تۋىلماعان سابيلەر ەلىندە بولدىم بۇگىن تۇسىمدە. قاقپادان كىرە بەرە كىپ-كىشكەنتاي شەكاراشى قارسى الدى. جۇزىمە تاڭىرقاپ قاراپ تۇردى دا، مەنى ءبىر اينالىپ شىعىپ، ازداپ تولقىعان ۇنمەن “ۇلكەن ادام كەلدىىىىى!” دەپ بىرنەشە رەت جار سالدى. سول-اق ەكەن، سان مىڭ بالا جان-جاقتان كەتتى جينالا. اينالاما توپىرلاعان ولار مەنى قورشاپ الىپ قول-اياعىمدى، شاشتارىمدى ۇستاپ كورىپ جاتتى. ەندى ءبىرى قۇلاعىما جاڭعىرىپ سويلەسە، ەكىنشىسى موينىما اسىلىپ الىپ ەركەلەۋدە ەدى. ارقايسى ءبىر-بىرىنە قاراپ، سويلەسىپ، بىرەسە، كەلەسى ءبىرىنىڭ سوزدەرىن جاتتى ماقۇلداسىپ. “ۇلكەندەر وسىنداي بولادى دەپ ايتتىم عوي!” دەپ تاعى ءبىرى ءسوزىن نىقتاپ قويار. ايتەۋىر، ءماز-مەيرام بوپ، ۇلكەن “ويىنشىقپەن” ويناپ جاتىر بالالار. ءبىر مەزەت كىشكەنتاي بالا جۇگىرىپ كەلدى دە، قولىمنان سۇيرەپ، وزىمەن اكەتە باستادى. باسقالار دا مەنى بوساتىپ قويا بەردى.
- اعا، ءجۇرىڭىز! ءجۇرىڭىزشى! مەن سىزگە ءۇيدى كورسەتەمىن! - دەيدى ەنتەلەي ءجۇرىپ ەرتىپ كەلەدى.
- ءاي، بالاقاي؟! سەن كىمسىڭ؟ قايدا اپارا جاتسىڭ مەنى؟ - دەيمىن كىشكەنتايدى توقتاتىپ، وزىمە قاراتا ازداپ جىميىپ.
- ءۇۋۋي، تانىمادىڭىز با، شىنىمەن؟ سادىق اعا، مەن ءسىزدىڭ ءىنىڭىزبىن عوي قوزى اعادان كەيىنگى! - دەدى كۇلىمسىرەپ.
- ەەەە، سەن قايدان؟ سول ءىنىم سەنبىسىڭ؟! - دەيمىن جۇزىنە انىقتاپ قاراپ. ازداپ تۇتىعىپ قالدىم. قۇشاقتاپ الدىم. جۇزىنە قاراسام، مامام سۋرەتتەگەندەي شاشتارى قايراتتى، اقسارىدان كەلگەن بالا ەكەن. ماعان دا، جاسمينگە دە ۇقسايتىن سياقتى. بالكىم، ورالحانعا.
- ءيياااا! ەندى ءجۇرىڭىز تەزىرەك. ۇلگەرمەي قالامىز، ايتپەسە! - دەپ سۇيرەپ مەنى ءبىر كىشكەنتاي ۇيگە الىپ كەلدى. كىشكەنتاي ەكەن راسىندا.
ءۇيدىڭ ىشىنە سىيىپ كىردىم. كىرگەن بويدا مەنى ۇيىمەن تانىستىرا كەتتى.
- اعاتاي، مىناۋ مەنىڭ ءۇيىم. مىناۋ مەنىڭ بەسىگىم...
ۇيىندەگى بارلىق زاتتارى ورىن-ورنىندا ادەمى جينالعان. قوناق كۇتىپ وتىرعانداي ەكەن بەينە ءبىر. بەسىگى بولسا، مەن جاتقان بەسىكتىڭ ءدال ءوزى. كىشكەنتاي جۇگىرىپ باردى دا، بەسىككە سەكىرىپ جاتىپ الدى. جاتقانى سول-اق ەكەن بەسىك ءتۇرلى تۇسكە بويالىپ، ىشىنەن ءالدي ءانى ەستىلە باستادى مامامنىڭ. ىشىندە مامانىڭ بىزگە ايتقان بارلىق ءالديىنىڭ داۋسى ساقتالعان ەكەن.
