سايراگۇل ساۋىتباي: "مەنىڭ تاعدىرىم ويىنشىق بولىپ قالدى"

2018 جىلى قازان ايىندا قازاقستان بيلىگى شىڭجاڭدا تۋعان، قازاقستاندا “شەكارانى زاڭسىز كەسىپ ءوتتى” دەپ ايىپتالعان سايراگۇل ساۋىتبايدىڭ بوسقىن مارتەبەسىن بەرۋ تۋرالى ءوتىنىشىن قاناعاتتاندىرماعان. ماسەلەنى قاراعان كوميسسيا “سايراگۇلدىڭ قىتايدا قۋدالانعانى دالەلدەنبەدى” دەگەن قورىتىندىعا كەلگەن ەدى. ال سايراگۇل ساۋىتباي مەن ونىڭ ادۆوكاتى ايمان وماروۆا بۇل تۇجىرىممەن كەلىسپەي وتىر.

سوت زالىنىڭ تارلىعى

بەيسەنبى، 28 ناۋرىز كۇنگى سوت پروتسەسىنەن تىكەلەي ەفيردە حابار تاراتقان ازاتتىق ءتىلشىسىنىڭ حابارلاۋىنشا، سوتقا 50-60 شاقتى ادام جينالعان. بىراق سوت زالى شاعىن بولعاندىقتان پروتسەسس باسىندا باسىم بولىگى سوت زالىنا كىرە الماي قالعان. ساۋىتبايدىڭ ادۆوكاتى ايمان وماروۆا سۋديا بەيبىت تۇرىسوۆتان كەڭىرەك زال بەرۋدى سۇرادى. تەك وسىدان سوڭ عانا سوت پروتسەسى كەڭىرەك زالعا اۋىستىرىلدى.

تىكەلەي ەفيردى كورىڭىز:

سوت پروتسەسىنە كەلگەن ازاماتتار اراسىندا ساۋىتبايدىڭ جاقىندارى، جۋرناليستەر، قوعام بەلسەندىلەرى بولدى.

سوت پروتسەسىندە نەگىزىنەن سايراگۇل ساۋىتبايعا بوسقىن مارتەبەسى بەرىلمەۋىنىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى تالقىلاندى. ساۋىتبايدىڭ مۇددەسىن ادۆوكات ايمان وماروۆا قورعادى. ال ايىپتاۋ جاعىندا الماتى وبلىستىق پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ ەكى مامانى جانە وبلىستىق كوشى-قون قىزمەتىنىڭ ءبىر وكىلى بولدى.

"ەكى مەملەكەتتىڭ قارىم-قاتىناسىنا اسەر ەتەدى"

سوتتا ەڭ ءبىرىنشى بولىپ سويلەگەن شاعىم يەسى سايراگۇل ساۋىتباي ءوزىنىڭ قىتايدا 2016 جىلدىڭ قاراشا ايىنان باستاپ قۋدالانا باستاعانىن، بارلىق قۇجاتتارىنان ايرىلىپ، قازاقستانداعى وتباسىنا جەتە الماعاندىقتان "شەكارانى زاڭسىز كەسۋگە ءماجبۇر بولعانىن" ايتتى.

ءوزىنىڭ ادۆوكاتى مەن ايىپتاۋ تارابىنىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرگەن سايراگۇل ساۋىتباي تالدىقورعانداعى كوميسسيا جۇمىسىنا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى وكىلدەرىنىڭ كوميسسيا قۇرامىندا جوق بەلگىسىز ادامدارى ارالاسقانىن، ولاردىڭ وزىنەن "بوسقىن مارتەبەسىن الماساڭ دا، شاعىمدانباۋدى" تالاپ ەتكەنىن جەتكىزدى.

“ماعان بوسقىن ەكەنىڭدى دالەلدەيتىندەي قۇجاتتار جينا دەدى. جيناپ اكەلىپ ەدىم، ەندى ونىڭ قاجەتى جوق دەپ ۇقك وكىلى (اتىن اتادى) الىپ كەتتى... "بوسقىن مارتەبەسىن نەگە بەرمەدىڭىزدەر؟" دەگەن سۇراققا “ەكى مەملەكەتتىڭ قارىم-قاتىناسىنا اسەر ەتەدى” دەگەن جاۋاپ الدىم. مەنىڭ تاعدىرىم ويىنشىق بولىپ قالدى” دەدى اشىنعان سايراگۇل سوتتا.

