الماتى-قورعاس كۇرەجولى بويىنداعى پەنوپلاستپەن جامالعان تۇس داۋلى بولىپ، وعان جاۋاپتى كومپانيا جۋرناليستكە ونلاين تۇرىندە قوقان-لوققى ۇيىرگەن سوڭ، تاراپتار ارقايسىسى ءوز ىستەرىنىڭ دۇرىستىعىن ايتىپ ءۋاج ايتتى. اراسىندا سىنالعان تۇستىڭ جامالعانى ءسوزبولدى. ال «قازاۆتوجول» ۇلتتىق كومپانياسى بۇل وقيعا تۋرالى نە دەدى؟
جۋرناليست دياس نۇراقىن 19 قازان كۇنى الماتى – قورعاس باعىتىنداعى كۇرەجولدىڭ ساپاسىز سالىنعانىن كورسەتىپ، الەۋمەتتىك جەلىگە ۆيدەو جاريالاعان. بەينەجازبادا جوعارى ساناتتى جول سانالاتىن اۆتوبەتوننىڭ قۋىسىن كومپانيا پەنوپلاستپەن جاماپ قويعانى ايتىلادى. بۇل كوپتىڭ اشۋىن تۋعىزىپ، ءتىپتى تالقىعا ءتۇستى.
مەحمەتتىڭ دەتەكتيۆتىك ءتاسىلى
ءجۋرناليستىڭ جازباسىنان كەيىن الماتى – قورعاس تاس جولىنىڭ ۋچاسكە باسشىسى مەحمەت شاحين ەسىمدى ازامات وعان قوقان-لوققى كورسەتىپ، ۇستىنەن ارىز جازاتىنىن ايتىپ، كەشىرىم سۇراۋىن تالاپ ەتكەن.
«قۇدايعا شۇكىر، سەنىڭ تەلەفونىڭدى تاپتىق. پەنوپلاستى شىعارىپ تاستاعان سەن ەكەنسىڭ! قازىر ەكى ساعاتتان سوڭ الماتىدا بولام. ۇستىڭنەن جولداعى پەنوپلاست الىپ تاستاعانىڭ ءۇشىن ارىز جازامىن. ەندى ول جول بۇلىنسە سەن جاۋاپتى بولاسىڭ. نەمەسە «زاياۆلەنيە جازبا» دەپ ۆيدەونىڭ استىنا كەشىرىم سۇرا»،- دەپ اۋديو جازبا جولداعان.
دياس نۇراقىن ەشكىمنەن كەشىرىم سۇرامايتىنىن ايتقاننان كەيىن، مەحمەت وعان الماتى – قورعاس تاس جولىنىڭ سول تۇستاعى «گارانتياسىن» موينىنا ارتىپ، انتيكورعا ارىز جازىپ، سوڭىنا دەيىن جەتكىزەتىنىن بىلدىرگەن.
زاڭ پەنوپلاستپەن بۇزىلمايدى
الەۋمەتتىك جەلىدە وسىعان وراي ايتىس-تارتىس قىزعان سوڭ جولعا جاۋاپتى «قازاۆتوجول» ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى رەسمي مالىمدەمە جاساپ، جولدىڭ قۋىسىن پەنوپلاستپەن بىتەپ قويۋ ەشقانداي زاڭ بۇزۋشىلىققا جاتپايتىنىن مالىمدەدى.
