اڭگىمە
سول وقيعانى ەسىمە السام، كۇنى بۇگىنگە دەيىن دەنەم ءبورتىپ تىتىركەنەدى. قانشا ۇمىتايىن دەسەم دە، اركەز تەاترعا بارعان سايىن، سول وقيعا ەرىكسىز ەسكە ورالىپ، ەسكى ەلەستەردىڭ جۇرناعى كولبەڭدەپ كوز الدىما كەلە بەرەدى. بەينە ءبىر جادىمدا ماڭگىلىككە ورنىعىپ العانداي، ماڭگىلىككە ماتالىپ قالعانداي مەنى ءوز قۇرساۋىنان بوساتپاي، ميىمنىڭ ءبىر بۇرىشىندا جاساپ، تاعدىرممەن بىرگە كەلە جاتقانداي.
ءۇشىنشى كۋرستىڭ كوكتەمى بولاتىن، قوستانايدان تىلەۋجان ەسىمدى جىگىت ءبىزدىڭ كۋرسقا جاڭادان كەلىپ قوسىلدى. بالا كەزىنەن الماتىنى كورسەم دەگەن ۇلىق ارمانى ونى اقىرى، الىپ شاحارداعى ەڭ ءىرى جوعارعى وقۋ ورنىندارىنىڭ بىرىندەگى، كوركەم سۋرەت فاكۋلتەتىنە جەتەلەپ الىپ كەلدى. ونى ەڭ العاش قادىربەكوۆ ساباعىندا بايقادىم. ورتا بويلى، اقسارى كەلگەن، دوڭگەلەك ءجۇزدى بالا ەكەن.
بىزگە جاڭادان ستۋدەنت بالا كەلدى ەسىمى - تىلەۋجان دەدى ايكو سىبىرلاپ.
-ءاااا اناۋ وتىرعان بالا ما؟
-ءيا، كەشە جيۆوپيستە وبنوجونكا سالعاندا ۇيالعانىن كورسەڭ عوي، قاباقتاي ۆەرانىڭ جالاڭاش ءتانىن جازۋدان ۇيالىپ ەكى بەتى ءورت بولدى دەيسىڭ دەپ ايكو تۇنشىعا كۇلدى.
-مۇمكىن وبنوجونكانى ءبىرىنشى رەت سالۋى شىعار....
-ءيا ءوزى دە سولاي دەدى، ار جاقتاعى وقۋىندا كىلەڭ ناتيۋرمورت سالا بەرگەن سياقتى عوي دەپ جىميدى.
-ول ورىس توپتارىنىڭ قاندايلىق جالاڭاش مۇسىندەر جازىپ جۇرگەنىن كورمەگەن ەكەن.
-سونى ايتام-اۋ! قايتا ءبىزدىڭ قازاق توپتارى بۇتىندا لىپىسى بار ناتۋرشيتتسالاردى جازعانىن ولجا كورىپ، ءماز بوپ جۇرسە.
-سىزۋدان قالاي ەكەن ءوزى؟
-كەرەمەت سىزادى ەكەن.
-ونىسى جاقسى ەكەن....
جەلكەلەپ ءجۇرىپ دەكاناتقا ءبىر سۇيرەپ، اۋديتورياعا ەكى سۇيرەپ ۇشتىگىن زورعا قوياتىن قادىربەكوۆتىڭ ساباعىندا نەگە ەكەندىگىن كوزگە كوپ ءتۇسىپ قالا بەرەتىن ستۋدەنتتىڭ ءبىرى بولعان سوڭ، توڭىرەگىمنەن سىزۋدى جاقسى سىزاتىن ادام ىزدەيتىنمىن. بولماسا، اقشاعا سىزدىرتاتىنمىن. ءيا ءيا اقشاعا.... بەس ءجۇز تەڭگە بەرسەڭ، جوعارى كۋرستىڭ ۇلدارى ءاپ-ايباتقىپ سىزىپ، فورماتىڭدى قولىڭا ۇستاتاتىن. الايدا ونىمدى قادىربەكوۆ تەز ءبىلىپ قويدى دا، سىزۋ سىزا المايسىڭ دەپ زاچەتكامدى بەتىمە لاقتىرىپ اۋديتوريادان ايداپ شىقتى. بۇگىن تاعى دا قادىربەكوۆتىڭ ساباعىنا كەشىگىپ كەلگەم. ەسىكتى قاققانىمدا، ءبۇيى كوزى باعجاڭداپ ءوزى اشتى.
