Almaty-Qorǵas kúrejoly boıyndaǵy penoplastpen jamalǵan tus daýly bolyp, oǵan jaýapty kompanııa jýrnalıstke onlaın túrinde qoqan-loqqy úıirgen soń, taraptar árqaısysy óz isteriniń durystyǵyn aıtyp ýáj aıtty. Arasynda synalǵan tustyń jamalǵany sózboldy. Al «QazAvtoJol» ulttyq kompanııasy bul oqıǵa týraly ne dedi?
Jýrnalıst Dıas Nuraqyn 19 qazan kúni Almaty – Qorǵas baǵytyndaǵy kúrejoldyń sapasyz salynǵanyn kórsetip, áleýmettik jelige vıdeo jarııalaǵan. Beınejazbada joǵary sanatty jol sanalatyn avtobetonnyń qýysyn kompanııa penoplastpen jamap qoıǵany aıtylady. Bul kóptiń ashýyn týǵyzyp, tipti talqyǵa tústi.
MEHMETTIŃ DETEKTIVTIK TÁSILI
Jýrnalıstiń jazbasynan keıin Almaty – Qorǵas tas jolynyń ýchaske basshysy Mehmet Shahın esimdi azamat oǵan qoqan-loqqy kórsetip, ústinen aryz jazatynyn aıtyp, keshirim suraýyn talap etken.
«Qudaıǵa shúkir, seniń telefonyńdy taptyq. Penoplasty shyǵaryp tastaǵan sen ekensiń! Qazir eki saǵattan soń Almatyda bolam. Ústińnen joldaǵy penoplast alyp tastaǵanyń úshin aryz jazamyn. Endi ol jol búlinse sen jaýapty bolasyń. Nemese «zaıavlenıe jazba» dep vıdeonyń astyna keshirim sura»,- dep aýdıo jazba joldaǵan.
Dıas Nuraqyn eshkimnen keshirim suramaıtynyn aıtqannan keıin, Mehmet oǵan Almaty – Qorǵas tas jolynyń sol tustaǵy «garantııasyn» moınyna artyp, antıkorǵa aryz jazyp, sońyna deıin jetkizetinin bildirgen.
ZAŃ PENOPLASTPEN BUZYLMAIDY
Áleýmettik jelide osyǵan oraı aıtys-tartys qyzǵan soń jolǵa jaýapty «QazAvtoJol» ulttyq kompanııasynyń baspasóz hatshysy resmı málimdeme jasap, joldyń qýysyn penoplastpen bitep qoıý eshqandaı zań buzýshylyqqa jatpaıtynyn málimdedi.
«Almaty-Shelek-Qorǵas» kúre jolynyń ortasha jóndeý jumystaryna eki merdiger kompanııa jaýapty. Bul jumystar ementbeton jabyndysyn jóndeı otyryp plıtalardy aýystyrý, deformaııalyq jikti ankerleý jáne germetızaııalaý ádisimen ornatý kerek. «Bul jumys jazda atqarylady.Tehnologııaǵa sáıkes bógde zattardyń túsýin boldyrmaý úshin penopleks qoldanylady (bul qoldanystaǵy qalypty tájirıbe). Aldaǵy ýaqytta merdiger uıymdar bul tehnologııanyń ústine bıtým mastıkasyn qoldanbaq. Jumystar áli tolyq aıaqtalǵan joq. Bul vıdeoda jóndeý jumystarynyń aralyq nátıjesi ǵana beınelengen. Merdiger uıymdarǵa keltirilgen zalalǵa baılanysty bul materıal tıisti sheshim men sharalardy qabyldaý úshin ýákiletti organǵa jiberilmek. Respýblıkalyq mańyzy bar avtojoldardyń barlyq paıdalanýshylaryn jol qozǵalysy erejelerin qatań saqtaýǵa shaqyramyz! Sondaı-aq QazAvtoJolǵa qarasty 1403 baılanys ortalyǵynyń jumys jasaıtynyn eske salamyn. Jol paıdalanýshylarmen keri baılanysty nyǵaıtý úshin operatorlar táýlik boıy júrgizilip jatqan jóndeý jumystary men kútip-ustaý máseleleri boıynsha keńes beredi», - dedi «QazAvtoJol» UK» AQ baspasóz hatshysy Lázzát Stamǵazıeva.
ÁRTÚRLI AQPARAT
Kompanııa jolda jóndeý jumystary tolyq aıaqtalmaǵan dese, jýrnalıst arnaıy eskertý belgisi múlde qoıylmaı otyrǵanyn aıtady.