ال ايىپتاۋ تارابىنىڭ وكىلى اسەم ەگىزباەۆا سايراگۇلدىڭ ايتقاندارىنا دالەل تالاپ ەتىپ، “قۇرعاق ءسوز، ونىڭ ءبارىن دالەلدەۋ كەرەك” دەدى. وسىعان وراي ادۆوكات ايمان وماروۆا ايىپتاۋ جاعىنان كوميسسيانىڭ سايراگۇلدەن سۇراق-جاۋاپ الۋ كەزىنەن تۇسىرىلگەن ۆيدەونى تالاپ ەتتى.

"قىتايدا قۋدالانبادى دەۋگە دالەل بار ما؟"

سوتتا شاعىم يەلەرى ايىپتاۋ تارابىنان “سىزدەر سايراگۇل قىتايدا قۋدالانعان جوق دەيسىزدەر، وعان قانداي دالەلدەرىڭىز بار؟” دەپ سۇرادى.

پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ وكىلدەرى “بوسقىن مارتەبەسىن بەرۋ-بەرمەۋ ماسەلەسى ءبىر كۇننىڭ ىشىندە شىعارىلا سالماعانىن”، “سايراگۇلدەن سۇراق-جاۋاپ الىنىپ، اقپاراتتىڭ مۇقيات تەكسەرىلىپ” بارىپ شىعارىلعانىن ايتتى. ولار بۇل تۇرعىدا قازاقستاننىڭ “بوسقىندار تۋرالى” زاڭىندا كورسەتىلگەندەي قاجەتتى پروتسەدۋرالاردىڭ ءبارى ساقتالعانىن جەتكىزدى.

ايىپتاۋ تارابىنىڭ ايتۋىنشا، ساۋىتبايعا "بوسقىن مارتەبەسىن بەرۋ" ماسەلەسىن قاراعان تالدىقورعاندىق كوميسسيانىڭ قۇرامىندا جەتى ادام بولعان. ولاردىڭ اراسىندا وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم باسقارماسىنىڭ ماماندارى بولعان.

ادۆوكات ايمان وماروۆا "بۇل مامانداردىڭ قارالىپ وتىرعان ماسەلەگە (بوسقىن مارتەبەسىن بەرۋ - رەد.) قانداي قاتىسى بار؟" دەپ سۇراپ ەدى، ايىپتاۋ تارابى "كوميسسيانىڭ ءاۋ-باستان وسىنداي قۇرامدا بەكىتىلگەنىن" ايتتى.

ايىپتاۋ تارابىنىڭ جاۋابىنا قاناعاتتانباعان قورعاۋ تارابىنىڭ وكىلدەرى سوت سوڭىندا كوپ سۇراقتاردىڭ جاۋاپسىز قالعانىن ايتتى.

سۋديا بەيبىت تۇرىسوۆ كەلەسى سوت پروتسەسىن ءساۋىردىڭ 8-ىنە بەلگىلەدى.

بۇل شاعىم بويىنشا الدىن-الا سوت تىڭداۋى 15 اقپاندا باستالعان.

بىلتىر تامىز ايىندا الماتى وبلىسىنىڭ پانفيلوۆ اۋداندىق سوتى "شەكارانى زاڭسىز كەسىپ ءوتتى" دەپ ايىپتالعان قىتاي قازاعى سايراگۇل ساۋىتبايدى التى اي باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا، بىراق ونى "جازاسىن جەڭىلدەتەتىن ەرەكشە جاعدايىنا" بايلانىستى شارتتى جازاعا الماستىرۋعا ۇكىم ەتكەن.

سايراگۇل ساۋىتباي سوتتا وزىنە قىتايدا "ساياسي قىسىم جاسالعاندىقتان شەكارادان زاڭسىز وتۋدەن وزگە جول قالماعانىن" مالىمدەگەن. ول سوتتا قىتايدا قۇپيا سانالاتىن "ساياسي ۇيرەنۋ ورتالىقتارىندا" جۇمىس ىستەگەنىن، "مەملەكەت قۇپياسىن اشكەرەلەمەۋ" تۋرالى قولحات بەرگەنىن جەتكىزگەن. ول ەگەر ءوزىن قىتايعا قايتارسا، وندا ءولىم جازاسىنا كەسىلۋى مۇمكىن ەكەنىن، قازاقستانداعى كەز-كەلگەن جازاعا كەلىسەتىنىن مالىمدەگەن.

بۇعان دەيىن قازاقستان بيلىگى سايراگۇلگە ءۇش اي مەرزىمگە "پانا ىزدەۋشى تۇلعا" كۋالىگىن بەرىپ، بىلتىر قازان ايىندا ونىڭ مەرزىمىن تاعى ءۇش ايعا ۇزارتقان.

"ازاتتىق" راديوسى