"قالا مەن دالا" گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، جۋرناليست دۋمان بىقاي جاڭادان سايلانعان ءماجىلىس دەپۋتاتتارىنا ۇلكەن سەنىم ارتاتىنىن “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالىنا بەرگەن سۇحباتىندا ايتتى.
ونىڭ ايتۋىنشا، ەسكى قازاقستاننان قالعان ەسكىرگەن ادىستەر، الگوريتمنىڭ ەشبىرى قازىرگى تاڭدا قولدانىسقا جارامايدى.
“جاڭا قازاقستان - جاڭا ءماجىلىس. البەتتە جۇرت بۇل ماجىلىستەن ۇلكەن ءۇمىت كۇتەدى. وسى ماجىلىسكە وتكەن تاۋەلسىز كانديداتتار بۇعاۋعا باعىنباي، ءوزىنىڭ پوزيتسياسىندا تۇرىپ، سوڭىندا بيلىك تاراپىنىڭ ءسوزىن سويلەيدى دەپ سەنەدى. ول دا زاڭدىلىق، ونى دا قابىلداۋ قاجەت. سەبەبى، ەسكى قازاقستاننان قالعان ەسكىرگەن ادىستەر، الگوريتمنىڭ ەشبىرى قازىرگى تاڭدا قولدانىسقا جارامايدى. ولاردىڭ بارلىعىن لاقتىرۋ كەرەك.
ءماجىلىستىڭ قازىرگى جۇمىسىنا تالداۋ جاسايتىنداي ۋاقىتقا جەتتىك دەپ ايتا المايمىن. سەبەبى، بۇل جاڭا قۇرامنىڭ جۇمىسقا كىرىسكەنى دە كەشە عانا. ءالى دە بولسا ۋاقىت، مەرزىم كەرەك. سول مەرزىمىنىڭ ىشىندە ءماجىلىستىڭ كاسىبيلىگىن، بىلىكتىلىگىن باعالايمىز. بىراق قازىرگى بەتالىسىنىڭ وزىنەن بايقار بولساڭىز بۇرىنعى ءماجىلىستىڭ كەزىڭدەگىدەي سالعىرتتىق، بەيقامدىق، قالعىپ-شۇلعىپ وتىراتىن، ءتىلىن شايناپ وتىراتىندار كەلمەسكە كەتكەنىن كورەمىز»، - دەدى دۋمان بىقاي.
«توقاەۆ ايتقان پارلامەنتتىك رەسپۋبليكاعا ءبىر تابانداپ جەتەمىز»
ودان بولەك، ول ماجىلىسكە «حالىقتىڭ باتاسىمەن وتكەن» دەپۋتاتتار، بيلىك تاراپتىڭ الدىندا ۇياتتى بولماس ءۇشىن، سايلاۋ كەزىندە بەرگەندەگى ۋادەلەرىن ورىنداۋعا تىرىسىپ جاتقاندىعىن ايتتى. سونداي-اق، كوتەرىپ جۇرگەن ماسەلەلەرىن قوزعاپ جۇرگەن دەپۋتاتتارعا توقتالدى.
«باپي كوتەرگەن اباقتى دا جاتقان ۇلتشىل ازاماتتارىمىزعا بوستاندىق بەرۋ ماسەلەسى كوپتىڭ كوڭىلىنەن شىقتى. ءتىل ماسەلەسى دە بۇرىنعىدان قاراعاندا اشىق ايتىلىپ، دەپۋتاتتاردىڭ تاراپىنان ناقتى تالاپتار قويىلىپ جاتىر. ەكىباستۇزداعى جاعدايدا حالىق قالاۋلارىنىڭ نازارىنان قالىس قالعان جوق. جوعارىدان كەلگەن ۇسىنىستى جاپا-تارماعاي قولداۋ دەيتىن ءۇردىستى جوعالتىپ بارا جاتىر. ءماجىلىستىڭ وسىلاي مىنەزى قالىپتاسادى. توقاەۆ ايتاتىن پارلامەنتتىك رەسپۋبليكاعا ءبىر تابانداپ جەتەمىز.
