اتىراۋ وبلىسى نەگىزىنەن رەسەيدىڭ جاقىن ايماقتارىنان اكەلىنەتىن ازىق-تۇلىكتىڭ 70%-نا دەيىن يمپورتتايدى. وسىلايشا، ايماق شەتەلدىك فەرمەرلەردى «اسىراپ» وتىر. وتاندىق ازىق-تۇلىك ءوندىرىسىن دامىتۋدىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى «AMANAT» پارتياسى اتىراۋ وبلىستىق فيليالى جانىنداعى ەكونوميكا، كاسىپكەرلىك جانە اگرارلىق سەكتور ماسەلەلەرى جونىندەگى كەڭەستىڭ وتىرىسىندا ايتىلدى.
پارتيا حاتشىسى ەلدار جۇماعازيەۆ اتاپ وتكەندەي، ەلىمىز بويىنشا ەڭ ۇلكەن تابىس اتىراۋ وبلىسىندا دەگەن ءسوز ءجيى ايتىلادى. بىراق، وكىنىشكە قاراي، تابىس قانشا كوپ بولسا دا، ونىڭ ەكىنشى اينالىمى جوق، قاراجات يمپورت ارقىلى ەلدەن «شىعىپ كەتىپ جاتىر». سوندىقتان اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى وڭىرلەردى سۋبسيديالاۋ تاسىلدەرىن قايتا قاراۋى ءتيىس.
«ەڭ وزەكتى ماسەلە سۋبسيديالاۋ ساياساتىنىڭ قانشالىقتى تيىمدىلىگىنە قاتىستى بولىپ وتىر. اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ ساياساتى – بارلىق ءوڭىر ءۇشىن بىردەي ەرەجە. ال ءبىز تابيعاتى جانە كليماتتىق جاعدايلارى قولايسىز ايماقتارعا ەرەكشە كوزقاراس قاجەت دەپ سانايمىز. قازىر اتىراۋ وبلىسىنداعى ازىق-تۇلىكتىڭ 70%-ى يمپورتتالادى. ولار نەگىزىنەن رەسەيدىڭ كورشىلەس وبلىستارىنان اكەلىنەدى. سوندا ءبىز رەسەيلىك فەرمەردى اسىراپ جاتىرمىز با؟ قانداي جاعداي بولسا دا، ازىق-تۇلىك تاۋارلارىن ءوزىمىز وندىرەتىندەي ەتۋ قاجەت»، - دەدى ەلدار جۇماعازيەۆ.
سونداي-اق، پارتيا حاتشىسى وڭىردە وتاندىق ونىممەن قامتىلۋ دەڭگەيىنىڭ تىم تومەندىگىن ەسكەرە وتىرىپ، اتىراۋ وبلىسىندا اۋىل شارۋاشىلىعىن، تاماق جانە بالىق ونەركاسىبىن، ماشينا جاساۋدى دامىتۋ باعدارلاماسىن ازىرلەۋ قاجەتتىلىگى تۋىنداعانىن العا تارتتى.
بۇل رەتتە، جەرگىلىكتى فەرمەرلەر جانار-جاعارماي باعاسىنىڭ جوعارى بولۋى بيزنەستى دامىتۋعا كەدەرگى كەلتىرىپ وتىرعانىن ايتتى. كاسىپكەر ەركەبۇلان كەنجەعاليەۆ جەم وندىرۋشىلەرگە ديزەل وتىنىن جەڭىلدەتىلگەن باعامەن ءبولۋ تۋرالى ۇسىنىس جەتكىزدى. ءوز كەزەگىندە اتىراۋ قالالىق ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى رافيك سارسەنوۆ بۇگىندە توزۋ كورسەتكىشى 76%-عا جەتكەن اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسى پاركىنىڭ جاي-كۇيىنە نازار اۋداردى.
«تەحنولوگيالىق جاڭارتۋ نورماسى 6-8% بولعاندا، 2022 جىلى اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن جاڭارتۋدىڭ ناقتى ءىس جۇزىندەگى دەڭگەيى 4,4% قۇرادى. سوڭعى 2 جىلدا تەحنيكا قۇنىنىڭ ءوسۋى بايقالادى. 2023 جىلى ليزينگكە دەپ كوزدەلگەن 170 ملرد تەڭگە سالانىڭ قاجەتتىلىگىن وتەمەيدى. ءبىز ليزينگ مەرزىمىن جاڭا تەحنيكا ءۇشىن 15 جىلعا دەيىن (قازىر 10 جىل), ال ەكىنشى تەحنيكا ءۇشىن 10 جىلعا دەيىن (قازىر 7 جىل) ۇزارتۋدى ۇسىنامىز»، – دەدى ول.
بۇعان جاۋاپ رەتىندە اۋىل شارۋاشىلىعى ۆيتسە-ءمينيسترى امانعالي بەردالين اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋدىڭ 2030 جىلعا دەيىنگى تۇجىرىمداماسى اياسىندا «قازاگروقارجى» اق-نا جىل سايىن 30 ملرد. تەڭگەگە دەيىن ۇزاق مەرزىمدى بيۋدجەتتىك نەسيە ءبولۋ جوسپارلانعانىن حابارلادى. بۇل اقشا قازاقستاندىق ءوندىرىستىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ساتىپ الۋعا جۇمسالادى.
