Otbasylyq qundylyqtar – qoǵam aınasy

2356
Adyrna.kz Telegram

HH-HHI ǵasyrdyń basynda otbasy men ata-ana qundylyqtaryn nasıhattaıtyn medıa-jobalar kásibı redakııalardyń nemese beıindi kommerııalyq emes uıymdardyń qoldaýymen shyǵaryldy. Biraq búgingi kúni dıdjıtalızaııa jaǵdaıynda bul máseleler men taqyryptar kásibı emes, blogerler qaýymdastyǵymen kóterile bastady.

Internet jelisiniń ártúrli alańdarynda derbes pikirler tarala bastady. Degenmen, mundaı erkin aqparat taratý otbasylyq blogtardyń fýnkıonaldy baǵytyn anyqtaý, otbasy jáne ata-ana taqyrybyndaǵy paıdalanýshy resýrstaryn tıpologııalaý mańyzdy zertteý bolyp tabylatyndyǵyn túsindirdi. Dástúrli otbasy jáne ata-ana BAQ-taǵy genderlik-róldik áleýmettenýdiń mańyzdy arnasy bolyp tabylady, sondyqtan, zamanaýı baspasózde qaıtalanatyn medıa-mazmun dástúrli baspasózge áser etýi múmkin.

Jańa Qazaq eli úshin qazaq órkenıetin damytý, salt-dástúrin, ádet-ǵurpyn, tilin. ulttyq qundylyqtar aıasynda keńeıtý – ózekti máseleniń biri. Sondyqtan aldymyzda turǵan úlken maqsat – ulttyq mura qundylyqtaryn qazirgi tańnyń mádenı jetistikterimen úılestirý. Otbasy - barlyq rólderi bólinip qoıylǵan qoǵamnyń shaǵyn modeli. Demek, otbasy – bala boıyna ulttyq qundylyqtardy qalyptastyrýdyń qaınar bulaǵy, bastaýy. Ár úıde balalar sanasyna ulttyq qundylyqtarǵa degen kózqarastar júıesin, salt-dástúrlerdi, ádet-ǵuryptardy, danalyq sózderdi, tyıym sózderdi sińiretin ol - otbasy. Osy turǵydan otbasyny ulttyq qundylyqtardy qalyptastyratyn, olardy urpaqtan-urpaqqa jetkizip otyratyn ulttyq mádenıetti tárbıe arqyly tasymaldaýshy orta retinde qarastyrýǵa bolady.
Ulttyq qundylyǵymyzdyń bastaýy – tilimiz.

Til joq jerde ult ta joǵalady. Ǵasyrlar boıy atadan balaǵa mıras bolyp kelgen asyl qazynamyz – ulttyq tilimiz, memlekettigimizdiń tulǵasy, táýelsizdigimizdiń tuǵyry. Ańyzaq jelge, syldyrlap aqqan bulaq sýyna qulaq tossań, babalar únin estısiń, qobyz ben dombyra kúıine qulaq salsań taǵy da babalar únin estısiń. Til arqyly tereńde jatqan tarıhtyń taǵylymyn, mádenıettiń, ádebıettiń ulaǵatyn tanısyń. Til – ar ólshemi. Tálim-tárbıe tilden bastalady. Olaı bolsa tilge qurmetpen qaraý – rýhy myqty, ótkenimizdi saralap, bolashaǵymyzdy boljaı biletin urpaq tárbıeleý. Qazirde ulttyq arnalardyń kóp bóligi qazaq tilinń mártebesin kóterýge jumys jasaýda. Qazaqsha kınolar, qazaqsha baǵdarlamalar, qazaqsha ertegiler kóbeıýde. Bul árıne qýantarlyq jaıt. Otbasy tirshiliginde ulttyq qundylyqtar, salt-dástúrler únemi saqtalyp otyrsa, balanyń ulttyq sana-sezimi erte oıanady. Ár kókiregi oıaý qazaq balasynyń ulttyq qundylyqtardy meńgerýi onyń otbasylyq qundylyqtardy meńgerýinen bastalady. «El bolamyn deseń,besigińdi túze»degen qanatty sóz de osy oıdyń durystyǵyn meńzeıdi. Degenmen, bul túsinikti «El bolam deseń, efırińdi túze» dep ózgertkenimiz de teginnen emes. Sebebi, qazir otbasynyń bastaýy-balanyń tárbıelenetin ortasy ınternet, teledıdar, álekeýmettik jeliler. Sondyqtan, otbasylyq qundylyqtardyń osy portaldarda dáriptelýi asa mańyzdy. Sebebi, oıynyń buǵanasy qatpaǵan balalar genderdik saıasatqa eliktep erte adasýda. Sol maqsatta, árbir aqparattyq júıe basshylyqpen qadaǵalanýy tıis dep oılaımyn. Otbasylyq tárbıe arqyly qalyptasatyn ulttyq qundylyqtar balada ulttyq tanym arqyly júıeli qalanyp, ulttyq sana-sezimi qalyptasqan jaǵdaıda ǵana ol ult múddesin oılaıtyn azamat bola alady.

Al sońǵy kezderi BAQ-tarda otbasylyq dástúrleri týraly óte kóp aıtylyp júr. Uly Abaı atamyz «Balaǵa kóbine úsh alýan túrli minez juǵady: birinshisi – ata-anadan, ekinshisi – ustazdan, úshinshisi – qurbysynan» degen eken. Al qazirde sol minezdiń 90 paıyzy áleýmettik jelilerden, ınternet kózderinen daryp jatqandaı. Sondyqtan, ata-ana bala tárbıesine mán berýleri tıis. Urpaqtar sabaqtastyǵy tek osylaısha jalǵasyn tappaq. Tuǵyry berik eldiń otbasy da berik bolady, otbasy qazyǵy nyq qaǵylsa, shańyraǵy berik tárbıelener urpaǵy da ónegeli bolmaq degim keledi.

Pikirler