دامىعان ازاماتتىق قوعام كەز-كەلگەن دامىعان مەملەكەتتىڭ نەگىزى. ال كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىمدار ازاماتتىق قوعام، مەملەكەتتىك ورگاندار جانە بيلىك قۇرىلىمدارى اراسىنداعى ءتيىمدى بايلانىس كوپىرىنە اينالدى. قازىرگى تاڭداحالىقارالىق تاجىريبەنى زەردەلەي كەلە، بۇگىندە ازاماتتىق قوعام ساراپشىلارىمەن بىرگە گرانتتىق قارجىلاندىرۋ سالاسىندا زاڭنامانى جەتىلدىرە ءتۇسۋ باعىتىندا قازاقستان بويىنشا ءار اۋماقتا ورنالاسقان پالاتالاردىڭ جۇمىستارى ۇزدىكسىزجۇرگىزىلۋدە. سول اۋماق بىرلەستىكتىڭ ءبىرى حالىقتىڭ سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرىپ كەلە جاتقان كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىم قاراعاندى وبلىسىنىڭ كاسىپكەرلەر پالاتاسى – «اتامەكەن» قر ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى. ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى وتاندىق بيزنەستىڭ قر ۇكىمەتى جانە مەملەكەتتىك ورگاندارمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋ جۇمىستارىنىڭ قارقىنىن ارتتىرۋ ماقساتىندا جۇمىس جاسايدى. كاسىپكەرلەر پالاتاسى شاعىن، ورتا جانە ءىرى بيزنەس مۇددەلەرىن جانە قۇقىقتارىن قورعايدى.
قاراعاندى وبلىسىنىڭ كاسىپكەرلەر پالاتاسى– «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى تۋرالى» قر زاڭىنا سايكەس 2013 جىلعى 8 قازاندا قۇرىلعان بيزنەس پەن بيلىكتىڭ ءتيىمدى ارىپتەستىگى نەگىزىندە دامۋ ءۇشىن قولايلى جاعدايلار جاساۋ ماقساتىندا كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىن بىرىكتىرەتىن كوممەرتسيالىق ەمەس، ءوزىن-ءوزى باسقاراتىن ۇيىم. ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ قىزمەتى ىسكەرلىك جانە ينۆەستيتسيالىق احۋالدى جاقسارتۋعا، تۇراقتىلىقتى نىعايتۋعا، ەلدە ۇلتتىق، سونداي-اق شەتەل ينۆەستورلارىنىڭ بيزنەس جۇرگىزۋىنە قولايلى جاعدايلاردى دامىتۋعا باعىتتالعان.بۇدان بولەك ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى قازاقستاندىق بيزنەستىڭ مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرۋعا بەلسەندى قاتىسۋىن كوزدەيدى. مەملەكەتتىك بيلىك جانە جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋدا ىسكەرلىك ورتانىڭ مۇددەسىن قورعايدى، ۇكپ شەت ەلدەردىڭ بيزنەس قاۋىمداستىقتارىمەن بايلانىستى كەڭەيتۋ جانە نىعايتۋدا، سونداي-اق ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى ينتەگراتسيالىق ۇردىستەردە وتاندىق بيزنەسكە قولداۋ كورسەتەدى.
اتاپ ايتساق، اعىمداعى جىلى قاراعاندىكاسىپكەرلىك پالاتاسىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن بىرنەشە ماڭىزدى سەمينارلار وتكىزىءلىپ كاسىپكەرلىك باعىت تاقىرىپتارى تالقىلاندى. «2023 جىلعى مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ» تاقىرىبىندا وقىتۋ سەمينارىن قاراعاندى وبلىسىنىڭ كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ الاڭىندا ساتىپ الۋ سالاسىنداعى ماماندار وتكىزدى. سپيكەرلەر رەتىندە «ورتالىق» جول-قۇرىلىس جانە ينجينيرينگ ۇيىمدارى وداعىنىڭ وكىلى گاۋحار كوپجاساروۆا جانە قاراعاندى وبلىسى بويىنشا ىشكى مەملەكەتتىك ءاۋديتتى كامەرالدىق باقىلاۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى اسەت دوسىباەۆ، مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ باسقارماسىنىڭ جيىنتىق-تالداۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى قۋانىش ماحاشوۆ ءسوز سويلەدى. ءىس-شارانىڭ باستى ماقساتى قاتىسۋشىلاردى بيىلعى جىلى مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ سالاسىندا بولعان ەل زاڭناماسىنداعى وزگەرىستەرمەن تانىستىرۋ بولدى. سەمينارعا جەتكىزۋشى رولىندە ساتىپ الۋعا قاتىساتىن تاۋارلاردى، جۇمىستاردى جانە قىزمەتتەردى ساتىپ الۋمەن نەمەسە جەتكىزۋمەن اينالىساتىن قاراعاندى كاسىپورىندارىنىڭ ماماندارى قاتىستى.