-كىر دەدى سوڭ سوڭ ءزىلدى داۋىسپەن. ءۇنسىز تاقتانىڭ الدىندا تۇرمىن. ول اقىرىن ەدەندى سىقىرلاتىپ ءجۇرىپ جانىما تاياندى:
-وسى سەن نە ءۇشىن الماتىعا كەلدىڭ؟ ءالى ءبىر دە ءبىر دەتالدى دۇرىستاپ سىزىپ كەلگەن جوقسىڭ-دەدى ايبارلى كەسكىنمەن.
-......
-نەگە ۇندەمەيسىڭ؟! وسى سەندەر شىمكەنتتىكتەر وقىمايتىندارىڭ بار، قايدان عانا توپىرلاپ الماتىعا كەلە بەرەسىڭدەر-دەپ "شاڭق" ەتتى. اياعىنىڭ استىنداعى ەدەن دە "سىقىر" ەتىپ ءۇن قاتتى.
-اعاي، مەن ءبارىبىر سۋرەتشى بولمايمىن.
-ەندى كىم بولام دەپ كەلدىڭ؟
-جازۋشى...
-جازۋشىنىڭ وقۋىنا تۇسپەدىڭ با ەندەشە، نەڭ بار حۋد-گرافتا-دەپ قادىربەكوۆ جانە قالشىلدادى.
-جازۋشى - دەگەن ماماندىقتى وقىتاتىن ۋنيۆەرسيتەت جوق ەكەن، بار بولسا تۇسەر ەم، دەدىم تومسىرايىپ. ىپىنى كەلىسپەگەن قادىربەكوۆتىڭ ءبۇيى كوزى مەنى سوناۋ بۇرىشقا قاراتا اتىپ ۇرعانداي بولدى. مەن ەڭ سوڭعى قاتارداعى بوس تۇرعان ورىنعا جايعاستىم. جانىمدا جاڭادان كەلگەن كەشەگى بالا وتىر. از كەم ۇنسىزدىكتەن سوڭ:
-تىلەۋجان - دەدى قولىن بەرىپ.
-ءجاۋدىر....
-قۋانىشتىمىن!
بىلمەيمىن مەن سول ءسات قۋانىشتى بولدىم با، جوق الدە ءبۇيى كوز قادىربەكوۆتىڭ ۇنەمى "شىمكەنت" - دەپ كەمسىتىپ قيتىعىما تيەتىنىنەن مەزى بولدىم با ەكەن، سامارقاۋ باس شۇلعىدىم دا وتىردىم. ءبىر قاراعانىمدا تىلەۋجان مەنىڭ تاپسىرمامدى ورىنداپ وتىردى. ءتىپتى ەپتى-اق، مەنىڭ اپتا بويى سىزا الماي جۇرگەن دەتالىمنىڭ ىشكى-سىرتقى ولشەمدەرىن تسيركۋلىن شىر اينالدىرىپ وتىرىپ سىزىپ، ەسەپتەپ شىعارا سالدى. سول كەزدە بارىپ مەن وعان نازار سالىپ انىقتاپ قاراي باستادىم. تىم ۇلكەندە ەمەس، تىم قىسىڭقى دا ەمەس، ورتاشا بىتكەن قوي كوزدى. بەينە ءبىر ادام بىتكەنگە ايىبى بارداي قاباعىنىڭ استىمەن جاۋتاڭداپ قاراي بەرەدى ەكەن. ازداپ جىمياتىن سياقتى. ونىسى