- كۇندە وسىلاي مامامىزدىڭ داۋسىن ەستىپ ۇيىقتايمىن، اعاتاي! - دەدى، - ءسىز دە مامانىڭ داۋسىن ەستىپ ۇيىقتايسىز با؟
- جوووق، جانىم، مەن ۇلكەن بالامىن عوي. ماعان مامالار ءالدي ايتپايدى! - دەدىم جىميىپ.
- ال، ماعان ايتاادى كۇندە. ازاندا ويانعان كەزدە دە مامانىڭ داۋسىمەن ويانامىن! - دەدى كوكىرەگىن ماقتانىش كەرنەپ.
قۇلاعىما “سادىقجااان، تۇرىڭدار ەندى جاتا بەرمەي!”، “شارمونتاي (ورالحان), تۇرا عوي، ساباعىڭا كەشىگەسىڭ!” دەگەن مامامىزدىڭ ءۇنى ەستىلە باستادى. جىميدىم.
ءارى قاراي كورسەتە باستادى. ءۇي بولمەلەرىنىڭ ءار بۇرىشىندا ءبىزدىڭ كىشكەنتاي كەزىمىزدە ويناعان ويىنشىقتارىمىز جينالىپ تۇر. قاراپ تۇرىپ ءوزىمنىڭ جوعالتقان پلاستيك سارى ماشينامدى، بۇزىپ تاستاعان جۇك كولىگىمدى جانە اتام كولىگىمەن باسىپ سىندىرىپ كەتكەن ءۇش دوڭگەلەكتى ۆەلوسيپەدىمدى تانىدىم.
- بۇلاردىڭ ءبارىن جوندەپ قويعانمىن، اعاتاي! - دەدى ماعان سۇيىنە قاراپ، - ءرابي اپشەنىڭ، قوزى اعانىڭ، ورالحاننىڭ، ءتىپتى، ءجاسميننىڭ دە ويىنشىقتارىن بۇزىلعان ويىنشىقتارىن تاۋىپ الىپ، جوندەپ قويدىم.
- جارايسىڭ! - دەدىم باسىنان سيپاپ.
- ەندى سىزگە مەن ەڭ جاقسى كورەتىن جەردى كورسەتەمىن! - دەپ قولىمنان ۇستادى دا، تاعى ءبىر بولمەگە كىرگىزدى.
ورتاسىندا ۇلكەن اينا بالكىم، ساۋلە سياقتى ءبىر زات بار بولمەنىڭ ءىشى تولعان ساندىقتار ەكەن.
- بۇل مەنىڭ “وتباسىم” دەپ اتالاتىن بولمەم! - دەدى ماعان قاراپ.
- مۇندا نە بار؟! - دەدىم قىزىعا.
- مەن وسى بولمەدەن سىزدەرگە قاراپ وتىرامىن…
ايناعا قاراعانىم سول ەدى، استاناداعى ءۇيدىڭ ىشىندە بولىپ جاتقان وقيعالار كورىنە باستادى. اپام وتىر. رابيعا جۇمىس ىستەپ وتىر. قوزى جاستىقتا تەلەفون شۇقىلاپ جاتىر. كوكەم مەن مامام جۇمىستان كەلمەگەن سياقتى.
- اعاتاي، ال مەن مىنا بۇرىشتاعى ساندىقتارعا ءبىزدىڭ وتباسىنىڭ بارلىق ەستەلىكتەرىن جيناپ قويعانمىن. ءبارى، ءبارى بار مەندە. كۇندە قاراپ وتىرامىن! - دەپ ادەمى ساندىقتاردى بىرىنەن كەيىن ءبىرىن اشا باستادى.
