مەملەكەت باسشىسى بەيجىڭدە ءابۋ ناسىر ءال-فارابيگە قويىلعان ءبيۋستتى سالتاناتتى تۇردە اشتى. بۇل تۋرالى اقوردانىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى جاريالادى، دەپ حابارلايدى «ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى.
اشىلۋ راسىمىنە قحر ءبىلىم ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى ۆان گۋانيان، ۋنيۆەرسيتەتتىڭ پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى ني حايدۋن، رەكتورى دۋان پەن جانە مەملەكەت باسشىسىنا ساباق بەرگەن ۋنيۆەرسيتەت پروفەسسورى ليۋ شيتسين، سونداي-اق قحر مەملەكەتتىك ونەر مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى، ءمۇسىن اۆتورى ۋ ۆەيشان قاتىستى.
مەملەكەت باسشىسى، ەڭ الدىمەن، ءال-ءفارابيدىڭ الەمدىك وركەنيەتكە قوسقان زور ۇلەسىنە ايرىقشا توقتالدى.
– بارشاڭىزعا ءمالىم، ءال-فارابي – شىعىستىڭ ۇلى ويشىلى، ونىڭ الەمدىك وركەنيەتتىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسى وراسان زور. ءال-فارابي قازاقستان اۋماعىندا تۋىپ-ءوستى، ءبىلىم ىزدەپ كوپتەگەن ەلگە باردى. ماتەماتيكا، جاراتىلىستانۋ، استرونوميا، فيلولوگيا جانە باسقا دا بىرقاتار ءىلىمدى دامىتۋعا زور ەڭبەك ءسىڭىردى. ادامزاتتىڭ دامۋىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوستى. ول فيلوسوفيالىق تۋىندىلارىندا ادىلدىك يدەياسىنا ەرەكشە نازار اۋداردى. قايىرىمدى قوعام جانە ۇيلەسىمدى مەملەكەت قۇرۋ ماسەلەسىنە باسا ءمان بەردى. ادامگەرشىلىك پەن رۋحاني قۇندىلىقتاردى دارىپتەدى. عالىم مۋزىكا جانە كالليگرافيا ونەرىن زەردەلەدى, – دەدى پرەزيدەنت.
قاسىم-جومارت توقاەۆ ەنتسيكلوپەديالىق دەڭگەيدەگى، ياعني جان-جاقتى ءبىلىمى بار ءال-ءفارابيدى زامانداستارى اريستوتەلدەن كەيىنگى «ەكىنشى ۇستاز» دەپ اتاعانىنا نازار اۋداردى.
سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسى عۇلاما عالىمنىڭ ەڭبەكتەرى ءاردايىم وزەكتى، ءمان-ماعىناسىن جوعالتپايتىنىن اتاپ ءوتتى.
– ونىڭ شىعارمالارى – الەمدىك اقىل-ويدىڭ التىن قورىنا قوسىلعان قۇندى قازىنا. ءال-ءفارابيدىڭ 1150 جىلدىعى يۋنەسكو-نىڭ اتاۋلى كۇندەرىنىڭ جاھاندىق تىزىمىنە ەنگىزىلدى. ءبىز 2020 جىلى وسى مەرەيتويدى ەرەكشە اتاپ وتتىك. حالىقارالىق عىلىمي سيمپوزيۋمدار، كونفەرەنتسيالار ۇيىمداستىرىلدى. مونوگرافيالار مەن جيناقتار باسىپ شىعارىلدى. دەرەكتى فيلمدەر ءتۇسىرىلدى. مۇنىڭ ءبارى ءال-ءفارابيدىڭ ەڭبەكتەرىن تەرەڭ تۇسىنۋگە مۇمكىندىك بەرەدى، ونىڭ مول مۇراسىن جان-جاقتى ناسيحاتتاۋعا جول اشادى. ەندى قىتاي عالىمدارى مەن جاستارىنا فيلوسوف جايلى بىرقاتار عىلىمي ەڭبەكتەر قولجەتىمدى بولادى. وسى قۇندى دەرەكتەرمەن، ەڭ الدىمەن، بەيجىڭ ءتىل جانە مادەنيەت ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وقىتۋشىلارى مەن ستۋدەنتتەرى تانىسا الادى. بۇل – قۋانتارلىق جايت. مەن دە كەزىندە وسى وقۋ ورنىندا تۋرا قىرىق جىل بۇرىن ءبىلىم الدىم. سوندىقتان بۇگىن ءابۋ ناسىر ءال-ءفارابيدىڭ ءمۇسىنىن اشۋ – مەن ءۇشىن زور مارتەبە, – دەدى قاسىم-جومارت توقاەۆ.
مەملەكەت باسشىسى ۇلى ويشىلدىڭ مۇراسى ءبىلىم ورداسىندا جان-جاقتى زەرتتەلەتىنىنە، سول ارقىلى مادەني بايلانىستارىمىز نىعايا تۇسەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى.
سونىمەن قاتار وسى باستاماعا قولداۋ بىلدىرگەن قىتاي ۇكىمەتىنە، بەيجىڭ ءتىل جانە مادەنيەت ۋنيۆەرسيتەتىنە، قىتايدىڭ مەملەكەتتىك ونەر مۇراجايىنا جانە كورنەكتى ءمۇسىنشى ۋ ۆەيشانعا زور ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