- Almatydan Jarkentke press-týrǵa shyqqanbyz. Jolaı Shelekke toqtap, boı jazyp turǵanda beton plıtanyń kólik ótken saıyn selkildep, sekirip turǵanyn Rıshat Asqarbekuly baıqap qaldy. Úńilip qarasam, ortasyna penoplast tyǵyp qoıypty. Eger jol salýdyń jańa tehnologııasy osy bolsa, nege barlyq jol ýchaskesinde penoplast ornatylmaǵan? Keıbir jerinde tipti eshteńe joq. Úńireıip jatyr. Qoqym túspesin deseńizder, penoplast emes shúberek tyǵyp qoıyńyzdar. "QazAvtoJol" aıtqandaı bul jerde jol jóndeý jumysy júrip jatsa, nege eskertý belgileri, ıaǵnı arnaıy jol belgileri qoıylmaǵan?, - deıdi jýrnalıst.
Dıas Nuraqynnyń aıtýynsha, Ulttyq kompanııa da, Almaty – Qorǵas tas jolynyń ýchaske basshysymyn degen Mehmet te óz jumystarynyń durys ekenderin aqtap álek bolǵanymen, kelesi kúni «penoplast» tyǵylǵan joldy jalma-jan jamap ketipti.
- Áriptesterimiz dál sol jolǵa barǵan edi. Búgin sol jerge smola quıyp, bitep ketkenin aıtyp, sýret joldady. Demek, keshe «QazAvtoJol» da, Mehmet te qoqan-loqy kórsetip, aıtyp júrgen aqparary shyndyqqa janaspaıdy. Iaǵnı, olar “penoplast salý tehnologııalyq jaǵynan durys, bul ýaqytsha jasalǵan, aldaǵy ýaqytta mastıkamen bekitemiz. Bizdiń qazir istep otyrǵanymyz durys” dep bet baqtyrmaı qoıǵan. Olar ózderiniń durys emes ekenderin osy nársemen-aq kórsetti. Jantalasyp, japa-tarmaǵaı baryp, jarylǵan jerlerdiń barlyǵyn qalpyna keltirgen. Búgin men osyǵan baılanysty qosymsha izdendim. Jalpy betonnyń arasyndaǵy deformoııalyq jaryq degendi jabýdyń óziniń tehnologııasy bar eken. Ony kesedi, odan keıin aýa men qysymmen úrleıdi. Odan keıin jyly aýamen ishindegi kúl-qoqysty tazalaıdy eken. Keıin mastıka jaǵady. Sondaı ózderiniń tehnologııalyq proesteri bar. Al biz ondaı tehnologııalyq proess emes, betonnyń ortasyna penoplasty tyǵyp kete qarabaıyr áreketti kórip otyrmyz. Mine, bul Batys Eýropa - Batys Qytaı baǵytyndaǵy halyqaralyq joldyń jaǵdaıy. Eger tehnologııalyq talaptar saqtalmasa, memlekettiń mıllıardtaryna salynǵan jol uzaq ýaqytqa shydamaı erte búlinýi múmkin, - dedi jýrnalıst «Adyrna» tilshisine bergen jaýabynda.
Sondaı-aq, ol mundaı sapasyz joldar keıin qaıǵyly oqıǵaǵa ákelip jatatynyn aıtyp, eskertti.
- Kezinde Túrkistan oblysynda, Almaty oblysynda kúnniń ystyq kezinde beton plıtalardyń kerilip, tramplın sııaqty kóterilip ketken tustaryna kólikter soǵylyp, apatqa ushyraǵany týraly aqparat bergen edik. Sodan keıin Prezıdenttiń nazaryna deıin jetip, «QazAvtoJoldyń» basshysy aýysqan. Demek, bul beton plıtalar jaz kezinde kúnniń ystyǵynda kerilip, birin-biri ıterip, buzylady. Bizdegi «QazAvtoJol» da, merdiger mekemeler be ondaı jumystardyń barlyǵyn kúz ýaqytynda jasap otyr. Al qazir salqyn bul kezde eshqandaı deformaııalyq qozǵalys bolmaıdy. Bul jumystardyń barlyǵyn sol ystyq kezde jasaý kerek edi. Bul da zańsyz áreket. Aqshany qalaıda ıgerý kerek. Soǵan ótirik shala-sharpy jumys istep júr»,- dedi Dıas Nuraqyn.