وزىنە بولەك كەسكىن بەرەتىندەي. ءبىر ءسات قويۋلاۋ قارا قاسىنا، ۇزىنشا تال-تال كىرپىكتەرىنە قىزىعا قاراپ قالدىم. مۇرنى عانا پۇشىقتاۋ ەكەن، جىگىت ادام دەگەن - ميكەلاندجەلونىڭ ءداۆيدى سياقتى مۇرىندى بولسا عوي دەدىم سوسىن ىشىمنەن. بىراق ونىڭ وسىناۋ جاس كەيىپىندەگى بار كەمشىلىگى قىرشا بىتپەگەن مۇرنى دەيىن دەسەڭ، جەلكەسىنەن تومەندەۋ تۇسكەن جيرەن شاشى ونى سونشالىق تارتىمدى كورسەتەتىندەي. سونى سەزگەندەي ءوزى دە ماڭعازدانا وتىرىپ، مىرتىقتاۋ ساۋساقتارىمەن جيرەن شاشىن تاراقتاپ وتىرىپ، ارتقا قاراتا سىلكىپ قالدى. جۇزىنەن ءالى دە بالاڭ ۇياڭدىعى كەتە قويماعان، بىراق ەرەسەك كورىنۋگە ابدەن-اق تىرىسىپ باعادى. ونىڭ تىم جاس ەكەندىگى كورىنىپ تۇردى. مەن ودان جاسىن سۇرادىم. مەنەن ەكى جاستاي كىشى ەكەن.
-سەن ءبىزدىڭ جاتاحاناعا ورنالاستىڭ با دەدىم سوسىن اڭگىمەنى ءوزىم ءبىرىنشى بولىپ باستاپ.
-ءيا 54-ءنشى بولمەگە ورنالاستىم
-الگى سپورتتا وقيتىندار تۇرماۋشى ما ەدى وندا، نەگە ءوزىمىزدىڭ سۋرەتشىلەرمەن بىرگە تۇرمادىڭ؟
-سۋرەتشىلەردىڭ قاسىنان بوس ورىن تابىلمادى
-قاپ اي ءاااا....
-جوق، ول جىگىتتەر وتە جاقسى، تەك ساباقتارى تاڭ ەرتەگىلىك، مەن ۇنەمى بولمەدە جالعىز قالىپ قويامىن، كىلت سولاردا.
-كىلت جاساتىپ الساڭشى، كوك بازاردا كىلت جاسايتىندار بار عوي.
-مەن ءالى الماتىنى بىلمەيمىن....
-ءاااا سولاي ەكەن عوي
-ءيا....
-كوك بازار دەگەن مىنا پانفيلوۆ پاركىنەن شامالى جوعارى كوتەرىلسەڭ ءوزى-اق كورىنەندى
-ءاااا قاشىق ەمەس ەكەن عوي
-ال سەن تەاتردا بولدىڭ با؟
-جوق بىراق بارعىم كەلەدى....
-ءبىز ايكو ەكۋمىز وسى اپتانىڭ ىشىندە تەاترعا بارامىز، بىزبەن بىرگە بارعىڭ كەلسە ەرتىپ بارايىق.
-ارينە بارامىن
-كەلىستىك!
- وسى...قايىسسى قىزىعىراق، تەاتر ما كينو ما؟
-تەاتر-ءتىرى ورگانيزم. سوندىقتان تەاتر قىزىق.
