جاڭعىرۋدىڭ ءۇشىنشى كەزەڭىنە قادام باسقان قازاق ەلىنىڭ تاريح قويناۋىنا كەتكەن اقتاڭداقتارىن قايتا جانداندىرعان «مادەني مۇرا» باعدارلاماسىنىڭ تاعىلىمى ۇلكەن الەمگە جول اشاتىن شەت تىلدەرىن ءبىلۋ – تۇلعا بولىپ قالىپتاسۋدىڭ التىن باسپالداعى ەكەنىن دالەلدەدى.
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ شىعىستانۋ فاكۋلتەتى ەلباسىنىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا اتقارىلىپ كەلە جاتقان اۋقىمدى ءىس-شارالارعا ءوز ۇلەسىن قوسىپ كەلە جاتقان بىردەن-ءبىر قۇرىلىمدىق ءبولىم.
2019 جىلدىڭ 23-ءساۋىرى كۇنى قازۇۋ شىعىستانۋ فاكۋلتەتىندە تاياۋ شىعىس جانە وڭتۇستىك ازيا كافەدراسى وقىتۋشى-پروفەسسورلارىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن 27-ساۋىرگە دەيىن جالعاسقان «اراب ءتىلى» اپتالىعىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋى سونىڭ ايعاعى.
اراب ءتىلى مەن ادەبيەتى، مادەنيەتى مەن ونەرى قاتار كورىنىس تاپقان اراب مادەني اپتالىعىنىڭ اشىلۋىندا رەسمي ءسوز العان فاكۋلتەت دەكانى PhD ىقتيار پالتورە سالتاناتتى شاراعا ارنايى كەلگەن شەتەلدىك جانە وتاندىق قوناقتار مەن عالىمداردى، وقىتۋشىلار مەن ىزدەنۋشى ستۋدەنتتەردى اپتالىقتىڭ اشىلۋىمەن قۇتتىقتاپ، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ شىعىس تىلدەرىنە اسىرەسە اراب تىلىنە ەرەكشە كوڭىل بولەتىندىگىن سەبەبى، ۇلت تاريحىنداعى اقتاڭداقتاردى قايتا زەردەلەۋ باعىتىنداعى مەملەكەتتىك دارەجەدەگى وتە اۋقىمدى جانە ماڭىزدى جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ورتاعاسىرلىق وركەنيەت تىلدەرىنىڭ ءبىرى – اراب تىلىمەن تىكەلەي بايلانىستى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
ءوز كەزەگىندە ءسوز العان مىسىرلىق پروفەسسور ءابۋلفۋتۋح سابري فاكۋلتەت قابىرعاسىندا ۇيىمداستىرىلىپ وتىرعان ءتىل اپتالىعىنىڭ تابىستى وتۋىنە ساتتىلىك تىلەي وتىرىپ، اراب ءتىلىنىڭ قىر-سىرىن مەڭگەرتىپ جۇرگەن كافەدرا وقىتۋشىلارى مەن زەردەلى ستۋدەنتتەرگە ءوز العىسىن جەتكىزدى.
ءسوز سوڭىندا دوكتور ءابۋلفۋتۋح مىسىر مادەني ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى، اتتاشە راندا ريزقتىڭ «اراب ءتىلى اپتالىعىنا» ارناعان قۇتتىقتاۋ ءسوزىن جەتكىزىپ، ءبىر اپتا بويى جالعاساتىن ءىس-شاراعا ورتالىقتىڭ مىسىر وركەنيەتىنەن سىر شەرتەتىن ەكسپوناتتاردان تۇراتىن اشىق كورمە ۇيىمداستىرۋعا اتسالىسىپ وتىرعانىن ايتتى.
اپتالىقتىڭ العاشقى كۇنى كافەدرا ۇستازدارىنىڭ باسشىلىعىمەن ۇيىمداستىرىلعان ستۋدەنتتەردىڭ كونتسەرتتىك باعدارلاماسىمەن جالعاستى. اراب تىلىندە شىرقالعان ءان مەن ورتاعاسىرلىق اراب اقىن-شايىرلارىنىڭ پوەزياسىنان ءۇزىندى وقىپ، اراب تىلىندەگى شەشەندىك ونەردىڭ قۇدىرەتىن پاش ەتكەن ساحنالىق قويىلىمدار ءبىلىم الۋشىلاردىڭ تىلدىك دەڭگەيىن كورسەتتى.
اراب ءتىلى اپتالىعى اياسىندا ۇيىمداستىرىلعان مادەني ءىس-شاراعا ارنايى ات باسىن تىرەگەن موروككولىق عالىم، حاسان ءىى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى ماريا تۋفيك كافەدرا وقىتۋشىلارى مەن ستۋدەنتتەرگە موروككو جوو-داعى وقۋ ۇدەرىسىنىڭ ۇيىمداستىرىلۋى مەن ءبىلىم الۋشىلارعا مەملەكەت تاراپىنان بولىنەتىن گرانتتار، ءارتۇرلى دەڭگەيدەگى ەرەكشە مۇمكىندىكتەر، موروككوداعى تىلدىك جاعداي: وتكەنى مەن بۇگىنى تۋرالى بايانداپ، ادەبي اراب ءتىلى مەن جەرگىلىكتى ديالەكتىلەردى مەڭگەرۋدىڭ اراب ءتىلىن ۇيرەنۋشىلەرگە اسىرەسە شەتەلدىكتەر ءۇشىن ماڭىزدىلىعىنا توقتالدى.
