وتباسىلىق قۇندىلىقتار – قوعام ايناسى

2295
Adyrna.kz Telegram

حح-ءححى عاسىردىڭ باسىندا وتباسى مەن اتا-انا قۇندىلىقتارىن ناسيحاتتايتىن مەديا-جوبالار كاسىبي رەداكتسيالاردىڭ نەمەسە بەيىندى كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىمداردىڭ قولداۋىمەن شىعارىلدى. بىراق بۇگىنگى كۇنى ديدجيتاليزاتسيا جاعدايىندا بۇل ماسەلەلەر مەن تاقىرىپتار كاسىبي ەمەس، بلوگەرلەر قاۋىمداستىعىمەن كوتەرىلە باستادى.

ينتەرنەت جەلىسىنىڭ ءارتۇرلى الاڭدارىندا دەربەس پىكىرلەر تارالا باستادى. دەگەنمەن، مۇنداي ەركىن اقپارات تاراتۋ وتباسىلىق بلوگتاردىڭ فۋنكتسيونالدى باعىتىن انىقتاۋ، وتباسى جانە اتا-انا تاقىرىبىنداعى پايدالانۋشى رەسۋرستارىن تيپولوگيالاۋ ماڭىزدى زەرتتەۋ بولىپ تابىلاتىندىعىن ءتۇسىندىردى. ءداستۇرلى وتباسى جانە اتا-انا باق-تاعى گەندەرلىك-رولدىك الەۋمەتتەنۋدىڭ ماڭىزدى ارناسى بولىپ تابىلادى، سوندىقتان، زاماناۋي باسپاسوزدە قايتالاناتىن مەديا-مازمۇن ءداستۇرلى باسپاسوزگە اسەر ەتۋى مۇمكىن.

جاڭا قازاق ەلى ءۇشىن قازاق وركەنيەتىن دامىتۋ، سالت-ءداستۇرىن، ادەت-عۇرپىن، ءتىلىن. ۇلتتىق قۇندىلىقتار اياسىندا كەڭەيتۋ – وزەكتى ماسەلەنىڭ ءبىرى. سوندىقتان الدىمىزدا تۇرعان ۇلكەن ماقسات – ۇلتتىق مۇرا قۇندىلىقتارىن قازىرگى تاڭنىڭ مادەني جەتىستىكتەرىمەن ۇيلەستىرۋ. وتباسى - بارلىق رولدەرى ءبولىنىپ قويىلعان قوعامنىڭ شاعىن مودەلى. دەمەك، وتباسى – بالا بويىنا ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىرۋدىڭ قاينار بۇلاعى، باستاۋى. ءار ۇيدە بالالار ساناسىنا ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا دەگەن كوزقاراستار جۇيەسىن، سالت-داستۇرلەردى، ادەت-عۇرىپتاردى، دانالىق سوزدەردى، تىيىم سوزدەردى سىڭىرەتىن ول - وتباسى. وسى تۇرعىدان وتباسىنى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى قالىپتاستىراتىن، ولاردى ۇرپاقتان-ۇرپاققا جەتكىزىپ وتىراتىن ۇلتتىق مادەنيەتتى تاربيە ارقىلى تاسىمالداۋشى ورتا رەتىندە قاراستىرۋعا بولادى.
ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدىڭ باستاۋى – ءتىلىمىز.