«الماتى-شەلەك-قورعاس» كۇرە جولىنىڭ ورتاشا جوندەۋ جۇمىستارىنا ەكى مەردىگەر كومپانيا جاۋاپتى. بۇل جۇمىستار تسەمەنتبەتون جابىندىسىن جوندەي وتىرىپ پليتالاردى اۋىستىرۋ، دەفورماتسيالىق جىكتى انكەرلەۋ جانە گەرمەتيزاتسيالاۋ ادىسىمەن ورناتۋ كەرەك. «بۇل جۇمىس جازدا اتقارىلادى.تەحنولوگياعا سايكەس بوگدە زاتتاردىڭ ءتۇسۋىن بولدىرماۋ ءۇشىن پەنوپلەكس قولدانىلادى (بۇل قولدانىستاعى قالىپتى تاجىريبە). الداعى ۋاقىتتا مەردىگەر ۇيىمدار بۇل تەحنولوگيانىڭ ۇستىنە بيتۋم ماستيكاسىن قولدانباق. جۇمىستار ءالى تولىق اياقتالعان جوق. بۇل ۆيدەودا جوندەۋ جۇمىستارىنىڭ ارالىق ناتيجەسى عانا بەينەلەنگەن. مەردىگەر ۇيىمدارعا كەلتىرىلگەن زالالعا بايلانىستى بۇل ماتەريال ءتيىستى شەشىم مەن شارالاردى قابىلداۋ ءۇشىن ۋاكىلەتتى ورگانعا جىبەرىلمەك. رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار اۆتوجولداردىڭ بارلىق پايدالانۋشىلارىن جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىن قاتاڭ ساقتاۋعا شاقىرامىز! سونداي-اق قازاۆتوجولعا قاراستى 1403 بايلانىس ورتالىعىنىڭ جۇمىس جاسايتىنىن ەسكە سالامىن. جول پايدالانۋشىلارمەن كەرى بايلانىستى نىعايتۋ ءۇشىن وپەراتورلار تاۋلىك بويى جۇرگىزىلىپ جاتقان جوندەۋ جۇمىستارى مەن كۇتىپ-ۇستاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا كەڭەس بەرەدى»، - دەدى «قازاۆتوجول» ۇك» اق ءباسپاسوز حاتشىسى ءلاززات ستامعازيەۆا.
ءارتۇرلى اقپارات
كومپانيا جولدا جوندەۋ جۇمىستارى تولىق اياقتالماعان دەسە، جۋرناليست ارنايى ەسكەرتۋ بەلگىسى مۇلدە قويىلماي وتىرعانىن ايتادى.
- الماتىدان جاركەنتكە پرەسس-تۋرعا شىققانبىز. جولاي شەلەككە توقتاپ، بوي جازىپ تۇرعاندا بەتون پليتانىڭ كولىك وتكەن سايىن سەلكىلدەپ، سەكىرىپ تۇرعانىن ريشات اسقاربەكۇلى بايقاپ قالدى. ۇڭىلىپ قاراسام، ورتاسىنا پەنوپلاست تىعىپ قويىپتى. ەگەر جول سالۋدىڭ جاڭا تەحنولوگياسى وسى بولسا، نەگە بارلىق جول ۋچاسكەسىندە پەنوپلاست ورناتىلماعان؟ كەيبىر جەرىندە ءتىپتى ەشتەڭە جوق. ۇڭىرەيىپ جاتىر. قوقىم تۇسپەسىن دەسەڭىزدەر، پەنوپلاست ەمەس شۇبەرەك تىعىپ قويىڭىزدار. "قازاۆتوجول" ايتقانداي بۇل جەردە جول جوندەۋ جۇمىسى ءجۇرىپ جاتسا، نەگە ەسكەرتۋ بەلگىلەرى، ياعني ارنايى جول بەلگىلەرى قويىلماعان؟، - دەيدى جۋرناليست.
دياس نۇراقىننىڭ ايتۋىنشا، ۇلتتىق كومپانيا دا، الماتى – قورعاس تاس جولىنىڭ ۋچاسكە باسشىسىمىن دەگەن مەحمەت تە ءوز جۇمىستارىنىڭ دۇرىس ەكەندەرىن اقتاپ الەك بولعانىمەن، كەلەسى كۇنى «پەنوپلاست» تىعىلعان جولدى جالما-جان جاماپ كەتىپتى.