اپتالىق كافەدرا وقىتۋشىسى دوكتور مۋاز ءسابريدىڭ ەلتانۋ تاقىرىبىندا ۆيكتورينالىق سۇراقتارعا قۇرىلعان ستۋدەنتتەرارالىق ءتىل سايىسىمەن قىزا ءتۇستى. اراب ءتىلى ءبولىمى ستۋدەنتتەرىنىڭ تىلدىك تاجىريبەلەرىنىڭ سىن ساعاتىنا اينالعان بۇل باسەكە ءبىلىم الۋشىلاردىڭ اراب ەلدەرى مەن تىلىنە، وزىنە ءتان ءداستۇرى مەن گەوگرافيالىق ەرەكشەلىكتەرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرا تۇسكەن مول ماعۇلماتتارمەن ەرەكشەلەندى. شارا سوڭى اراب ادەبي تىلىندەگى دەرەكتى ءفيلمدى تاماشالاۋمەن جالعاستى.
ءبىر اپتاعا سوزىلعان ءتىل اپتالىعىندا اراب شىعىسىنىڭ تىلسىم قۇپياسى ءتىلى مەن ادەبيەتى، مادەنيەتى مەن ونەرى، ءداستۇرى مەن ادەپ-عۇرپى، ۇلتتىق تاعامى مەن اشەكەيلى كيىمدەرى قات-قابات توعىسقان ءتۇرلى جانرداعى ءىس-شارالار ارقىلى تولىق كارتينادا اشىلا ءتۇستى.
اپتالىقتىڭ سوڭى اراب ءبولىمى ستۋدەنتتەرى اراسىندا وتكەن اراب ماقال-ماتەلدەرى مەن اراب پوەزياسىنىڭ وزىق ۇلگىلەرىنەن جىر-شۋماقتار وقىعان ستۋدەنتتەر اراسىنداعى سايىستىڭ قورىتىندىسىمەن ءوز مارەسىنە جەتتى. اراب ءتىلى اپتالىعىنىڭ جابىلۋ سالتاناتىنا ارنايى كەلگەن مىسىر مادەني ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى راندا ريزق ءبىلىم الۋشىلاردىڭ اراب ءتىلىن ۇيرەنۋگە، اراب مادەنيەتىن، سالت-ءداستۇرىن مەڭگەرۋگە دەگەن اسا قىزىعۋشىلىعى مەن ەرەكشە تالپىنىستارىنا ءوز ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، ستۋدەنتتەرگە وڭتايلى وقۋ ۇدەرىسى مەن پايداسى مول شەتەلدىك تىلدىك تاجىريەلەردى ۇيىمداستىرىپ، جان-جاقتى مۇمكىندىكتەر تۋعىزىپ وتىرعان ۋنيۆەرسيتەتكە، فاكۋلتەت باسشىسىنا زور العىسىن جەتكىزدى. مىسىر مادەني وكىلى ستۋدەنتتەر مەن ءىس-شارانىڭ وتۋىنە اتسالىسقان كافەدرا وقىتۋشىلارىنا ارنايى الىپ كەلگەن سىي-سىياپاتىن تابىستادى.
فاكۋلتەت باسشىسى ى.پالتورە اپتالىقتىڭ جابىلۋ سالتاناتىمەن قۇتتىقتاپ، شارانىڭ وتۋىنە قولداپ كورسەتكەن مىسىر مادەني ورتالىعىن، مىسىرلىق شاقىرىلعان پروفەسسور ءابۋلفۋتۋح، يوردانيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وكىلى سابري مۋاز جانە كافەدرانىڭ ۇيىمداستىرۋشى وقىتۋشى-پروفەسسورلارىن ارنايى سەرتيفيكاتتارمەن ماراپاتتادى. سونداي-اق، اپتا بويى بەلسەندىلىك تانىتقان ستۋدەنتتەرگە بەرەرى مول تاعىلىمدى كىتاپتار مەن قارجىلاي سىيلىقتار ۇسىنىپ، بولاشاقتارىنا تولاعاي تابىستار تىلەدى.
شارا سوڭى ءبولىم ستۋدەنتتەرىنىڭ ازىرلەگەن ءتۇرلى اراب ۇلتتىق تاعامدارىنىڭ تارتىلۋى مەن اراب داستۇرىندە ءشاي ازىرلەۋ راسىمىمەن جالعاستى.
ايدىنگۇل حاۆان،
قازۇۋ اعا وقىتۋشىسى
شىعىستانۋ فاكۋلتەتى
«تۇران-يران» عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعى
