2023 جىلدىڭ شىلدە ايىنىڭ سوڭىندا اقش-تىڭ استاناداعى ەلشىلىگىنىڭ رەسمي سايتىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ بيلىگىن ادامداردى ءدىني سەبەپتەرمەن قۋدالاۋدا دەپ ايىپتاعان حابارلاما جاريالاندى.
باياندامادا قازاقستاننىڭ ءدىني ارازدىقتى قوزدىراتىن سوزدەردى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋى جانە ميسسيونەرلىك قىزمەتتى شەكتەيتىنى سىنعا الىنعان.
قىزىق، امەريكالىقتار كىمدى مەڭزەۋدە ەكەن؟
قاڭتار وقيعاسىنا قاتىسقان «ياقىن ىڭكار» (قر اۋماعىندا تىيىم سالىنعان) راديكالدى ۇياشىعىنىڭ مۇشەلەرىن ەمەس پا؟
ايتپاقشى، ۇستاۋ كەزىندە ولاردان قارۋ-جاراق، گراناتالار، گيلزالار، ءدىني كىتاپشالار مەن ادەبيەتتەر تاركىلەندى.
«ياقىن ىڭكار» ۇيىمى – ەلدە تىيىم سالىنعان «تابليعي جاماعات» ەكسترەميستىك ۇيىمىنىڭ ءبىر باعىتى. ەكسترەميستىك ۇيىمنىڭ نەگىزگى ماقساتى – كونستيتۋتسيالىق قۇرىلىمدى كۇشپەن وزگەرتۋ ارقىلى بىرقاتار ەلدەردىڭ، ونىڭ ىشىندە قازاقستاننىڭ اۋماعىندا وزىندىك «حاليفات» قۇرۋ. بۇل «قاۋىمداستىقتى» ۇستانۋشىلار باسقا دىندەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ قۇقىعىن ءۇزىلدى-كەسىلدى جوققا شىعارادى. ولارمەن ءسوزسىز قاقتىعىس بولادى دەپ بولجايدى. دەمەك، بۇل ءدىني ەكسترەميزم ۇعىمىنا جاتادى.ايتا كەتەيىك، قازاقستان شاريعات نورمالارىمەن ەمەس، زاڭمەن ءومىر سۇرەتىن زايىرلى مەملەكەت. باتىس ورتالىق ازياداعى، اتاپ ايتقاندا، قازاقستانداعى زايىرلى رەجيمدەرگە ءدىني قارسىلىقتى ادەيى قولداي ما؟ الدە ءدىني نەگىزدەگى «قۋعىن-سۇرگىننەن قورعاۋ» دەگەن جەلەۋمەن ۆاشينگتون ءدىني فاناتتار مەن ەكسترەميستەردى بولاشاقتا زاڭدى ۇكىمەتتى قۇلاتۋعا پايدالانۋ ءۇشىن ءوز قورعاۋىنا الماق پا؟ اقش-تىڭ بيلىككە «ءدىني سەنىم بوستاندىعى» نورمالارىن تالاپ ەتۋ ارەكەتى قازاقستاننىڭ ىشكى ىستەرىنە جاسىرىن تۇردە ارالاسۋ بولىپ تابىلادى. ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ مالىمەتىنشە، ەلىمىزدە 23 تەرروريستىك جانە ەكسترەميستىك ۇيىمنىڭ قىزمەتىنە تىيىم سالىنعان. 2015 جىلدان بەرى ەلدەگى زورلىق-زومبىلىق پەن ەكسترەميستىك ارەكەتتەردى نەگىزىنەن سالافيتتىك اعىم وكىلدەرى ء(ۋاحابيزمنىڭ ءبىر ءتۇرى، «تازا» يسلام مەملەكەتىن جاقتاۋشىلار) جۇرگىزىپ كەلەدى. باتىس بيلىككە ىقپال ەتۋ ءۇشىن ءدىن بوستاندىعى بويىنشا قازاقستان سوڭعى ورىندا تۇرعان «رەيتينگتەردى» ۇزدىكسىز جاريالاپ وتىرادى. سونىمەن قاتار، قىزمەتى «دۇنيە جۇزىندەگى قۋدالانعان حريستيانداردى» قولداۋعا باعىتتالعان حالىقارالىق «Open Doors» («Open Doors») ۇيىمى «يساعا قىزمەت ەتۋ ەڭ قاۋىپتى» ەلدەردىڭ رەيتينگىن جاسادى. بۇل تىزىمدە قازاقستان كورشىلەرى وزبەكستان، تۇركىمەنستان جانە تاجىكستانعا جاقىن بولىپ، 34-ورىنعا تۇراقتادى. اقش-تىڭ حالىقارالىق ءدىني بوستاندىق جونىندەگى كوميسسياسى (USCIRF) مەملەكەتتىك دەپارتامەنتكە بىرنەشە جىلدان بەرى قازاقستاندى ءدىني بوستاندىقتى «اۋىر بۇزعانى» ءۇشىن ارنايى باقىلاۋ تىزىمىنە ەنگىزۋدى ۇسىنىپ كەلەدى. USCIRF اقش ۇكىمەتىنە قازاقستاندى ءدىني ارەكەتتەرى نەمەسە نانىمدارى ءۇشىن تۇرمەدە وتىرعان بارلىق ادامداردى دەرەۋ بوساتۋعا جانە «بارلىق ازاپتاۋلاردى تەرگەۋگە جانە توقتاتۋعا» شاقىرۋدى ۇسىنادى. ال ەندى سۇراق: اقش ءدىني ەكسترەميزمگە قاتىسى بار ادامداردى قانداي ماقساتپەن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتەن بوساتۋعا تىرىسادى؟ ايتپاقشى، بيىلعى جىلدىڭ قاڭتارىندا رەسەيدىڭ سىرتقى بارلاۋ قىزمەتى اقش اسكەريلەرى رەسەي مەن تمد ەلدەرىنىڭ اۋماعىندا لاڭكەستىك ارەكەتتەر جاساۋ ءۇشىن سودىرلاردى جيناپ جاتقانى تۋرالى رەسمي مالىمدەمە جاساعان بولاتىن.
«قاڭتار ايىندا دايش پەن «ءال-كايدانىڭ» تىيىم سالىنعان توپتارىمەن بايلانىسى بار 60 لاڭكەس تاڭدالدى. راديكالداردىڭ تاياۋ شىعىستاعى سوعىس قيمىلدارىنا قاتىسۋ تاجىريبەسى بار. SVR مالىمەتى بويىنشا، ولار سيرياداعى ال-تانفتاعى امەريكالىق بازادا جەدەلدەتىلگەن وقۋ كۋرسىنان ءوتىپ جاتىر»، - دەپ حابارلادى اگەنتتىك.ەگەر ءسىز نەمەسە ءسىزدىڭ جاقىندارىڭىز راديكالدى ءدىني ۇيىمداردىڭ قىزمەتىنەن زارداپ شەككەن بولسا، الماتى قالاسى ءدىن ىستەرى جونىندەگى باسقارماسى جانىنداعى كەڭەس بەرۋ جانە وڭالتۋ ورتالىعىنا حابارلاسۋىڭىزعا بولادى. بۇل ورتالىقتا بىلىكتى تەولوگ ماماندار مەن پسيحولوگتار كومەك كورسەتەدى. ەرلەرگە ارنالعان جەدەل سەنىم تەلەفونى: +77011207570. ايەلدەرگە ارنالعان جەدەل سەنىم تەلەفونى: +77011200503. https://youtu.be/Mtj44YR-3rc
ۇقساس جاڭالىقتار