قازىرگى ءماجىلىس بۇرىنعى ءماجىلىس ەمەس. بۇرىنعىنىڭ قاتەلىكتەرىنەن ساباق العان ءماجىلىس. ماجىلىسكە وتكەن ازاماتتار دا بۇرىنعى قاتەلىكتەردى قايتالامايدى، جاعىمپازدىقتىڭ جولىنا تۇسپەيدى. جالپى ونداي اۋرۋ سىرقاۋدىڭ ادا دەپ ويلايمىن. سەبەبى، جوعارىعا جاعىمپازداناتىن پرەزيدەنتتىڭ الدىندا سۇيكىمدى بولىپ كورىنەتىن ادەتتەردەن ارىلۋ كەرەك. قازىر ەڭ باستىسى وسى حالىقتىڭ سەنىمىن اقتاۋ. حالىقتىڭ سەنىمى دەگەن وتە نازىك دۇنيە. وعان ءبىر شىركەۋ تۇسسە ونى قالپىنا كەلتىرۋ وتە قيىن. سوندىقتان قازىرگى ءماجىلىس وتىرعان ازاماتتار ەڭ الدىمەن ءوزىنىڭ رەپۋتاتسياسى ءۇشىن ارەكەت ەتۋى كەرەك. ەگەر شىنىمەن ساياساتتا قالعىسى كەلسە، سايلاۋ الدىندا بەرگەن ۋادەلەرىن ورىنداۋعا تىرىسىپ، حالىققا جاقىن بولۋعا، حالىقتىڭ تاراپىنان تۇسكەن ساۋالداردان جالتارماۋعا تىرىسۋ قاجەت»، - دەدى ول.
ماجىلىستە كوتەرىلەتىن ماسەلە كوپ. سونىن ءبىرى - قازىرگى ەلدىڭ تۇرمىسى، ينفلياتسيا ماسەلەسى. “سمايلوۆ ۇكىمەتى اۋىزدىقتاي الا ما؟” دەگەن ماسەلەنى كوبىرەك قوزعاۋ كەرەك. سەبەبى، جىل وتكەن سايىن حالىقتىڭ تۇرمىسى كەرى كەتىپ بارا جاتقانىن دا ايتا ءوتتى.
“بيىل ماجىلىسكە ءبىراز تاۋەلسىز تۇلعالار ءوتتى. البەتتە، وتپەي قالعان ازاماتتاردىڭ دا وكپەسى بار. مىنا ەرمۇرات باري، ابزال قۇسپان، باقىتجان بازاربەك سىندى ازاماتتاردىڭ ءوتۋىنىڭ ءوزى جاڭا قازاقستان دۇرىس باعىتتا كەلە جاتقانىن كورسەتەدى دەپ ويلايمىن. ءبىر عانا ەرمۇراتتى الىپ قارايتىن بولساق، وتكەن جۇيەمەن 30 جىل بويى ارپالىسىپ، الىسىپ-جۇلىسقان ازامات. وعان وسى ماجىلىستە ۇلكەن ميسسيا جۇكتەلىپ وتىر. ول شەتەلگە كەتكەن كاپيتالدى قايتارۋعا كۇش سالادى دەپ ويلايمىن.
ەرمۇرات باري مەن ابزال قۇسپاننىڭ ارقاسىندا جاڭا قازاقستانعا قاجەتتى بىرقاتار ماڭىزدى زاڭ قابىلدانادى دەپ ويلايمىن. سەبەبى ەكەۋىنىڭ ءبىرى زاڭعا جۇيرىك، ءبىرى ەسەپ-قيساپقا جۇيرىك. كەزىندە اقش-تا دجون ماككەين دەگەن مىقتى سەناتور بولعان. سول كىسىلەردىڭ ارقاسىندا رەسەيدىڭ ءبىر امبيتسياسىن اۋىزدىقتايتىن ماڭىزدى زاڭدار قابىلداندى. سول سەكىلدى قازاقستاننىڭ ىشكى، سىرتقى ساياساتىن بەكەمدەيتىن ماڭىزدى زاڭدار قابىلدانادى دەپ ويلايمىن.