- ارىپتەستەرىمىز ءدال سول جولعا بارعان ەدى. بۇگىن سول جەرگە سمولا قۇيىپ، بىتەپ كەتكەنىن ايتىپ، سۋرەت جولدادى. دەمەك، كەشە «قازاۆتوجول» دا، مەحمەت تە قوقان-لوقى كورسەتىپ، ايتىپ جۇرگەن اقپارارى شىندىققا جاناسپايدى. ياعني، ولار “پەنوپلاست سالۋ تەحنولوگيالىق جاعىنان دۇرىس، بۇل ۋاقىتشا جاسالعان، الداعى ۋاقىتتا ماستيكامەن بەكىتەمىز. ءبىزدىڭ قازىر ىستەپ وتىرعانىمىز دۇرىس” دەپ بەت باقتىرماي قويعان. ولار وزدەرىنىڭ دۇرىس ەمەس ەكەندەرىن وسى نارسەمەن-اق كورسەتتى. جانتالاسىپ، جاپا-تارماعاي بارىپ، جارىلعان جەرلەردىڭ بارلىعىن قالپىنا كەلتىرگەن. بۇگىن مەن وسىعان بايلانىستى قوسىمشا ىزدەندىم. جالپى بەتوننىڭ اراسىنداعى دەفورموتسيالىق جارىق دەگەندى جابۋدىڭ ءوزىنىڭ تەحنولوگياسى بار ەكەن. ونى كەسەدى، ودان كەيىن اۋا مەن قىسىممەن ۇرلەيدى. ودان كەيىن جىلى اۋامەن ىشىندەگى كۇل-قوقىستى تازالايدى ەكەن. كەيىن ماستيكا جاعادى. سونداي وزدەرىنىڭ تەحنولوگيالىق پروتسەستەرى بار. ال ءبىز ونداي تەحنولوگيالىق پروتسەسس ەمەس، بەتوننىڭ ورتاسىنا پەنوپلاستى تىعىپ كەتە قارابايىر ارەكەتتى كورىپ وتىرمىز. مىنە، بۇل باتىس ەۋروپا - باتىس قىتاي باعىتىنداعى حالىقارالىق جولدىڭ جاعدايى. ەگەر تەحنولوگيالىق تالاپتار ساقتالماسا، مەملەكەتتىڭ ميللياردتارىنا سالىنعان جول ۇزاق ۋاقىتقا شىداماي ەرتە ءبۇلىنۋى مۇمكىن، - دەدى جۋرناليست «ادىرنا» تىلشىسىنە بەرگەن جاۋابىندا.
سونداي-اق، ول مۇنداي ساپاسىز جولدار كەيىن قايعىلى وقيعاعا اكەلىپ جاتاتىنىن ايتىپ، ەسكەرتتى.
- كەزىندە تۇركىستان وبلىسىندا، الماتى وبلىسىندا كۇننىڭ ىستىق كەزىندە بەتون پليتالاردىڭ كەرىلىپ، ترامپلين سياقتى كوتەرىلىپ كەتكەن تۇستارىنا كولىكتەر سوعىلىپ، اپاتقا ۇشىراعانى تۋرالى اقپارات بەرگەن ەدىك. سودان كەيىن پرەزيدەنتتىڭ نازارىنا دەيىن جەتىپ، «قازاۆتوجولدىڭ» باسشىسى اۋىسقان. دەمەك، بۇل بەتون پليتالار جاز كەزىندە كۇننىڭ ىستىعىندا كەرىلىپ، ءبىرىن-ءبىرى يتەرىپ، بۇزىلادى. بىزدەگى «قازاۆتوجول» دا، مەردىگەر مەكەمەلەر بە ونداي جۇمىستاردىڭ بارلىعىن كۇز ۋاقىتىندا جاساپ وتىر. ال قازىر سالقىن بۇل كەزدە ەشقانداي دەفورماتسيالىق قوزعالىس بولمايدى. بۇل جۇمىستاردىڭ بارلىعىن سول ىستىق كەزدە جاساۋ كەرەك ەدى. بۇل دا زاڭسىز ارەكەت. اقشانى قالايدا يگەرۋ كەرەك. سوعان وتىرىك شالا-شارپى جۇمىس ىستەپ ءجۇر»،- دەدى دياس نۇراقىن.
مەحمەت سوندا سويلەدى، سويلەگەندە بۇيدەدى
«ادىرنا» ءتىلشىسى الماتى – قورعاس تاس جولىنىڭ ۋچاسكە باسشىسى مەحمەت شاحينمەن بايلانىسىپ، جۋرناليستكە نە ءۇشىن قوقان-لوققى ۇيىرگەنىن جانە ماسەلەنىڭ ءمانىسىن سۇرادى. ايتۋىنشا، ءوزى «قازاۆتوجولدى»ڭ «قاسىقتاپ جيناعان ابىرويىن، ايرانداي توگە سالعان» جۋرناليستكە قاپالى.
- ءجۋرناليستىڭ پەنوپلاستى نەگە قويىلعانىن ويلاماي، الىپ تاستاعانى دۇرىس بولمادى. ءبىرىنشى تەكسەرىپ ءبىلۋ كەرەك ەدى. مەن 20 جىل بويى جول سالاسىندا جۇمىس ىستەپ كەلەمىن. ماعان ونىڭ كەشىرىم سۇراپ-سۇراماعانىنان ەشقانداي ايىرماشىلىق جوق، بىراق ول «قازاۆتوجولعا» راحمەت ايتۋدىڭ ورنىنا، وسىنداي قىلىق جاسادى. «قازاۆتوجول» 33 جىل بويى قازاقستانعا ساپالى جول سالىپ بەرگەن. ال ءجۋرناليستىڭ نەگە ولاي ايتقانىن تۇسىنبەدىم. پەنوپلاست الىنعاننان كەيىن اراسىنا تاس، توپىراق ءتۇسىپ قالعان. سودان كەيىن بەتون قىسىلىپ كوتەرىلىپ قالعان. كەيىن بىزگە انتيكور كەلدى. سوندىقتان مەن وعان پەنوپلاستى الماۋى كەرەگىن ايتتىم»، - دەدى مەحمەت شاحين.
