ءوز باسىم "قاڭتار وقيعاسى" كەزىندەگى تولقۋدىڭ اراسىندا بولىپ، حالىقتىڭ دا، ۇكىمەتتىڭ دە قانداي كۇيدە بولعانىن كوزىممەن كورىپ، جانىممەن سەزىندىم.
سول ءبىر قازاق ەلى تاريحىنداعى قارالى كەزەڭگە دە مىنە، جىل تولدى.
"قاڭتار وقيعاسىنا" قىسقاشا توقتالىپ، ودان كەيىنگى كەزەڭدە ۇكىمەت پەن حالىقتىڭ قاتىناسىن باعامداعان ويلارىمدى ايتايىن:
قاڭتار وقيعاسىنا قاتىستى ۇكىمەتتىڭ بەرىپ وتىرعان باعاسىمەن 80%-داي كەلىسەمىن.
يا، حالىق اۋەلگىدە بەيبىت ميتينگى ماقساتىمەن الاڭدارعا جينالدى. بىراق، بەيبىت ميتينگ دەپ باستالعانىمەن، اياعى ءاپ- ساتتە زاڭسىزدىققا، بۇزاقىلىققا (تەررورعا) اينالىپ كەتتى.
مۇنىڭ بىرنەشە سەبەپتەرى بولدى:
وسى ميتينگىنى مەملەكەتتىك توڭكەرىسكە ۇلاستىرۋ ارقىلى بيلىكتى باسىپ الۋ ماقساتىن كوزدەگەن ۇيىمداسقان توپ الەۋمەتتىك جەلى بەلسەندىلەرى ارقىلى، حالىقتى الاڭعا جينادى. الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن مەسەنجەرلەردى پايدالانىپ، حالىقتى الاڭعا شاقىرعان بەلسەندىلەرگە ەشقانداي كەدەرگى كەلتىرمەي، كەرىسىنشە، ولاردىڭ قىزۋ جۇمىس جاساۋىنا مۇمكىندىك بەرىپ وتىرعانداي كورىندى.
كوپتەگەن بەلسەندىلەر بۇرىن دا ازدى-كوپتى بەيبىت ميتينگ ۇيىمداستىرۋدىڭ مادەنيەتىنە ۇيرەنگەندىكتەن، ولاردىڭ حالىقتى الاڭعا شاقىرۋداعى نيەتتەرىندە مەملەكەتتىك توڭكەرىسكە ۇلاستىرۋ ماقساتى بولماعانى انىق.
ول نيەتتەرى باستاپقىدا تالاپتارىن قويىپ، بيلىكتى ديالوگقا شاقىرىپ جاتقاندا كورىنىپ-اق تۇردى.
تەك، حالىق شامادان تىس كوپ جينالعان كەزدە، داۋىس ۇلعايتقىش، مىنبەرمەن قامتاماسىز ەتۋ سياقتى پروتسەدۋرالاردى ىستەپ ۇلگەرمەدى. الاڭعا تولعان حالىق كىمنىڭ ءسوزىن تىڭداپ، كىمگە ەرەرىن بىلمەيتىن جاعدايعا جەتتى.
تاپ، وسى ساتتەردى وزدەرىنىڭ اۋەلگى ماقساتتارىنا پايدالانعىسى كەلگەن ۇيىمداسقان توپتىڭ ارانداتۋشىلارى حالىقتى جاپپاي تارتىپسىزدىككە شاقىرىپ، ميتينگىلەر ەشقانداي باقىلاۋعا كەلمەيتىن جاعداي ورىن الدى.
ارتىنشا ينتەرنەت پەن بايلانىس ءۇزىلىپ، حالىق قالادا نە بولىپ جاتقانىنان حابارسىز قالدى. بالاسى مەن تۋىسىن ىزدەپ شىققاندار دا سول كوشەلەردەگى حالىقتىڭ سانىن ودان ءارى كوبەيتىپ جىبەردى.
وسىلاي قالانىڭ باس كوشەلەرىندە ءارتۇرلى ماقساتتارمەن جۇرگەن جۇرتشىلىققا تولدى. ەشقانداي ناقتى ليدەرى مەن جوسپارى جوق ءنوپىر حالىق ارام ويلى توپتىڭ قولىنداعى قۇرالعا اينالىپ كەتتى.
ارتى قالاي بولعانى بارىنە بەلگىلى.
ەڭ وكىنىشتىسى سول، ادامداردى الاڭعا شاقىرعان الەۋمەتتىك جەلى بەلسەندىلەرىنىڭ وزدەرى حالىقتىڭ اراسىنان تابىلمادى. الاڭعا شاقىرۋدىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن مويىندارىمەن كوتەرە المادى.
سوندىقتان، ەل اقپاراتتى تەك تەلە ارنالاردان عانا الىپ وتىردى. جەرگىلىكتى تەلە ارنادان ەكى باعدارلاما ۇيىمداستىرىپ، حالىققا تۇسىندىرمە جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە مۇرىندىق بولدىم.
ۇيلەرىندە وتىرىپ، احۋالدى اڭداي الماي وتىرعان حالىققا ءمان-جايدى تۇسىنۋلەرى ءۇشىن وڭ ناتيجەسى بولدى دەپ ويلايمىن.
ەندى، ودان كەيىنگى كەزەڭگە كەلسەك:
ۇكىمەتكە وسى "قاڭتار وقيعاسى" ۇلكەن ساباق بولدى. سوندىقتان، سوڭعى ءبىر جىلدىڭ ىشىندە پرەزيدەنتتىڭ تىكەلەي باستامالارىمەن كوپتەگەن رەفورمالار جۇزەگە استى.