وسى كەزدە ءبۇيى كوز قادىربەكوۆتىڭ قادالا قاراپ تۇرعانىن اڭدادىم. ول اقىرىن تاياندى دا ادەتتەگىشە تاناۋىن كوككە كوتەرە، مىسقىلداي كۇلىپ، بۇل جولى تىلەۋجانعا بۇرىلىپ:
-ءاي تىلەۋجان با ەدىڭ كىم ەدىڭ، سەن بۇل شىمكەنتتىڭ قىزىنا كوپ جولاي بەرمە، بۇلار وتە قۋ كەلەدى. بۇگىن سىزۋىن سىزىپ بەرەسىڭ، ەرتەڭ عاشىق بولاسىڭ، ارعى كۇنى ۇيلەنەم دەيسىڭ. بىراق بۇلار ۋاقىتى كەلگەندە ءوز جەرىنە تارتىپ وتىرادى-دەدى. تىلەۋجان از-مۇز قىزاراقتاپ تومەنشىكتەپ ءۇنسىز ەزۋ تارتتى. قادىربەكوۆ ءوز ورنىنا جايعاسقاندا.
-ءبۇيى كوز كوكي بەرەدى دەدىم اقىرىن سىبىرلاي سويلەپ. تىلەۋجان ءۇنسىز كۇلىپ جىبەردى دە:
-نەگە ء"بۇيى كوز" - دەدى تاڭدانا.
-مەن، بەتباق دالادا وسكەم، ءبىزدىڭ جاقتا بۇيىلەر وتە كوپ بولاتىن. ءبۇيى دەگەن ءوزى ءبىر وتە سۇستى، ءارى ۋلى جاندىك. اڭداماساڭ جازدى كۇندەرى ۇيگە دە كىرىپ كەتۋى مۇمكىن. وزدەرىنىڭ كوزدەرى بار عوي قۇددى قادىربەكوۆتىڭ كوزدەرىنەن اۋمايدى، تۋرا ادامعا اتىلاتىنداي قارايدى. قادىربەكوۆ اعايدى كورسەم سول قاپ-قارا بۇرىسكەن بۇيىلەر ەسىمە تۇسەدى دەدىم كۇلىپ.
-سۋرەتتەۋىڭ جامان ەمەس ەكەن دەگەن تىلەۋجان ءۇنسىز جىميدى.
ءبىزدىڭ اڭگىمەمىز ساباقتان سوڭ دا جالعاستى. كوبىسى الماتىنىڭ كورىكتى جەرلەرى جايلى بولدى. ول ءوزىنىڭ قوستانايىن، ودان ارعى ارقالىعىن ءسوز قىلدى. مەن الماتى مەن شىمكەنت، اراسىندا سوزاق جايلى تولعاندىم.
كەنەتتەن تىلەۋجان:
- ادامداردى ءارتۇرلى اڭ-قۇسقا، جانتىكتەرگە ۇقساتا الاتىن سۋرەتشىلەر عانا دەسەدى. سەن قىدىربەكوۆ اعايدى بۇيىگە ۇقساتاسىڭ، ال مەنى قانداي جانتىككە ۇقساتقان بولار ەدىڭ- دەدى از عانا جيىميعانداي.
-سەنى....سەنى تورعايعا ۇقساتامىن، قارا تورعاي، سوناۋ قوستانايدان قاناتىڭ تالماي قالاي جەتتىڭ-ەي دەپ كۇلدىم.
-سەن شىمكەنتتەن قالاي جەتسەڭ، مەندە سولاي جەتتىم دەدى ولدا كۇلە سويلەپ.
-دەمەك سەندە مەنى قۇسقا ۇقساتادى ەكەنسىڭ عوي،
-ءيا، اق كوگەرشىنگە ۇقسايسىڭ....
كەنەتتەن ەكۋمىزدىڭ اڭگىمەمىز جاراسا كەتكەنىنە وزىمىزدە تاڭ-تاماشا بولدىق، ءارى توسىلدىق. از عانا ۇنسىزدىكتەن سوڭ مەن قايتا اڭگىمەنى جالعادىم.
-بىلەسىڭ بە قادىربەكوۆ مەنى نەگە جەككورەدى؟
-شىمكەنتتىك بولعانىڭ ءۇشىن شىعار....
