جالعاندا اتەش بولىپ دۇنيەگە كەلگەن سوڭ، نە وكاروچكا، نە گريل بولماعان كۇندە كاۋاپ بولىپ ءولۋ دەگەن دە باقىت پا دەيمىن. مۇندا تاپا-تال تۇستە تۇزدەگى اجەتحاناعا قۇلاپ ولگەن اتەشتىڭ تاعدىرىن ەشقانداي قۇستىڭ باسىنا بەرمەسىن. وقيعا بىلاي بولدى: باققوجا مۇقايدىڭ ء"ومىرزاياسىن" وقىپ جاتىپ ماۋجىراپ كەتىپپىن. تاپا-تال ءتۇستىڭ ءدال ءۇش كەزى ەدى، كورشىنىڭ اتەشى تەرەزەمنىڭ تۇسىنا كەلىپ الىپ، "قاق-قاق-قاقۋۋ" دەپ شاقىرىپ قويمادى. ۇيقىلى وياۋ جاستىقتان باسىمدى كوتەردىم دە،- ء"وزىڭ دە ءبىر وڭبايتىن اتەش ەكەنسىڭ!" - دەپ مىڭگىر ەتتىم. الگى اتەش قۇددى ءبىر مەنىڭ ءسوزىمدى ەستىپ قويعانداي جانە قايتارا كۇلدى دۇنيەنى باسىنا كوتەرىپ "قاق-قاقۋلاپ" شاقىردى.
-"الجىعان اتەش قازىر ءتۇس عوي، وسىنداي ۋاقىتتا اتەش دەگەن شاقىرا ما"-دەپ تاعى قايتارا اتەشتىڭ اقىماقتىعىن اشكەرەلەگەندەي شەكەم تىرىسىپ، قۇلاعىمدى جاستىقپەن تۇمشالاپ جاتىپ ۇرسا جونەلدىم. اتەش ونىما دا پىسقىرمادى بار داۋسىمەن قاقىلداپ تەرەزەمنىڭ تۇسىندا جاعى سەمبەي تۇرىپ الدى.
- "بەتىڭە ايتايىن اتەش ۇياتسىز ەكەنسىڭ"- دەدىم امالىم قۇرىپ. ۇيقىم شايداي اشىلدى. كىتاپتى ورتالاپ قالعام ەكەم، مۇقاباسىن اقىرىن سىيپاپ كورىپ ء"ومىرزايا" دەگەن سوزگە كوزىم ءتۇسىپ كەتىپ، ارىپتەرىن ساۋساعىممەن تەرمەلەپ شىقتىم -" ەەەە مىنا ءومىر كىمگە وپا بەرگەندەي"- دەپ وزىمشە فيلوسوفيالىق ويعا بەرىلدىم. ءتىپتى اتەش ەكەش اتەشتىڭ دە ءبىر باسىنا جەتىپ ارتىلاتىن پروبلەماسى بار، مىنا ومىرگە ايتار ءبىر نازى بار-اۋ. بۇ، جازعان اتەش نەگە ءدال ءۇشتىڭ كەزىندە شيرىعىپ شاقىرىپ، جارىق دۇنيەنى جاڭعىرتىپ تۇر، بۇنىكى نە كۇيىك اكەتىپ بارا جاتقان؟ الدە تاۋىعى بار بولعىر بالا قورازدارمەن ويناس جاساپ بەيشارا ىزا-كۇيىكتەن دۇنيەگە سىيماي ءجۇر ما ەكەن، جوق الدە، ارىزقوي تاۋىقتار ۇستىنەن دومالاق ارىز ءتۇسىردى ما ەكەن؟ بەيشارا قايتسىن ەي، قىرىق تاۋىقتىڭ اراسىندا جالعىز اتەش بولىپ ءومىر ءسۇرۋ وڭاي دەيسىڭ بە؟ الا تاۋىق اقيدى، قارا تاۋىق قاقشيدى، اق تاۋىعىم باقشيدى دەپ ءجۇرىپ-اق كۇن مەن ءتۇندى شاتاستىرىپ العان بولدىڭ عوي جازعان. ءوز ويىما ءوزىم مىرس ەتىپ كۇلىپ جىبەردىم. كەنەت اتەش دۇنيەگە بار نازىن ايتىپ قايتادان شاقىرىپ قويا بەردى. داۋسى تەنور ما دەيمىن. تاۋىقتار اراسىنداعى كەپە ءارتىسى شىعار-اۋ دەپ تاعى ويلادىم. جوق مۇنىڭ تالانتىن تاۋىقتار باعالاماعان عوي ءسىرا دا، "حالىق اتەشى، كەپەگە ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەر اتەش" دەگەن اتاقتاردى ءوزىن ءوزى ۇسىنعان كىل كەم تالانتتار يەلەنىپ كەتىپ، بۇل جازعان دىمنان-دىمسىز قالىپ قويىپ، سونىڭ كۇيىگىنە شىداي الماي ءىشىپ الىپ كوشەگە شىعىپ كەتكەن بولدى عوي دەپ ويلاپ ىشەگىم قاتا كۇلەيىن. ەرىككەندە ادامنىڭ ويىن نەبىر قيال شارپيتىنى بار ەمەس پە؟ ا، بۇل اتەش جارىقتىق ساۋەگەي بولسا قايتەم.
-مىسالى، اتەش ايتشى وسى مەن قاشان تۇرمىسقا شىعامىن دەدىم ەلىرىپ. سۇراعىما جاۋاپ رەتىندە شاقىرساڭ بيىل دەپ تۇسىنەمىن. شاقىرماساڭ بار عوي كاۋاپ بولاسىڭ، ەتىڭدى تۇزداپ تۇرىپ وتقا قاقتايمىن، قاۋىرسىندارىڭنان كوپشىك جاسايمىن دەپ قاباعىمدى شىتتىم.
اتەش "قاق-قاقۋ" دەپ شاقىرىپ قويا بەردى.
-ءاااا بالەم راس پا-دەدىم ەكى بەتىم لاپ ەتىپ انتەك جىميىپ. مەنى ءبىر جەلىك بيلەدى.
-ادەمى جىگىتپا ءوزى بىلاي؟
-قاق-قاق....
-قاق قاقىن نەسى رەڭ-باسى بىلاي ءنارمالنىي ما؟
-قاق-قاق....
-ەەەە مەيلى جىگىت ادامعا اناۋ ايتقان ءتۇردىڭ دە قاجەتى جوق، ادامگەرشىلىگى بولسىن دە. كۇيەۋىڭ سەنەن سۇلۋ بولىپ كەتسە تاعى پالە عوي، ءومىر بويى كوز جانارىن كۇزەتىپ وتەسىڭ...
-ەۋ، اتەش مەنىڭ قانشا بالام بولادى وسى دەدىم سوسىن.
- ءبىر رەت شاقىرساڭ بىرەۋ، ەكى شاقىرساڭ ەكۋ دەپ تۇسىنەيىن"-دەدىم جاتىپ الىپ. اتەش تاعى دا قاق-قاق دەدى.
-سوسىن، سوسىن شە بىرەۋ-اق پا نە اتەش؟ -دەپ قاباعىمدى قايتا ءتۇيدىم. ءانشى اتەشىم قاق-قاقۋ دەپ بار داۋسىمەن شاقىرىپ تۇرىپ كەنەت ورتا جولدان داۋىسى كىلت ءۇزىلىپ سوڭى ايانىشتى قىرىلعا ۇلاسىپ قويا بەردى. ورنىمنان ۇشىپ تۇرىپ تەرەزەدەن سىرتقا ۇمتىلسام، ءانشى اتەشىم پورا-پوراسى شىعىپ ارلاننىڭ اۋزىندا كەتىپ بارا جاتىر. جان داۋسىم شىقتى.