ونىڭ ءبارىن ءتىزىپ شىعۋدىڭ قاجەتى جوق شىعار.
نەگىزگىلەرى:
- رەفەرەندۋم ارقىلى جەردى —حالىقتىڭ مەنشىگى دەپ تانۋ;
- پارلامەنت پەن جەرگىلىكتى دەپۋتاتتىققا سايلانۋعا ماجوريتارلىق جۇيەنىڭ ەنگىزىلۋى(ماجىلىستە 30%، وبل. ءماسليحاتتار 50%، اۋداندىق ءماسليحاتتار 100% ماجوريتارلىق جۇيەمەن سايلانادى),
- اۋىل اكىمدەرىنىڭ سايلاۋ ارقىلى سايلانۋى;
- سەناتتىڭ قۇزىرەتىنەن ءماجىلىستىڭ قابىلداعان زاڭدارىن كەرى قايتارۋ قۇقىعىن الىپ تاستاۋ;
- پرەزيدەنتتىك مەرزىمنىڭ 7 جىلعا ءبىر-اق رەت سايلانۋى;
- ەلباسى ستاتۋسىنىڭ كۇشىن جويۋى;
- وبلىس اكىمدەرىن دەپۋتاتتاردىڭ داۋىس بەرۋىمەن شەشىلەتىن بالامالى سايلاۋ جۇيەسى;
- اكىمدەر مەن ولاردىڭ ورىنباسارلارىنان ساياسي قۇزىرەتىن الىپ تاستاۋى
- قاڭتار وقيعاسى كەزىندە ءتۇرلى سەبەپتەرمەن قاماققا الىنعان ازاماتتارعا امنيستيا جاريالانۋى(اۋىر قىلمىستىق باپتارمەن ۇستالعانداردان باسقاسىنا) ت.ب.
ەندى، ۇكىمەتتىڭ وسى وقيعاعا قاتىستى ۇستانىمىنا كوڭىلىم تولماعان تۇسى - نەگىزگى ۇيىمداستىرۋشى رەتىندە تەك ك.ماسيموۆتىڭ عانا كۇدىكتەلىپ قامالىپ وتىرعانى. ول ونىڭ ءبارىن جالعىز ۇىمداستىرماعانى، ءارى، وسى توڭكەرىس جاساپ بيلىكتى باسىپ العىسى كەلگەن توپتىڭ قولىنداعى تەك قۋىرشاعى(ورىنداۋشىسى) بولعانىن حالىق سەزىپ وتىر عوي. ولاردىڭ قاي كلان ەكەنىن دە. سولاردىڭ ءبارى اشىق ايتىلىپ، تولىق جازاعا تارتىلۋى كەرەك دەپ ويلايمىن.
الدا پارلامەنت پەن جەرگىلىكتى ءماسليحات سايلاۋىندا جاڭا جۇيەمەن سايلانعان دەپۋتاتتارعا ۇلكەن مۇمكىندىكتەر بەرىلەتىندىگى بەلگىلى بولىپ وتىر. دەمەك، دەربەس دەپۋتاتتاردىڭ لەگى پايدا بولىپ، ەلگە كەرەك وزگەرىستەرگە سولار ۇلكەن ىقپال ەتۋى ءتيىس دەگەن ءسوز. حالىقتىڭ ءوزى سايلاعان دەپۋتاتتارىنا ۇلكەن جۇك ارتىلماق.
سوندىقتان، بىرەۋلەردىڭ پوپۋليستتىك پيعىلداعى “پارلامەنتتىك رەسپۋبليكا(جۇيە) قۇرۋ كەرەك” دەگەن سياقتى سوزدەرىنىڭ ەشقانداي سالماعى دا، ءمانى دە جوق بوس ۇراندار دەۋگە بولادى. ويتكەنى، الداعى دەپۋتاتتىق سايلاۋدان وتكەن دەپۋتاتتاردا ونسىز دا تولىقتاي دەربەستىكتەرى بولادى. ول —ۇلكەن تەتىك، تۇسىنگەن ادامعا.
مەنىڭ ويىمشا ەلدەگى ساياسي رەفورمالار مۇنىمەن توقتامايدى. تەك، ەندىگىلەرىن وسى جاڭادان سايلانعان دەپۋتاتتاردىڭ ۇسىنىستارى ارقىلى جۇزەگە اسىرۋعا جول اشىلماق. ياعني، كەلەسى وزگەرىستەر دەپۋتاتتار ارقىلى جەتكەن حالىقتىڭ تالاپ-تىلەكتەرىمەن جاسالىنۋىن جوسپارلاپ وتىرعان سەكىلدى. بۇل جاعداي ءوز كەزەگىندە ەلىمىزدەگى ازاماتتىق قوعامنىڭ دامۋىنا، وكىلدەرىنىڭ مەملەكەت ساياساتىنا بەلسەندى ارالاسۋىنا جول اشادى.
وسىلايشا، الداعى كەزەڭدە ىقپالدى ازاماتتىق قوعام قالىپتاستىرۋ— پرەزيدەنت ستراتەگياسىنداعى ەڭ نەگىزگى باسىمدىق دەپ ويلايمىن.
اشەتاەۆ رۇستەم ەسىمحانۇلى
شىمكەنت قالالىق قوعامدىق كەڭەس مۇشەسى
