قازاقستاننىڭ ەڭ جوعارعى بيلىگىنىڭ وزىندىك سەنىمىنە سەلكەۋ تۇسكەن سەكىلدى. بۇل نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ پرەزيدەنتتىك وكىلەتتىگىن توقتاتۋى جانە وسى لاۋازىمدى قىزمەتكە كىرىسكەن قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ودان كەيىنگى ارەكەتىنەن بايقالادى. پراگماتيكالىق ەسەپتى قامدايتىن ساياسي-ەكونوميكالىق اناليز بەن راتسيونال ويدى بىلاي ىسىرىپ قويىپ، الدەبىر تىلسىم كۇشتەن كومەك كۇتەتىن شاراسىزدىقتىڭ اۋانى سەزىلەدى.
قازاقستاندى وتىز جىلعا جۋىق باسقارعان نۇرسۇلتان نازاربەۆ ءوزىنىڭ پرەزيدەنتتىك دوعارىسىن جاريالاعان مالىمدەمەسىن ..19 جىلدىڭ 19 ناۋرىزىنىڭ 19-00 ساعاتىندا جاساۋى، جاڭا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ ءساۋىردىڭ 9-ىندا كەزەكتەن تىس پرەزيدەنت سايلاۋىن وتكىزۋ جونىندە شەشىمگە كەلىپ، سايلاۋدى 9 ماۋسىمعا بەلگىلەۋى دە بەكەر ەمەس. قازاقتىڭ ءداستۇرلى وي-ساناسىندا «9» سانى كيەلى سانالادى. اقيقاتىندا، تسيفرلار تىزبەگىنەن الدەبىر زاڭدىلىقتى ىزدەۋ نۋمەرولوگيا سياقتى اقىلعا سىيىمسىز، ومىردەگى، قوعامداعى، تابيعاتتاعى وزگەرىستەرگە تيتىمدەي دە قاتىسى جوق، بىرقۇدايشىل سەنىمگە جات ەزوتەريكالىق نانىم عانا. مۇنىڭ ءبارى اقيقاتتىڭ ولشەمى مەن ونى تانۋدىڭ مەتودولوگياسى بولىپ تابىلاتىن عىلىمعا «بەس قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن» نارسە. ءتىپتى تسيفرلارى مەن شارتتى تاڭبالارى ساپىرىلىسقان اريفمەتيكا-ماتەماتيكا ءپانى عىلىم سانالمايدى، ول باسقا عىلىمداردى وقىپ-ۇيرەنۋدىڭ قۇرالى عانا. سوندىقتان الدەبىر تسيفردان مازمۇن ىزدەۋدىڭ ءمانى جوق، ءوزىڭدى نەمەسە وزگەنى الدارقاتۋ ەكەنى انىق.
ميستيكامەن استاستىپ كەتكەن نۋمەرولوگيا نانىمى بىرقۇدايشىل دىندەرگە دە جابىسقان. مىسال رەتىندە ورتا عاسىردا يۋدايزم ىشىندە كۇش الىپ كەتكەن كاببالا نانىمىن اتاپ وتۋگە بولادى. ءتىپتى قۇداي مەن ونىڭ ءسوزىن – قۇراندى عانا ءدىن (يسلام) دەپ تانۋدى ءجون سانايتىن «قۇرانشىلار» دا «قۇراننىڭ قۇدايدىڭ ءسوزى» ەكەنىن دالەلدەۋ ءۇشىن «19-دىڭ كودى» دەگەن تۇككە تۇرعىسىز نۋمەرولوگياعا ۇرىنىپ، «19» تسيفرىنان الدەبىر كيە ىزدەپ لاعىپ كەتكەنىن بىلەمىز. مۇنىڭ ءبارى اقيقات، ادىلەتتىلىك، مەيىرىمدىلىك، ەركىندىك سياقتى ادامزات قۇندىلىعىنىڭ نەگىزگى پرينتسيپتىك اتاۋلارىن بىرىكتىرىپ تۇرعان ۇلى جاراتۋىشىعا كۇماندانۋ، سوعان بالاما ىزدەپ سەرىك قوسۋ، جاراتۋشى قۇرىپ قويعان زاڭدىلىقتارعا باعىنعىسى كەلمەۋ، سول ارقىلى ادامزاتقا ارنايى ەرەكشەلەپ قۇداي سىيلاعان اقىلدىڭ الەۋەتىن پايدالانباي، سانانى ادەيى لايلاۋدان باسقا ەشتەڭە ەمەس.
