قازىرگى تاڭدا الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى كەيبىر سپورت ءتۇرىن حارام دەپ، مۇسىلمانداردى بۇدان اۋلاق بولۋعا شاقىراتىن جانداردىڭ قاتارى كوبەيىپ كەلە جاتىر. سونىڭ سالدارىنان مانسابىن اياقتاعان سپورتشىلاردىڭ قاتارى دا از ەمەس. يسلامدا سپورتپەن اينالىسۋعا بولا ما؟ راديكالداردىڭ سپورتقا كەلتىرىپ جاتقان زيانى قانداي؟ زەردەلەپ كورەلىك.
ءدىنتانۋشى ارمان قۋاتبايۇلىنىڭ ايتۋىنشا، يسلام ءدىنى سپورتقا ەرەكشە نازار اۋدارۋعا شاقىرادى.
«يسلامدا سپورتپەن اينالىسۋعا تىيىم سالىنباعان. كەرىسىنشە مۇحاممەد پايعامبار سپورتتىڭ بىرقاتار تۇرىمەن ءوزى دە شۇعىلدانىپ، وزگەلەردى دە سوعان باۋلىعان. ولاردىڭ اراسىندا كۇرەس، ساداق اتۋ، ات جارىس، ءجۇزۋ سىندى سپورت تۇرلەرى بار. يمام يبن ءال-قايم: «اتقا ءمىنۋ، ساداق اتۋ، كۇرەس پەن جۇگىرۋ – سوزىلمالى اۋرۋلاردىڭ بىردەن-ءبىر داۋاسى»،—دەيدى. بۇل ءسوز سپورتتىڭ دەنساۋلىعىمىزعا تەك وڭ سەپتىگىن تيگىزەتىنىن دالەلدەيدى. بۇدان بولەك، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ كوپشىلىكتى جامان ادەتتەردەن اۋلاق بولۋعا باۋليتىنىن جاقسى بىلەسىزدەر. ال يسلام ءدىنى ىشىمدىك، قۇمار ويىنى، ەسىرتكى جانە جەزوكشەلىك سياقتى زياندى ادەتتەرگە تىيىم سالاتىندىعىن ەسكەرە وتىرىپ، وسىنداي زيانداردان قورعايتىن فۋنكتسياسى بار سپورتتىق ءىس-ارەكەتتەردى ءدىني تۇرعىدان ماقۇلداۋ كەرەك ەكەندىگى قاراستىرىلعان. يسلام ەر ادامنىڭ مىقتى بولعانىن قالايدى. مىقتى مۇسىلمان ءالسىز مۇسىلمانعا قاراعاندا اللاعا سۇيىكتىرەك. ال بۇل تۇرعىدان، ءسوزسىز، سپورتتىڭ الار ورنى ەرەكشە. ايەلدەر مەن قىز-كەلىنشەكتەرگە دە سپورتپەن شۇعىلدانۋ وتە ماڭىزدى.»،—دەيدى مامان.بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، «ۇلتتىق ات سپورتى فەدەراتسياسىنىڭ» پرەزيدەنتى سادىبەك تۇگەل دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمداردىڭ وكىلدەرى ۇلتتىق سپورتقا ۇلكەن زيان كەلتىرىپ جاتىر دەگەن پىكىردە.
«بۇگىنگى تاڭدا ساقالدارى بالاقتارىنان ۇزىن دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىم وكىلدەرىنىڭ ۇلتتىق سپورتقا، جالپى قازاق رۋحانياتىنا تيگىزىپ وتىرعان زۇلىمدىقتارى مەن زيانى وراسان زور بولىپ وتىر. وزىمدە ولارمەن بەتپە-بەت كەلدىم. 2008 جىلى ۇلى دالامىزدىڭ اتاقتى تۇلپارى قۇلاگەرگە ەلوردامىزدا ەسكەرتكىش سالۋدى ءوز قولىما الىپ، يگى باستاما كوتەردىم. سول كەزدە راديكالدار «حايۋانعا ەسكەرتكىش تۇرعىزۋ دەگەنىڭىز بارىپ تۇرعان حارام» دەپ شۋ شىعاردى. شۋلاپ قويعان جوق، قۇلاگەر ەسكەرتكىشىنىڭ سالىنۋىنا اشىق قارسى شىقتى. سوندا ماعان وسى جات پيعىلداعى ادامدارعا توتەپ بەرۋگە تۋرا كەلدى. ناتيجەسىندە ولارعا تويتارىس بەرىپ، جەڭىسكە قول جەتكىزدىم. سپورتتى حارام دەپ تاستاپ كەتىپ جاتقاندار بارشىلىق. بۇنداي ارباۋعا كوبىنە ءدىني ءبىلىمى جوق جاستار ءتۇسىپ جاتادى»،—دەپ ءتۇسىندىردى جازۋشى.ۇلتتىق جەكپە-جەكتەن حالىقارالىق دارەجەدەگى سپورت شەبەرى بەيبىتجان قوبلانوۆ سپورتتا بەس پارىزىن ورىنداپ جۇرگەن ارىپتەستەرىنىڭ كوپ ەكەنىن ايتتى.
«ءدىن ۇستاي الساڭ قاسيەتىڭ، ۇستاي الماساڭ قاسىرەتىڭ» دەگەن تاماشا ءسوز بار. ءوزىم وسى سپورتتا ءجۇرىپ بەس پارىزىن ورىنداپ، بەس ۋاقىت نامازىن قازا ەتپەيتىن جىگىتتەردى كوزىم كورىپ ءجۇر. سوندىقتان ءدىن سپورتقا كەدەرگى كەلتىرمەيدى دەپ ويلايمىن. ماعان «ۇلتتىق جەكپە-جەك حارام، ونىمەن اينالاسپاۋ كەرەك» دەپ ءجيى ايتىپ جاتادى. ءيا، راسىمەن ءبىزدىڭ سپورتىمىز — ادامعا كوپ جاراقات بەرەتىن سپورت ءتۇرى. يسلامدا ادام سپورتتىڭ اتالعان تۇرىمەن باسقالاردى ولتىرۋگە، نە زاقىم جاساۋعا قامدانعان بولسا، تىيىم سالىنادى. ال ءبىز بىرەۋگە قاساقانا زيان كەلتىرۋدى قۇپتامايمىز. سول سەبەپتى بۇل سپورت ءتۇرىن حارام دەپ ايتا المايمىز. مەنىڭ پىكىرىمشە، ءار ازامات وتانىن، ەلىن-جەرىن، وتباسىن قورعاۋى كەرەك. سول ءۇشىن سپورتپەن اينالىسىپ، ءوزىن مىقتى ەر رەتىندە قالىپتاستىرعانى ءجون دەپ ويلايمىن»،—دەپ ءسوزىن قورىتىندىلادى ول.
ۇقساس جاڭالىقتار