- كەيبىر ادامداردىڭ شىمكەنتتىكتەردى نەگە سونشا جەككورەتىنىن تۇسىنبەيمىن.
-مەندە تۇسىنبەيمىن....
-ءوزىڭ ويلاپ قاراشى سەن قوستانايدان مەن شىمكەنتتەن ەكەۋمىزدە پالەندەي ايىرماشىلىق جوق. ءبىر ءداۋىردىڭ ادامدارىمىز، ءبىر ەلدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز، تىلىمىزدە بىردەي، ءتىپتى ويلاۋ قابىلەتتەرىمىزدە ۇقساس بولۋى مۇمكىن. اينالدىرعان بەس-التى قازاق جەر-جەرگە بولىنبەي-اق تاتۋ-ءتاتتى ءومىر سۇرە بەرسەك بولماس پا ەدى؟
-جەرشىلدىك پەن رۋشىلدىق قازاقتى قۇرتاتىن قاسيەت دەيتىن اكەم.
-وتكەن جىلى سەسسيادا قادىربەكوۆ مەنى جازعا قالدىردى. سونداعىسى، قىزىل پولتو كيىپ الىپ حۋد-گرافتىڭ الدىنان ءارى وتەسىڭ بەرى وتەسىڭ ساباق وقىمايسىڭ دەپ مەنىڭ سۋ جاڭا قىزىل پولتوما تيىسە جونەلگەنى. وي، اعاي ەندى قىزىل پولتو كيىپ الىپ جۋرگەنوۆتىڭ نە كۆتۋ-دىڭ الدىندا جۇرمەيمىن عوي، حۋد-گرافتا وقىعان سوڭ، ءوز تەرريتوريامدا جۇرەمىن ءدااا - دەپ ايتىپ اۋزىمدى جيعانىمشا بولعان جوق، ماعان قاراتى قولىنداعى بوردى جىبەرىپ قالعانى. زىمىرانداي اتىلعان بورى بار بولعىر، قاق ماڭدايىما كەلىپ "شاااق" ەتىپ ءتيدى دە، شەكەم شودىرايدى دا قالدى. ىزام كەلدى بار عوي.
-ءوي، وزىڭدە ءبىر ءبۇيى ەكەنسىڭ!- دەپ ەسىكتى تارس جاۋىپ اۋديتوريادان اتىپ شىقتىم. سودان قادىربەكوۆتىڭ بەتىن جازدا ءبىر-اق كوردىم.
تىلەۋجان ماعان قاراپ ىشەك-سىلەسى قاتا كۇلگەنى.
-نەگە كۇلەسىڭ؟
-ءجاي ەشتەڭە....بۇل بارىپ تۇرعان ەسەرلىك ەكەن راسىندا دەگەن تىلەۋجان قايتادان كۇلە ءتۇستى.
-سوعان قاراعاندا جازعان مۇعالىمنىڭ ءبىر كەزدەگى عاشىعى شىمكەنتتىڭ قىزى بولۋى كەرەك. بالكىم سول قىز ءبىر كەزدەرى قادىربەكوۆتىڭ جۇرەگىنە جارا سالىپ كەتىپ، بەيشارا قادىربەكوۆ سول كۇننەن باستاپ شىمكەنتتىڭ قىزدارىمەن ماڭگىلىككە جاۋلاسىپ العان سىڭايلى دەگەنىمدە - تىلەۋجاننىڭ اۋزى جايالىقتاي بولىپ تاعى دا كۇلكىگە باسسىن.
-نەگە كۇلە بەرەسىڭ-دەپ مەنىڭ شەكەم تىرىسىپ شىنداپ اشۋلانا باستادىم.
-فانتازياڭ مىقتى ەكەن، سەنەن راسىمەن مىقتى جازۋشى شىققالى تۇر.