ءتىل جوق جەردە ۇلت تا جوعالادى. عاسىرلار بويى اتادان بالاعا ميراس بولىپ كەلگەن اسىل قازىنامىز – ۇلتتىق ءتىلىمىز، مەملەكەتتىگىمىزدىڭ تۇلعاسى، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ تۇعىرى. اڭىزاق جەلگە، سىلدىرلاپ اققان بۇلاق سۋىنا قۇلاق توسساڭ، بابالار ءۇنىن ەستيسىڭ، قوبىز بەن دومبىرا كۇيىنە قۇلاق سالساڭ تاعى دا بابالار ءۇنىن ەستيسىڭ. ءتىل ارقىلى تەرەڭدە جاتقان تاريحتىڭ تاعىلىمىن، مادەنيەتتىڭ، ادەبيەتتىڭ ۇلاعاتىن تانيسىڭ. ءتىل – ار ولشەمى. ءتالىم-تاربيە تىلدەن باستالادى. ولاي بولسا تىلگە قۇرمەتپەن قاراۋ – رۋحى مىقتى، وتكەنىمىزدى سارالاپ، بولاشاعىمىزدى بولجاي بىلەتىن ۇرپاق تاربيەلەۋ. قازىردە ۇلتتىق ارنالاردىڭ كوپ بولىگى قازاق ءتىلىنڭ مارتەبەسىن كوتەرۋگە جۇمىس جاساۋدا. قازاقشا كينولار، قازاقشا باعدارلامالار، قازاقشا ەرتەگىلەر كوبەيۋدە. بۇل ارينە قۋانتارلىق جايت. وتباسى تىرشىلىگىندە ۇلتتىق قۇندىلىقتار، سالت-داستۇرلەر ۇنەمى ساقتالىپ وتىرسا، بالانىڭ ۇلتتىق سانا-سەزىمى ەرتە ويانادى. ءار كوكىرەگى وياۋ قازاق بالاسىنىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى مەڭگەرۋى ونىڭ وتباسىلىق قۇندىلىقتاردى مەڭگەرۋىنەن باستالادى. «ەل بولامىن دەسەڭ،بەسىگىڭدى تۇزە»دەگەن قاناتتى ءسوز دە وسى ويدىڭ دۇرىستىعىن مەڭزەيدى. دەگەنمەن، بۇل تۇسىنىكتى «ەل بولام دەسەڭ، ەفيرىڭدى تۇزە» دەپ وزگەرتكەنىمىز دە تەگىننەن ەمەس. سەبەبى، قازىر وتباسىنىڭ باستاۋى-بالانىڭ تاربيەلەنەتىن ورتاسى ينتەرنەت، تەلەديدار، الەكەۋمەتتىك جەلىلەر. سوندىقتان، وتباسىلىق قۇندىلىقتاردىڭ وسى پورتالداردا دارىپتەلۋى اسا ماڭىزدى. سەبەبى، ويىنىڭ بۇعاناسى قاتپاعان بالالار گەندەردىك ساياساتقا ەلىكتەپ ەرتە اداسۋدا. سول ماقساتتا، ءاربىر اقپاراتتىق جۇيە باسشىلىقپەن قاداعالانۋى ءتيىس دەپ ويلايمىن. وتباسىلىق تاربيە ارقىلى قالىپتاساتىن ۇلتتىق قۇندىلىقتار بالادا ۇلتتىق تانىم ارقىلى جۇيەلى قالانىپ، ۇلتتىق سانا-سەزىمى قالىپتاسقان جاعدايدا عانا ول ۇلت مۇددەسىن ويلايتىن ازامات بولا الادى.

ال سوڭعى كەزدەرى باق-تاردا وتباسىلىق داستۇرلەرى تۋرالى وتە كوپ ايتىلىپ ءجۇر. ۇلى اباي اتامىز «بالاعا كوبىنە ءۇش الۋان ءتۇرلى مىنەز جۇعادى: ءبىرىنشىسى – اتا-انادان، ەكىنشىسى – ۇستازدان، ءۇشىنشىسى – قۇربىسىنان» دەگەن ەكەن. ال قازىردە سول مىنەزدىڭ 90 پايىزى الەۋمەتتىك جەلىلەردەن، ينتەرنەت كوزدەرىنەن دارىپ جاتقانداي. سوندىقتان، اتا-انا بالا تاربيەسىنە ءمان بەرۋلەرى ءتيىس. ۇرپاقتار ساباقتاستىعى تەك وسىلايشا جالعاسىن تاپپاق. تۇعىرى بەرىك ەلدىڭ وتباسى دا بەرىك بولادى، وتباسى قازىعى نىق قاعىلسا، شاڭىراعى بەرىك تاربيەلەنەر ۇرپاعى دا ونەگەلى بولماق دەگىم كەلەدى.

پىكىرلەر