سونداي-اق، قاراعاندىلىق كاسىپكەرلەرگە«QazIndustry» قازاقستاندىق يندۋستريا جانە ەكسپورت ورتالىعى اق سەمينارىۇيىمداستىرىلدى. وعان ورتالىق ساراپشىلارى،ءوڭىردىڭ ءىرى كاسىپورىندارىنىڭ باسشىلارى قاتىستى. سەمينار بارىسىندا «قر يدم ونەركاسىپتىڭ جاي-كۇيى تۋرالى ۇلتتىق بايانداما شەڭبەرىندە كاسىپورىندارعا ساۋالناما جۇرگىزەدى. باستى ماقسات-ەلىمىزدىڭ جيىرما وڭىرىندەگى ونەركاسىپ سالالارىنىڭ كەدەرگىلەرى مەن پروبلەمالارىن انىقتاۋ. نەگىزگى نازار وندىرىستىك فاكتورلارعا، شيكىزاتپەن قامتاماسىز ەتۋگە، سونداي-اق ءونىمدى ساتۋعا اۋدارىلادى. سودان كەيىن مۇنىڭ ءبارى ۇلتتىق باياندامانى قالىپتاستىرۋعا نەگىز بولادى. وسىدان كەيىن مەملەكەت باسشىسى ەلدەگى ونەركاسىپتىڭ جاي - كۇيى تۋرالى حاباردار بولادى، بۇل سىندارلى شارالار قابىلداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى»، - دەپ اتاپ ءوتتى يندۋستريالىق ساياسات ديرەكتسياسىنىڭ باس ساراپشىسى نۇرجان نۇرعىساەۆ.
2023 جىلدىڭ مامىر ايىندا قاراعاندى وبلىسىنىڭ كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ الاڭىندا اگروونەركاسىپتىك كەشەننىڭ سالالىق كەڭەسىنىڭ كەزەكتى وتىرىسى ءوتءتى. وتىرىستى اشقان وكپ ديرەكتورى ەرنار كۇلپەيىسوۆ اوك كەڭەسىنىڭ قۇرامىنا جاڭا قاتىسۋشىلاردى قوسۋ ماسەلەسىن كوتەردى. ولاردىڭ ىشىندە نۇرا اۋدانى بويىنشا فەرمەرلەر قاۋىمداستىعىنىڭ وكىلى، «شەستەرنين» شق ۆاسيلي شەستەرنين، قاراعاندى وبلىسىنىڭ «QAR-AGRO QOLDAU»اوك سۋبەكتىلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ زاڭ قىزمەتىنىڭ باسشىسى بالعات جۇمكين، «اگريكو اتا» جشس باسشىسى ەرجان دايرباەۆ بار.