ال يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى ازامات بەيىسبەكوۆ وتاندىق ماشينا جاساۋدى قولداۋ ءۇشىن ماشينا جاساۋدى دامىتۋدىڭ 2028 جىلعا دەيىنگى كەشەندى جوسپارى ازىرلەنگەنىن ايتتى. بۇل قۇجاتتا وتاندىق كاسىپورىندارعا «دامۋ» كدق» اق ارقىلى ماشينا جاساۋ سالاسىنداعى شاعىن جانە ورتا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە نەسيە بويىنشا سۋبسيديا مەن كەپىلدىك بەرىلەتىنى كورسەتىلگەن. جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلاردىڭ وفتەيك-كەلىسىمشارتتار جانە ۇزاق مەرزىمدى شارتتار، كەلىسىمشارتتىق ساتىپ الۋ شارتتارىن (وفسەتتىك كەلىسىمدەر) جاساسۋى بويىنشا مىندەتتى تالاپتاردى قوسۋى كوزدەلەدى.
سونداي-اق، جيىن بارىسىندا پارتيالىقتار بالىق شارۋاشىلىعى ماسەلەلەرىن تالقىلادى. كاسىپكەر سالامات وماروۆتىڭ ايتۋىنشا، ينۆەستيتسيالىق سالىمدار كەزىندە، شيكى جانە وڭدەلمەگەن بالىقتاردى ەكسپورتتاۋعا تىيىم سالۋ نەمەسە شەكتەۋلەر ەنگىزۋدەن بالىق شارۋاشىلىعى سۋبەكتىسىنە كەلەتىن شىعىنعا وتەماقى ۇلەسىن 40-50%-عا دەيىن ۇلعايتۋ، سونداي-اق جايىق جانە قيعاش وزەندەرىنىڭ ءتۇبىن تەرەڭدەتۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋگە بيۋدجەتتەن قاراجات قاراستىرۋ قاجەت.
ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ اقپاراتى بويىنشا بيىل ۇزىندىعى 98,8 كم بولاتىن وزەن ءتۇبىن تەرەڭدەتۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋگە 3 ملرد. تەڭگە قاراستىرىلعان. جىل باسىنان بەرى جايىق وزەنىندە 5 كم، قيعاش وزەنىندە 8 كم تەرەڭدەتۋ جۇمىسى اتقارىلدى.
«وزەندەردىڭ ءتۇبىن تەرەڭدەتۋ جۇمىسى جۇيەلى تۇردە جۇرگىزىلۋى ءتيىس. اسىرەسە، جايىق وزەنىنىڭ ساعاسىندا، ويتكەنى ونىڭ تەرەڭدىگى جەتكىلىكسىز بولعاندىقتان، بارلىق بالىق اۋلاۋ كەمەلەرى ەركىن جۇرە بەرمەيدى. اتىراۋ قالاسىندا ورنالاساتىن جانە ءتۇبىن تۇراقتى نەگىزدە تازارتاتىن ارنايى مەكەمە قۇرۋ تيىمدىرەك بولار ەدى. تاعى ءبىر وڭ ناتيجە كاسپي تەڭىزىنەن جايىق وزەنىنە ۋىلدىرىق شاشۋ ءۇشىن بەكىرە جانە باسقا دا بالىق تۇرلەرىنىڭ وتۋىنە جاعداي جاساۋدىڭ ارقاسىندا بالىق پوپۋلياتسياسى كوبەيەتىن بولادى»، - دەدى ەلدار جۇماعازيەۆ.
قورىتىندىلاي كەلە، پارتيا حاتشىسى ەلدار جۇماعازيەۆ اۋىل شارۋاشىلىعى ماسەلەلەرىن شەشۋ شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ دامۋىنا سەرپىن بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى.
وتىرىس قورىتىندىسى بويىنشا كەڭەس ۇكىمەت پەن مەملەكەتتىك ورگاندارعا جولدايتىن بىرقاتار ۇسىنىستى قابىلدادى. بيزنەس-قوعامداستىق وكىلدەرىنىڭ سالالىق مينيسترلىكتەرمەن جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارمەن وسىنداي كەزدەسۋلەرىن پارتيا باسقا وڭىرلەردە دە جالعاستىراتىن بولادى.
ايتا كەتۋ كەرەك، «AMANAT» سايلاۋالدى باعدارلاماسى اياسىندا الداعى بەس جىلدا پارتيا اگرارلىق سالانى سۋبسيديالاۋ جۇيەسىن جاقسارتۋعا، جەم-ءشوپ ءوندىرىسىن دامىتۋعا، سونداي-اق بۇكىل ءوندىرىس تىزبەگى بويىنشا مال شارۋاشىلىعىنىڭ قوردالانعان ماسەلەلەرىن شەشۋگە ىقپال ەتەدى.
ماسەلەن، اۋىل حالقىنىڭ تابىسىن ارتتىرۋ ءۇشىن جەكە قوسالقى شارۋاشىلىقتار كووپەراتسياسى ارقىلى «اۋىل اماناتى» جوباسى ىسكە قوسىلدى، وعان قاتىسۋشىلار جەڭىلدەتىلگەن نەسيە الا الادى. بيىل جوبانى ىسكە اسىرۋعا 100 ملرد تەڭگە ءبولىندى.
سونداي-اق، 2027 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن اوك-تە 500 ملرد تەڭگەدەن كەم ەمەس سوماعا 100-دەن استام ينۆەستيتسيالىق جوبانى ىسكە اسىرۋ جوسپارلانۋدا.