الدەبىر كۇننىڭ ياكي الدەبىر ءتۇننىڭ ەرەكشە قاسيەتى جوعىن بىرقۇدايشىل نانىمعا اقىل ارقىلى كەلگەن يبراگيم پايعامبار لوگيكالىق سالىستىرۋ ءادىسى بويىنشا الدەقاشان دالەلدەپ كەتكەن. سونىقتان بۇتكىل عالامنىڭ يەسى ۇلى جاراتۋشىدان ەمەس، جاراتىلعان نارسەدەن (كۇن، اي، ادام، تاس جانە ت.ب. جاراتىلىستاردان) كيە ىزدەپ، ودان قولداۋ تابۋعا تىرىسۋ بەكەر ءىس.
پرەزيدەنتتىك قىزمەتىنە كىرەسە سالا قاسىم-جومارت توقاەۆ ايماقتارعا جوسپارلاعان جۇمىس ساپارىن تۇركىستان جانە ماڭعىستاۋ وبلىسىنان باستادى. ميفتىك ساناعا شىرمالعان ءداستۇرلى قازاق قوعامى بۇل وڭىرلەردى كيەلى سانايدى. وسى تۇسىنىكتى ەسەپكە السا كەرەك، ق.توقاەۆ قوجا-احمەت ياسساۋي كەسەنەسىنە ءتاۋ ەتىپ، بەكەت اتا مەن شوپان اتا مەشىتىنە باس سۇعىپ، «بابالار رۋحىنا تاعزىم» ەتىپتى.
ارينە، زايىرلى مەملەكەتتەردىڭ كونستيتۋتسيالارىندا دا، بىرقۇدايشىلدىققا شاقىراتىن كيەلى كىتاپتاردا دا اركىمگە نانىم-سەنىم ەركىندىگى بەرىلگەن. بىراق عالىمدار مەن فيلوسوفتار احمەت ياسساۋي مۇراسىنىڭ دىنگە – يسلام ءدىنى پرينتسيپتەرىنە ساي كەلمەيتىنى، بۇل «ديۋاني-حيحمەت» سەكىلدى ءبىر-ەكى كىتاپ جازعان اۆتوردىڭ رۋحاني داعدارىسقا تاپ بولعان كەزەڭدەگى ىشكى جان-دۇنيەسىندەگى پسيحيكالىق تەبىرەنىستەن تۋعان پوەتيكالىق شىعارما ەكەنى جونىندەگى پىكىرىن ايتپاي كەتۋگە بولمايدى. ورتاعاسىرلىق ولەڭ جازۋدىڭ ستيلىمەن ءبىرسارىندى ورنەكتەلگەن مۇنداي شىعارمادان ادام ءومىرى مەن قوعام دامۋىنىڭ باعىتىن ايقىندايتىن عىلىمي نەگىزدەمە تابۋ مۇمكىن ەمەس – شىعارمانىڭ ءون بويى سانانى تۇمشالايتىن ەزوتەريكا مەن ميستيكاعا تولى.