ال سوڭعى جاڭالىقتارعا توقتالار بولساق، كاسىپكەرلەردى قولداۋ ماقساتىندا قاراعاندى وبلىسىنىڭ كاسىپكەرلەر پالاتاسى (بۇدان ءارى-پالاتا) بىرنەشە بايقاۋلار جاريالادى. سونىڭ ءبىرى، قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى (ەحاقم) «ەڭبەك جولى»رەسپۋبليكالىق كونكۋرسىن وتكىزۋدىڭ باستالعانى تۋرالى جاريالاپ, ونىڭ شەڭبەرىندە قازاقستانداعى ءوندىرىستىڭ ۇزدىك قىزمەتكەرلەرى مەن ەڭبەك اۋلەتتەرى ايقىندالاتىنىن جەتكىزدى.بۇل بايقاۋ ءونىمدى ەڭبەكتى ىنتالاندىرۋعا، جاستار اراسىندا جۇمىسشى ماماندىقتارىن تانىمال ەتۋگە جانە جۇمىسشى اۋلەتتەردىڭ كوپجىلدىق داستۇرلەرىن نىعايتۋعا باعىتتالعان. كونكۋرس جىل سايىن «ۇزدىك ەڭبەك اۋلەتى», «ءوندىرىستىڭ ۇزدىك جاس قىزمەتكەرى», «جۇمىس ىستەيتىن جاستاردىڭ ۇزدىك تالىمگەرى» نوميناتسيالارى بويىنشا وتكىزىلەدى.
الداعى ۋاقىتتا "ەڭبەك-قاراعاندى" شوب-پەن بىرلەسكەن قىزمەت شارتتارىن كەلەسى تەتىك بويىنشا جاساسۋعا نيەتتى: رمك جۇمىس ورىن مەن جۇمىسشىلاردى، ال بيزنەس جابدىقتاردى، شيكىزاتتى ۇسىنادى جانە دايىن ءونىمدى وتكىزۋدى قامتاماسىز ەتەدى، سونداي-اق قىزمەتكەرلەردى وقىتادى. مۇنداي ۇسىنىس قاراعاندى وبلىسىنىڭ كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ الاڭىندا جەڭىل ونەركاسىپ كوميتەتى بارىسىندا ايتىلدى. بەلگىلى بولعانداي، بۇگىنگى تاڭدا تۇزەۋ مەكەمەلەرىنىڭ كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ بويىنشا الەۋەتى، اتاپ ايتقاندا تىگىن فابريكالارى ءۇشىن مۇمكىن. قاراعاندى اياق كيىم فابريكاسىمەن بىرلەسكەن ىنتىماقتاستىقتىڭ بىرنەشە مىسالدارىنىڭ ءبىرى بار. ء“بىز ءبىرىنشى جىل جۇمىس ىستەپ جاتقان جوقپىز. بىزدە تىگىن تسەحى بار. الايدا، ىنتىماقتاستىقتا ءبىر ۇلكەن پروبلەما بار-ول كادرلارلىڭ الماسۋى. ءبىز ادامداردى جالدايمىز، وقىتامىز، سودان كەيىن ولار كەزەڭ-كەزەڭىمەن باسقا تۇزەۋ ورگانىنا كەتەدى. بۇل اعىن بىزگە تىگەتىن دايىندامالاردىڭ ساپاسى مەن سانىنا قاتتى اسەر ەتەدى. ماسەلە وزەكتى", - دەپ اتاپ ءوتتى قاراعاندى اياق كيىم فابريكاسىنىڭ ديرەكتورى سەرىك تالاسبەكوۆ. كاسىپكەر اتاپ وتكەندەي، ەگەر تۇتقىنداردى كوشىرۋ كەزەڭدەرى تۋرالى ماسەلە شەشىلسە، ول رمك قابىرعاسىندا ءوز ءوندىرىسىن كەڭەيتۋگە دايىن. ازىرگە كاسىپورىن تولىق جۇمىس ىستەمەيدى، بىراق جوسپارلانعان 5000 دايىندامانىڭ جارتىسىن عانا تۇتقىندار جاسايدى. "ىزگىلەندىرۋ اياسىندا بىزدە قازىر مەكەمەلەر رەجيمى ءجۇرىپ جاتىر. قازىرگى ۋاقىتتا سوتتالعاندار الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىك اياسىندا باسقا قالالارعا كەتەتىن بولادى. بىزدە 2-3 ايعا سوزىلاتىن ساتتەر بار ەكەن. كەيىن بارلىعى شتاتتىق رەجيمدە جۇمىس ىستەيتىن بولادى",- دەدى "ەڭبەك-قاراعاندى" شجق رمك