپ ءوزىمنىڭ وسىعان دەيىن ساۋاتسىز جانە قاتال جۇرەكتى بولعانىمدى، ءوزىمنىڭ تەرىس نيەتىمىزگە قاراي «اللانىڭ زاڭى» مەن «ادامنىڭ زاڭى» دەپ بۇرمالاپ، ەش ماقساتسىز اداسۋشىلىقپەن ءومىر سۇرگەنىمىزدى ءتۇسىندىم. ەندى امان-ەسەن بوساپ شىقسام، اۋىلعا شەشەمنىڭ جانىنا بارىپ، ەل-جۇرتتىڭ ورتاسىندا، قالعان ومىرىمدە انامنىڭ ريزاشىلىعىن الىپ ءومىر سۇرگىم كەلەدى. اللا مەنى كەشىرسىن.....»،-دەپ اڭگىمەسىن اياقتادى. ءدال وسىنداي ءدىني اداسۋشىلىققا ۇشىراپ، تاعدىرلارى تەمىر تورعا تاڭىلعان ءاربىر سوتتالۋشىنىڭ باسىنان كەشكەن وقيعالارى جەكە اڭگىمەگە ارقاۋ بولادى. ول اڭگىمەلەردى كەلەسى جولى جالعاستىراتىن بولامىز.
سۇقباتتاسقان: اقجارقىن تولەۋبەك