- مىناۋ قوزى اعا وقۋ ءبىتىرىپ كەلگەندەگى ءۇيدىڭ قۋانىشى. مىناۋ جاسمين تۋىلعان كەزدەگى قۋانىش. ال، مىناۋ ورالحان كەلگەن كەزدەگى وتباسىنىڭ قۋانىشتى ساتتەرى.
ءاپ ساتتە ءبارى كوز الدىمنان وتە شىقتى.
- ءبارىن جيناپ الىپسىڭ عوي. كەرەمەت جيناق جاساپسىڭ! - دەپ ماقتاپ قويامىن سىر بىلدىرمەي.
- ال، مىنا ساندىقتا تەك مامامىزدىڭ باقىتتى ساتتەرى بار. كورگىڭىز كەلە مە؟
- ارينە، اشا عوي! كورگىم كەلەدى عوي، - دەدىم كوزىم اشىعا.
- ەندەشە قاراڭىز، مىناۋ ءسىز تەلەديدارعا شىققان كەزدە مامامنىڭ قاراپ وتىرعان سەزىمى. مىنا جەردە ءرابي اپشە سايتقا شىققان كەزدە سونى وقىپ وتىرىپ قۋانعان ءساتى. ءسىزدىڭ كىتابىڭىز شىققان كەز. مىناۋ بولسا، كوكەم ەكەۋىنىڭ قىرداعى ۇيدەگى باقىتتى ساتتەرى… - دەپ بارلىق جيعانىن اشىپ كورسەتىپ جاتتى. شەشەمنىڭ قۋانىشتان كوزىنەن تامشى ۇيىرىلگەنىن كورگەندەي بولدىم. ءارى قاراي كوكەمنىڭ، اتامنىڭ، اجەمنىڭ، مەنىڭ... ساندىقتارىمىز ەكەن.
- اعاتاي، ءبىزدىڭ مامامىز قانداي؟
- حمم، قالاي ايتسام ەكەن…؟ - دەپ ويلانىپ قالدىم ءبىر ءسات.
- جۇمساق پا؟ - دەپ ساۋالىن جالعاستىرىپ كەتتى.
- ارينە. جۇپ-جۇمساق...
- تاعى قانداي؟ - دەپ ماعان قاراي قاباعىن اشا ءتۇستى.
تەڭەۋ تاپپاي قالدىم وسى جولى.
- قالاي ايتسام ەكەن، ءبىزدىڭ مامامىز مەيىرىمدى عوي. ءبىزدىڭ ماما ونىمەن قوسا وتە اقىلدىىى، - دەدىم.
- ونى سەزىنۋ قانداي بولادى؟ ماما سىزگە مەيىرىمدى بولعان كەزدە سىزگە جۇمساق بولىپ سەزىلەدى مە؟
وسى جەردە ول ءۇشىن بۇكىل سەزىم جۇمساق-قاتتى نەمەسە جىلى-سۋىق بولىپ قانا سەزىلەتىنىن ءتۇسىندىم. كۇلدىم.
- ارينە، قوشاقان. جۇمساق جانە جىپ-جىلى بولادى مامالار.
- كەشە مامامىز جۇمىستان شارشاۋ بولىپ كەلدى. ۇيىقتاپ قالدى. كەشە بىردەڭەنى ۋايىمداپ قالعان سياقتى بولدى ماعان؟ - دەدى كىشكەنتاي ازداپ الاڭداپ.
- بىلمەدىم، كەشە مامامەن سويلەسە المادىم…
ءبىرتۇرلى بولىپ تىمىرايىپ قالدى.
- مامالارمەن كۇندە سويلەسۋ كەرەك قوي! - دەپ رەنجىگەندەي كوزبەن قارادى.
- يەەي، جانىم ءىنىم-اۋ، كەشىرشى. بۇدان بىلاي كۇندە سويلەسۋگە تىرىسامىن. ۇلكەن بالالار اقىماق بولادى، ۇمىتىپ كەتە بەرەدى عوي ونى، - دەپ شەكەمدى ۇرىپ قويىپ، جۇباتا قۇشاقتادىم ونى.