بيىل “رەسپۋبليكا” پارتياسى مەن “اقجول” پارتياسى دا ءبىراز تەكە تىرەسۋى مۇمكىن. ول دا جاقسى ءۇردىس، “اقجول” كونكۋرەنتسيادان قورىقپاۋ كەرەك. ودان كەيىن “AMANAT” پارتياسىنىڭ اتى عانا ەمەس، زاتى دا وزگەرەدى دەپ سەنەمىز. ەسكى جۇيەگە ەش قاتىسى بولماعان ازاماتتار ءوتتى. ولار ەل الدىنداعى ابىرويىنا نۇقسان كەلتىرمەۋ ءۇشىن ماجىلىستە دۇرىس ماسەلە كوتەرەدى دەگەن ويدامىن”،- دەدى دۋمان.
«پوپۋليستىك مالىمدەمەمەن ەلدى الداي المايمىز»
ودان بولەك، دۋمان جاڭادان سايلانعان ءماجىلىس دەپۋتاتتارىنا ۇلكەن سەنىم ارتاتىنىن دا جاسىرمادى.
«بۇل سوڭعى ءماجىلىس ەمەس. بىزگە توقاەۆ جاقسى ءۇردىستى باستاپ بەردى. بيىلعى سايلاۋدىڭ كەمشىلىگى دە بولعان شىعار. ويتكەنى، وتكەن سايلاۋعا وكپەلى ازاماتتار دا بار. ەندى ول جاڭا قازاقستاننىڭ جوعارىداعى ازاماتتارىنىڭ تاراپىنادا نازارعا الىنادى دەگەن ويدامىن. الدا حالىق قالاۋىسى بولۋعا ۇمتىلىپ جۇرگەن، سول اتقا ءوزىن لايىقپىن دەپ سانايتىن ازاماتتار وتەدى دەپ ويلايمىن.
دەپۋتاتتىق ساۋالدىڭ ساپاسى ارتۋ كەرەك. بۇرىنعىداي پوپۋليستىك مالىمدەمەلەرمەن ەلدى الداي المايسىز. وتكەن ءماجىلىستىڭ ەسكى ماجىلىسمەندەرى كەنەسارىنىڭ باسىن قايتارۋ كەرەك دەپ كەتەر الدىندا ءبىر ساندىراقتاپ كەتتى عوي كەيبىر ازاماتتار. البەتتە ول قازاققا ۇنايتىن تاقىرىپ شىعار،بىراق ەندى ءدال وسىنداي تاقىرىپتى ۇنەمى تالقىلاپ وتە المايسىڭ. حالىققا جاقىن ءدال قازىرگى قازاقتىڭ مۇڭ مۇقتاجىن قوزعايتىن سوڭىن ىشىندە جاناعى ەسەپ-قيساپ ەكونوميكا ماسەلەسىن كوبىرەك قوزعاۋ كەرەك. ال حالىقتى تەك قانا رۋحاني ەتپەن، تىلمەن عانا ۇنەمى اشۋدا ۇستاپ وتىرا المايسىڭ عوي. حالىقتىڭ تۇرمىسىن تۇزەۋگە كۇش سالۋ كەرەك قازىرگى جانارعان ءماجىلىس.
ءوز باسىم بۇل ماجىلىستەن ۇلكەن ءۇمىت كۇتپەسەمدە، توقاەۆتىڭ 7 جىلىنا وسى ءماجىلىستىڭ قازىرگى قۇرامى جارامدى دەپ ويلايمىن. ال ارى قارايعى جاڭارۋدى ۋاقىتتى ەنشىسىنە تاپسىرۋىمىز كەرەك. سەبەبى ءومىر وسىمەن توقتاپ قالمايدى. شىنىمەن دە، بۇل جولى حالىق سەنەتىن، حالىق باعالايتىن ازاماتتار ءوتتى. ال ەندى ولاردىڭ ابىرويدان ايىرىلماۋى تەك اللانىڭ عانا ەمەس، وزدەرىڭىن دە قولىندا»، - دەپ قورىتىندىلادى جۋرناليست.
”ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
