2023 jyldyŋ şılde aiynyŋ soŋynda AQŞ-tyŋ Astanadaǧy elşılıgınıŋ resmi saitynda Qazaqstan Respublikasynyŋ bilıgın adamdardy dıni sebeptermen qudalauda dep aiyptaǧan habarlama jariialandy.
Baiandamada Qazaqstannyŋ dıni arazdyqty qozdyratyn sözderdı qylmystyq jauapkerşılıkke tartuy jäne missionerlık qyzmettı şekteitını synǧa alynǧan.
Qyzyq, amerikalyqtar kımdı meŋzeude eken?
Qaŋtar oqiǧasyna qatysqan «Iaqyn Iŋkär» (QR aumaǧynda tyiym salynǧan) radikaldy ūiaşyǧynyŋ müşelerın emes pa?
Aitpaqşy, ūstau kezınde olardan qaru-jaraq, granatalar, gilzalar, dıni kıtapşalar men ädebietter tärkılendı.
«Iaqyn Iŋkär» ūiymy – elde tyiym salynǧan «Tabliǧi jamaǧat» ekstremistık ūiymynyŋ bır baǧyty. Ekstremistık ūiymnyŋ negızgı maqsaty – konstitusiialyq qūrylymdy küşpen özgertu arqyly bırqatar elderdıŋ, onyŋ ışınde Qazaqstannyŋ aumaǧynda özındık «halifat» qūru. Būl «qauymdastyqty» ūstanuşylar basqa dınderdıŋ ömır süru qūqyǧyn üzıldı-kesıldı joqqa şyǧarady. Olarmen sözsız qaqtyǧys bolady dep boljaidy. Demek, būl dıni ekstremizm ūǧymyna jatady.Aita keteiık, Qazaqstan şariǧat normalarymen emes, zaŋmen ömır süretın zaiyrly memleket. Batys Ortalyq Aziiadaǧy, atap aitqanda, Qazaqstandaǧy zaiyrly rejimderge dıni qarsylyqty ädeiı qoldai ma? Älde dıni negızdegı «quǧyn-sürgınnen qorǧau» degen jeleumen Vaşington dıni fanattar men ekstremisterdı bolaşaqta zaŋdy ükımettı qūlatuǧa paidalanu üşın öz qorǧauyna almaq pa? AQŞ-tyŋ bilıkke «dıni senım bostandyǧy» normalaryn talap etu äreketı Qazaqstannyŋ ışkı ısterıne jasyryn türde aralasu bolyp tabylady. Ūlttyq qauıpsızdık komitetınıŋ mälımetınşe, elımızde 23 terroristık jäne ekstremistık ūiymnyŋ qyzmetıne tyiym salynǧan. 2015 jyldan berı eldegı zorlyq-zombylyq pen ekstremistık äreketterdı negızınen salafittık aǧym ökılderı (uahabizmnıŋ bır türı, «taza» islam memleketın jaqtauşylar) jürgızıp keledı. Batys bilıkke yqpal etu üşın dın bostandyǧy boiynşa Qazaqstan soŋǧy orynda tūrǧan «reitingterdı» üzdıksız jariialap otyrady. Sonymen qatar, qyzmetı «dünie jüzındegı qudalanǧan hristiandardy» qoldauǧa baǧyttalǧan halyqaralyq «Open Doors» («Open Doors») ūiymy «İsaǧa qyzmet etu eŋ qauıptı» elderdıŋ reitingın jasady. Būl tızımde Qazaqstan körşılerı Özbekstan, Türkımenstan jäne Täjıkstanǧa jaqyn bolyp, 34-orynǧa tūraqtady. AQŞ-tyŋ Halyqaralyq dıni bostandyq jönındegı komissiiasy (USCIRF) Memlekettık departamentke bırneşe jyldan berı Qazaqstandy dıni bostandyqty «auyr būzǧany» üşın arnaiy baqylau tızımıne engızudı ūsynyp keledı. USCIRF AQŞ ükımetıne Qazaqstandy dıni äreketterı nemese nanymdary üşın türmede otyrǧan barlyq adamdardy dereu bosatuǧa jäne «barlyq azaptaulardy tergeuge jäne toqtatuǧa» şaqyrudy ūsynady. Al endı sūraq: AQŞ dıni ekstremizmge qatysy bar adamdardy qandai maqsatpen qylmystyq jauapkerşılıkten bosatuǧa tyrysady? Aitpaqşy, biylǧy jyldyŋ qaŋtarynda Reseidıŋ syrtqy barlau qyzmetı AQŞ äskerilerı Resei men TMD elderınıŋ aumaǧynda laŋkestık äreketter jasau üşın sodyrlardy jinap jatqany turaly resmi mälımdeme jasaǧan bolatyn.
«Qaŋtar aiynda DAİŞ pen «Äl-Kaidanyŋ» tyiym salynǧan toptarymen bailanysy bar 60 laŋkes taŋdaldy. Radikaldardyŋ Taiau Şyǧystaǧy soǧys qimyldaryna qatysu täjıribesı bar. SVR mälımetı boiynşa, olar Siriiadaǧy Al-Tanftaǧy amerikalyq bazada jedeldetılgen oqu kursynan ötıp jatyr», - dep habarlady agenttık.Eger sız nemese sızdıŋ jaqyndaryŋyz radikaldy dıni ūiymdardyŋ qyzmetınen zardap şekken bolsa, Almaty qalasy Dın ısterı jönındegı basqarmasy janyndaǧy Keŋes beru jäne oŋaltu ortalyǧyna habarlasuyŋyzǧa bolady. Būl ortalyqta bılıktı teolog mamandar men psihologtar kömek körsetedı. Erlerge arnalǧan jedel senım telefony: +77011207570. Äielderge arnalǧan jedel senım telefony: +77011200503. https://youtu.be/Mtj44YR-3rc
Ūqsas jaŋalyqtar