MEHMET SONDA SÓILEDI, SÓILEGENDE BÚIDEDI
«Adyrna» tilshisi Almaty – Qorǵas tas jolynyń ýchaske basshysy Mehmet Shahınmen baılanysyp, jýrnalıstke ne úshin qoqan-loqqy úıirgenin jáne máseleniń mánisin surady. Aıtýynsha, ózi «QazAvtoJoldy»ń «qasyqtap jınaǵan abyroıyn, aırandaı tóge salǵan» jýrnalıstke qapaly.
- Jýrnalıstiń penoplasty nege qoıylǵanyn oılamaı, alyp tastaǵany durys bolmady. Birinshi tekserip bilý kerek edi. Men 20 jyl boıy jol salasynda jumys istep kelemin. Maǵan onyń keshirim surap-suramaǵanynan eshqandaı aıyrmashylyq joq, biraq ol «QazAvtoJolǵa» rahmet aıtýdyń ornyna, osyndaı qylyq jasady. «QazAvtoJol» 33 jyl boıy Qazaqstanǵa sapaly jol salyp bergen. Al jýrnalıstiń nege olaı aıtqanyn túsinbedim. Penoplast alynǵannan keıin arasyna tas, topyraq túsip qalǵan. Sodan keıin beton qysylyp kóterilip qalǵan. Keıin bizge antıkor keldi. Sondyqtan men oǵan penoplasty almaýy keregin aıttym», - dedi Mehmet Shahın.
Bir kúnde bitelgen jolǵa kelsek, Mehmet Shahın ol jol áli jamalmaǵanyn, ol vıdeoda jarııalanǵan joldan 3,5 km jerde ornalasqanyn aıtty. Al «penoplast» salynǵan joldyń 3-4 kúnde jamalatynynan habardar etken.
- Jýrnalıst jol jamalǵan degen foto men vıdeo jarııalady. Biraq ol jol men jamalǵan joldyń arasy 3,5 km. Fotodaǵy jol penoplasty alynǵan jol emes. Keshegi jýrnalıstiń jarııalaǵan joly boıynsha, jumys istep jatyrmyz. 4-5 kúnde jamap bitemiz. Al mundaı jerge belgi qoıýdyń qajeti joq. Joldyń sapasyna eshqandaı negiz joq. Bul ár 200 metrde bar. Ýaqytsha qoıylǵan. Ol araǵa penoplast salynady. Ár qalanyń aýa-raıyna, jaǵdaıyna baılanysty joldy salý tehnıkasy ártúrli. Sondyqtan Almatynyń aýa-raıyna baılanysty joldyń tehnıkasy osylaı salynady. Qazir álgi jol mastıka salýǵa daıyndalyp tur. Al arnaıy belgi týraly aıtsaq, qansha kóp belgi, sonsha jol apaty oryn alady. Sebebi, belgi qoıǵanǵa adam qarap jatqan joq. Tipti, temirlerdi julyp alyp ketýde. Jol áli tolyqtaı bitpedi. Biz jospar boıynsha, jeltoqsannyń onyna deıin aıaqtap berýimiz kerek. Buıyrsa, kelesi aıdyń 10-na deıin bitirip beremiz dep otyrmyz. Qazir jumys istelýde», - dedi Mehmet Shahın.
Jazdyń basynda Almaty – Qorǵas kúre jolynyń 190 shaqyrymynda da osyndaı apatty jaǵdaıǵa oraı Sybaılasqan jemqorlyqpen kúres agenttiginiń tekseris bastaǵany jaıly aqparat jarııalanǵan edi. Sonda Sybaılas-jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigi Almaty oblysy boıynsha departament basshysynyń birinshi orynbasary Nursultan Bekenov «Jobalaý kezinde «kompensaııalyq jaryq» degen bolady. Sol 500-600 metr saıyn salynyp otyrǵan. Alaıda ol jetkiliksiz. Mysaly, Dýbaıda ondaıdy 80-100 metr aralyǵynda salynady. Sondyqtan qysym bolǵannan keıin aýa-raıynyń jylynýyna baılanysty beton kóterilip ketken», - degen.
Uzyndyǵy 300 shaqyrymǵa jýyqtaıtyn Almaty – Qorǵas kúre jolynyń quny 130 mıllıard teńgeden asady. Eldegi aqyly joldardyń birine jatatyn kúre jol 2017 jyly tolyqtaı paıdalanýǵa berildi.
Dana Nurmuhanbet
“Adyrna” ulttyq portaly