ديرەكتورى رادان شاەكين. سونداي-اق، ولارعا ىشكى ىستەر مينيسترلىگى مەن قورعانىس مينيسترلىگى تاپسىرىستار بەرەدى، بۇل وتە ءتيىمدى، دەپ اتاپ ءوتتى جەڭىل ونەركاسىپ كەڭەسىنىڭ توراعاسى اندرەي شمارين. "مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ تۋرالى" زاڭ سوتتالعانداردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ماقساتىندا مەملەكەتتىك تاپسىرىستاردى ءبىر قولعا بەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. شاماسى، اتالمىش بيزنەس ءتۇرى كاسىپكەرلەردى قىزىقتىردى. "بيزنەسپەن تالقىلاناتىن تاقىرىپتار بار، ءبىز ورتاق مۇددەلەردى تاباتىنىمىزعا سەنىمدىمىن", – دەدى"ەڭبەك-قاراعاندى" شجق رمك ديرەكتورى.كەزدەسۋ قورىتىندىسى بويىنشا قاراعاندى وبلىسىنىڭ كاسىپكەرلەر پالاتاسى كاسىپكەرلەر ءۇشىن كاسىپكەر "كىرە" الاتىن نىساندارعا اشىق ەسىك كۇنىن وتكىزۋدى ۇسىندى.
سونىمەن بىرگە, قاراعاندى وبلىسىنىڭ كاسىپكەرلەر پالاتاسى قر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى «پارىز 2023» الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىك بويىنشا كونكۋرستىڭ دا باستالعانى تۋرالى حابارلادى. بۇل كونكۋرس جەكە كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنىڭ حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ودان ءارى جاقسارتۋ ءۇشىن قوعام الدىنداعى وزدەرىنىڭ كورپوراتيۆتىك الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگىن قالىپتاستىرۋعا جانە ارتتىرۋعا باعىتتالعان. بۇل بايقاۋلاردىڭ بارلىعى كاسىپكەرلەردى ىنتالاندىرۋعا باعىتتالعان. الداعى ۋاقىتتا مەملەكەت تاراپىنان قاراعاندى وبلىسىنىڭ بەس مىڭنان استام كاسىپكەرى قولداۋ الاتىن بولادى. بۇگىندە قاراعاندى وبلىسىنىڭ ءاربىر ەكىنشى ەكونوميكالىق بەلسەندى تۇرعىنى شاعىن جانە ورتا بيزنەس سالاسىندا جۇمىس ىستەيدى. كاسىپكەرلەردىڭ 2,5 مىڭنان استام جوباسى مەملەكەتتىك قولداۋعا يە بولدى، بيلىك جىل سوڭىنا دەيىن بۇل كورسەتكىشتى 5,5 مىڭعا دەيىن ارتتىرۋدى جوسپارلاپ وتىر. سونداي-اق الداعى كەزەڭدە قاراعاندى وبلىسىندا 11 جاڭا كاسىپورىن اشىلادى. سول ءۇشىن وبلىستا 52 جوبانىڭ ينۆەستيتسيالىق پۋلى قۇرىلدى. جاڭا كاسىپورىندار اشۋ 12 مىڭ تۇراقتى جۇمىس ورنىن قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى دەپ كۇتىلۋدە. وكق الاڭىندا وتكەن بريفينگ بارىسىندا جاڭا ينۆەستيتسيالىق جوبالار تۋرالى «بيىل ون ءبىر جوبا ىسكە قوسىلادى، ونىڭ ۇشەۋى شەتەلدىك قاتىسۋمەن. 2179 جۇمىس ورنى قۇرىلادى. بۇگىنگى تاڭدا ءبىر جوبا ىسكە قوسىلدى، – دەدى قاراعاندى وبلىسىنىڭ اكىمى ەرماعانبەت بولەكپاەۆ.جوعارىدا ايتىلعان جوبالار – دامىعان ازاماتتىق قوعامدى قۇراۋعا جاسالعان ۇلكەن قادام. ال دامىعان ازاماتتىق قوعام – مەملەكەت نەگىزى.