ال بەكەت اتانىڭ ادام ومىرىنە، قوعام دامۋىنا قاتىستى كوزقاراستارى مەن ۇستانىمىن انىقتاۋ مۇمكىن ەمەس. ول ارتىندا كىتاپ قالدىرمادى، «بەكەت اتا وسىلاي دەپ ايتتى» دەگەن ۇلاعاتتى ءسوز دە جوق. ونىڭ تۇلعاسى «قۇس سياقتى اۋەلەپ ۇشتى»، «جۇزدەگەن شاقىرىم قاشىقتىقتاعى وقيعانى سول مەزەتتە ۇيىندە وتىرىپ ءبىلىپ وتىردى» دەگەنگە ساياتىن اقىلعا سيىمسىز، اۋەيى اڭىز-ءاپسانالار ارقاۋىمەن عانا ۇلىقتالعان.
ءدىنتانۋشىلار مەن عالىمداردىڭ پىكىرى بويىنشا، ماڭعىستاۋ وڭىرىندەگى «360 اۋليەنىڭ» قاتارىندا اتى اتالاتىن شوپان اتانىڭ كىم بولعانى بەلگىسىز. «360 اۋليە» تۇسىنىگى – بىرقۇدايشىل مۇحاممەد پايعامباردىڭ پارمەنىمەن مەككە قالاسىندا قيراتىلعان پۇت (تاس) قۇدايلار يدەولوگياسىنىڭ سارقىنشاق جۇرناعى. يسلام تاريحىندا جاھيلي زامانداعى اراب تايپالارىنىڭ ءتۇرلى ماتەريالداردان جان-جانۋارلارعا ۇقساتىپ جاساي سالعان سانى 360 قۇدايى بولعانى ايتىلادى. يسلام ءدىنىنىڭ قانات جايۋىمەن سول قۇدايلاردىڭ يدەولوگيالىق نانىم-تۇسىنىكتەرى سيناي تۇبەگىنە قاراي، كەيىن ول جەردە دە بىرقۇدايشىل يسلام ءدىنى نانىمىنا شىداس بەرە الماي شىعىسقا قاراي ىسىرىلىپ، ماڭعىستاۋ وڭىرىنە ويىسقانى جونىندە ارگۋمەنت كەلتىرىلگەن. سوندىقتان مۇنى دا ەزوتەريكالىق تۇسىنىك پەن ميستيكادان اجىراتىپ الۋ مۇمكىن ەمەس. ونداي نانىمدارعا يلانۋ سانانى تۇمشالاپ، ءومىرىمىز بەن قوعام رەتىندە دامۋىمىز ءۇشىن اقىلىمىزدى قوسىپ ارەكەت ەتۋىمىزگە كەدەرگى جاسايدى.
قوعامدىق دامۋعا كەدەرگى جاساپ وتىرعان كەمشىلىكتەردى انىقتاۋ دا، سونى ەسەپكە الا وتىرىپ دۇرىس جاڭا باعىت الۋدىڭ جولى ءبىلىم مەن عىلىمي ساراپتامالارعا نەگىزدەلۋى ءتيىس. بۇل رەتتە سانالى ارەكەتتى قامتاماسىز ەتىپ وتىراتىن اقىلدىڭ تىرەگى دەپ جالعىز جاراتۋشىنى تانۋ ماڭىزدى، ودان باسقاعا الاڭداۋ، سەنۋ، سول جاقتان كومەك كۇتۋ قوعام ءومىرىنىڭ سان قىرلى سالاسىنداعى جاعدايدى شىنايى باعالاۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى. ساياساتتاعى بولسىن، ەكونوميكا مەن الەۋمەتتىك سالاداعى جاعداي بولسىن، ونىڭ قىر-سىرىن ءبىلۋ جانە سايكەسىنشە جوسپار جاساۋ، قاجەتتى ناتيجەگە ءبىلىم مەن عىلىم ارقىلى عانا جەتۋگە بولاتىنىن ەستەن شىعارماعان ءجون. سول ءۇشىن ۇلى جاراتۋشى ادامزاتقا اقىل، سانا بەردى…
تۇراربەك قۇسايىنوۆ
«دەموس» قب توراعاسى
اۆتوردىڭ پىكىرى رەداكتسيا كوزقاراسىن بىلدىرمەيدى.