- ارلان تاستا دەيمىن! يي جالماۋىز!
-ماما كورشىنىڭ اتەشتىن ارلان اكەتىپ بارادى دەپ جان دارمەنىم قالماي، اس بولمەسىندەگى شەشەمە قاراپ "باج" ەتە ءتۇستىم. مامام كەسە تاباعىن تاستاي سالىپ وڭ اياعىن كولوشقا سۇعىپ، سول اياعىنا سۇيرەتپەنى ىلە سالىپ قوسا قابات مەنىڭ سوڭىمنان ىلەستى. مەن دە بولمە سۇيرەتپەسىمەن كويلەكشەڭ ۇيدەن اتىپ شىعىپ ارلاننىڭ سوڭىنان قۋا جونەگەن بەتىم ەدى. ءيتپىسىڭ دەگەن ارلان دا قۇداي بەرگەن ولجادان وڭاي ايىرىلا سالسىن با سوڭىنا ءبىر قارادى دا، قۇيرىعىن قايقايتىپ، العا ءتۇسىپ الىپ ءتايماڭداپ بارادى ەكەن.
-وڭباعان يت ەكەنسىڭ ارلان دەدىم دە ۇيدەن الا شىققان كوسەۋمەن جون ارقاسىنان سالىپ قالدىم. ارلان بايقۇس قاپەلىندە مەن ۇرادى دەپ ويلاماسا كەرەك جوتا ءجۇنى كىدىرەيىپ بارىپ "اھ" دەپ ايانىشتى قىڭسىلادى دا اۋزىنداعى اتەشتى تاستاي سالىپ قۇيرىعىن بۇتىنا قىستىرعان كۇيى بەزە جونەلدى. اتەش بايقۇس جەرگە توپ ەتە قۇلاپ، حايۋاننىڭ ارانىنان ءتىرى قۇتىلعانىنا ءوزى دە سەنەر نە سەنبەسىن بىلمەگەن كۇيى ەكى كوزى اتىزداي اينالىپ كاڭگەلەكتەپ، ەسىگى اشىق تۇرعان اجەتحاناعا بارىپ سوعىلدى دا سوڭعى رەت مىنا جارىق جالعانعا "قاق-قاقۋلاپ" شاقىرىپ اجەتحانىڭ تەسىگىنە باسىن تىرەپ، قوس قاناتىن جايىپ تۇرىپ "گۇمپ" ەتە قالدى. قاۋىرسىنى جالپ ەتىپ جەرگە قۇلادى.
-"و، سورلى!-دەدى شەشەم.
-"وەەەەبۋۋۋ!"-دەدىم مەن ەكى بەتىمدى قولىممەن جاۋىپ. نە ادامعا نە يتكە بۇيىرماعان اتەش عۇمىر سولاي كوز الدىمىزدا زىرعىپ اعىپ وتە شىقتى. ۇيگە كىرسەك اكەم تەرەزەدەن ءبارىن تاماشالاپ وتىر ەكەن، كورشىگە قوڭىراۋ سوعىپ، اتەشىنىڭ اجەتحاناعا قۇلاپ ولگەنىن جەتكىزدى. تەلەفون تۇتقاسىنا جابىسقان اكەم كەنەتتەن قيق-قيق كۇلكىگە باسسىن. سويتسە اتەشتىڭ يەسى:-"قاپا بولماڭىز ەندى ناكە، وبالى ارلانعا، اتەشتىڭ ارتى قايىرلى بولسىن"-دەپ اكەمنىڭ وزىنە كوڭىل ايتىپ جاتىر ەكەن. ال مەنىڭ كوكەيىمدە -"سوندا مەنىڭ قانشا بالام بولادى؟" دەگەن سۇراق قالىپ قويدى.
راسىندا مەنىڭ قانشا بالام بولادى ەكەن؟
ءجاۋدىر نارتاي