ءبىر كۇندە بىتەلگەن جولعا كەلسەك، مەحمەت شاحين ول جول ءالى جامالماعانىن، ول ۆيدەودا جاريالانعان جولدان 3,5 كم جەردە ورنالاسقانىن ايتتى. ال «پەنوپلاست» سالىنعان جولدىڭ 3-4 كۇندە جامالاتىنىنان حاباردار ەتكەن.
- جۋرناليست جول جامالعان دەگەن فوتو مەن ۆيدەو جاريالادى. بىراق ول جول مەن جامالعان جولدىڭ اراسى 3,5 كم. فوتوداعى جول پەنوپلاستى الىنعان جول ەمەس. كەشەگى ءجۋرناليستىڭ جاريالاعان جولى بويىنشا، جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز. 4-5 كۇندە جاماپ بىتەمىز. ال مۇنداي جەرگە بەلگى قويۋدىڭ قاجەتى جوق. جولدىڭ ساپاسىنا ەشقانداي نەگىز جوق. بۇل ءار 200 مەتردە بار. ۋاقىتشا قويىلعان. ول اراعا پەنوپلاست سالىنادى. ءار قالانىڭ اۋا-رايىنا، جاعدايىنا بايلانىستى جولدى سالۋ تەحنيكاسى ءارتۇرلى. سوندىقتان الماتىنىڭ اۋا-رايىنا بايلانىستى جولدىڭ تەحنيكاسى وسىلاي سالىنادى. قازىر الگى جول ماستيكا سالۋعا دايىندالىپ تۇر. ال ارنايى بەلگى تۋرالى ايتساق، قانشا كوپ بەلگى، سونشا جول اپاتى ورىن الادى. سەبەبى، بەلگى قويعانعا ادام قاراپ جاتقان جوق. ءتىپتى، تەمىرلەردى جۇلىپ الىپ كەتۋدە. جول ءالى تولىقتاي بىتپەدى. ءبىز جوسپار بويىنشا، جەلتوقساننىڭ ونىنا دەيىن اياقتاپ بەرۋىمىز كەرەك. بۇيىرسا، كەلەسى ايدىڭ 10-نا دەيىن ءبىتىرىپ بەرەمىز دەپ وتىرمىز. قازىر جۇمىس ىستەلۋدە»، - دەدى مەحمەت شاحين.
جازدىڭ باسىندا الماتى – قورعاس كۇرە جولىنىڭ 190 شاقىرىمىندا دا وسىنداي اپاتتى جاعدايعا وراي سىبايلاسقان جەمقورلىقپەن كۇرەس اگەنتتىگىنىڭ تەكسەرىس باستاعانى جايلى اقپارات جاريالانعان ەدى. سوندا سىبايلاس-جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى الماتى وبلىسى بويىنشا دەپارتامەنت باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى نۇرسۇلتان بەكەنوۆ «جوبالاۋ كەزىندە «كومپەنساتسيالىق جارىق» دەگەن بولادى. سول 500-600 مەتر سايىن سالىنىپ وتىرعان. الايدا ول جەتكىلىكسىز. مىسالى، دۋبايدا وندايدى 80-100 مەتر ارالىعىندا سالىنادى. سوندىقتان قىسىم بولعاننان كەيىن اۋا-رايىنىڭ جىلىنۋىنا بايلانىستى بەتون كوتەرىلىپ كەتكەن»، - دەگەن.
ۇزىندىعى 300 شاقىرىمعا جۋىقتايتىن الماتى – قورعاس كۇرە جولىنىڭ قۇنى 130 ميلليارد تەڭگەدەن اسادى. ەلدەگى اقىلى جولداردىڭ بىرىنە جاتاتىن كۇرە جول 2017 جىلى تولىقتاي پايدالانۋعا بەرىلدى.
دانا نۇرمۇحانبەت
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