- مەن مۇندا “ۇيىنە كەلە جاتىپ ماماسىنان اداسىپ قالىپ كەتكەن” بالالاردىڭ قاتارىنا جاتامىن… - دەدى جىميىپ.
- باسقا تاعى قانداي بالالار بار سوندا؟ - دەدىم توقتاتىپ.
- باسقاااا، “ۇيلەرىنە كەلە جاتىپ مامالارى جولدان قالدىرىپ كەتكەن” بالالار بار… - دەدى ءجۇزى وزگەرىپ.
تاعى دا مەيىرلەنە قۇشاقتادىم. ءدال رابيعانى، قوزىنى، ورالحاندى، ءجاسميندى قۇشاقتاعانداي.
ول ماعان ءۇيىنىڭ اينالاسىن، اۋلاسىن، كوشەلەرىن، اعاشتارىن كورسەتتى. ءبىراز قىدىردىق. مەنىڭ ءوزىمنىڭ ەسىمنەن شىققان كوپ نارسەلەردى ايتىپ بەردى ءىنىم.
- مىناۋ سىزدەر قىرداعى ءۇيدىڭ تاپشاننىڭ اينالاسىنا ەككەندەرىڭىز! - دەپ ۇلكەن اعاشتاردى كورسەتتى.
- ءاي، ول اعاشتار سول بويى وسپەي قۋراپ كەتكەن ەدى عوي! - دەدىم تاڭىرقاعان كۇيى قاراپ.
- مەن وسپەي قالعان كوشەتتەردى تاۋىپ الىپ قايتادان ءوسىردىم عوي! - دەدى مەنىڭ قولىمنان قىسىپ ۇستاعان كۇيى.
قولدارىن ۇستاپ، قاسىنا وتىرا كەتتىم. ۇنسىزدىك ورنادى.
- سىزگە مۇندا قالۋعا بولمايدى، اعاتاي! - دەدى ازداپ مۇڭلى داۋىسپەن.
- بىلەمىن…
- سادىق اعا، ءار ماما ەكىقابات كەزدە ىشتەي بالاسىنا ءبىر ات قويىپ قويادى ەكەن عوي. مامامىزدان مەنىڭ اتىمدى سۇراڭىزشى، ءيا ما؟ - دەدى مەيىرىمدى كوزدەرىمەن ماعان وتىنگەن كۇيى.
- سۇرايمىن، جانىم ءىنىم. مىندەتتى تۇردە سۇرايمىن.
- تاعى… سول اتپەن مەنى ومىردە ءبىر رەت بولسىن داۋىستاپ، شاقىرىڭىزشى، ءيا..؟
ويانىپ كەتتىم. جىلاپ جاتىر ەكەنمىن.
ەسىمدى جيىپ ماماعا قوڭىراۋ شالدىم. ءبىر ساعات بويى سول كىشكەنتايعا ەكىقابات بوپ جۇرگەن كەزدەرىندەگى قىزىقتارىن ايتىپ بەردى.
- باياعىدا ءجيى ەسىمە الىپ تۇراتىن ەدىم… كەيىن تىرلىكتىڭ اۋرەسىمەن ول دا سيرەپ كەتتى عوي. تۇسىمە كىرەتىن ەدى. الىستان قارايتىن. بالكىم، "ماماتايدى قورقىتىپ المايىنشى" دەپ جاقىنداماعان شىعار... كوكەڭ قاااتتى جاقسى كورىپ ەدى. ءتۇسىپ قالعاندا قاتتى جىلاپ ەدى، - دەپ وتكەن ساتتەردى ەسكە الدىق. سول كىشكەنتايدى كوتەرىپ جۇرگەن كەزىندەگى كورگەن تۇستەرىنە دەيىن ەسىندە ەكەن، ءتىپتى… انا عوي. ونىڭ اتى - انا...
...ال، سەنىڭ ەسىمىڭ - مەيىرحان…