-راس ايتام بولماسا، نەگە ماعان كيمەلە بەرەدى؟ نەگە اقتوبەلىكتەرگە، تارازدىقتارعا تيىسپەيدى ولار دا تولىپ ءجۇر ەمەس پە؟ شىمكەنت شىمكەنت! بەينە ءبىر قادىربەكوۆتىڭ ومىرىندەگى كۇللى ساتسىزدىكتەرگە شىمكەنتتىكتەر عانا كىنالى سياقتى.
-بالكىم سول باياعى شىمكەنتتىك عاشىعى ساعان ۇقسايتىن شىعار-دەدى ويناقى جۇزبەن كەكەتە سويلەگەن تىلەۋجان.
-قۇدايىم-اي! جەتپەگەنى سول ەدى!
ءبىز جاتاحانانىڭ ەسىگىنە كەلگەندە تىلەۋجان ماعان تاعى دا قولىن بەرىپ-تانىسقانىما وتە قۋانىشتىمىن-دەدى. ءجۇزى بال-بۇل جانادى. مۇرنى دا اناۋ ايتقانداي پۇشىق ەمەس سياقتى كورىندى. سىزۋدان كومەك قاجەت بولسا قىسىلماي ايت، سەندەي كۇلكىلى قىزعا كومەكتەسۋگە ارقاشان دا ءازىرمىن دەدى كەۋدەسىنە قولىن اپارىپ، ىزەتپەن باسىن يزەدى. ءوزىمنىڭ دە كۇتكەنىم وسى ءسوز بولاتىن. سول كۇنى مەن وتە كوڭىلدى ءجۇردىم. ءبىزدىڭ قاتارعا تىلەۋجان قوسىلدى. ول ەندىگى جەردە مەنىڭ عانا دوسىم بولاتىن، باسقا ەشكىمنىڭ ەمەس.
اپتا اياعىنا تاياعاندا ايكو ەكۋمىز تەاترعا بارىپ بيلەت الىپ قويۋ كەرەكتىگىن ويلاسىپ، اسىعىس كيىنىپ سىرتقا شىقتىق. ەسىكتىڭ الدىندا تىلەۋجان ءجۇر ەكەن. وتكەن جولعى ۋادەم ەسىمە تۇسكەندەي
-تىلەۋجان، ءبىز بۇگىن تەاترعا بارىپ بيلەت الىپ كەلەمىز، ساعان دا الايىق پا دەدىم. تىلەۋجان ءبىر ءتۇرلى قۋانىشپەن:
-ءيا ارينە الا سالشى، اقشاسىن بەرەيىن دەپ قالتاسىن قارماندى.
-بۇل جولى ءبىز سەنى تەاترعا شاقىرامىز، اقشاڭنىڭ كەرەگى جوق دەدىك ايكو ەكۋمىز بىردەي قوساقتاسا. تىلەۋجان مۇڭدانا جىميعانداي بولدى.
ايكو ەكۋمىز بەزگەك قاققانداي بەزىلدەپ اكەم تەاتردىڭ كاسساسىنا كەلدىك. بۇگىنگى بولاتىن " سىعان سەرەناداسىنا" بيلەت جوق بولىپ شىقتى. ەرتەڭگە قانداي سپەاتاكل دەيمىز جامىراي سويلەپ.
-"ماڭگىلىك بالا بەينە"
-بولكوننان ەكى بيلەت بەرىڭىزشى دەدىم كاسسانىڭ ساڭىلاۋىنا اقشامدى تىقپالاپ جاتىپ. ايكو يىعىمنان قوزعاپ، تىلەۋجانعا دا ءبىر بيلەت الساڭشى دەدى.
-قازىر قويا تۇرشى....ەكى بيلەت ءيا ءيا....
-تىلەۋجانعا دا ءبىر بيلەت دەيمىن-دەپ ايكو قوساقتاستى....
-ايكو، ەرتەڭ تىلەۋجان كەلمەيتىن سياقتى....
-نەگە؟
بىلمەيمىن دەگەندەي يىعىمدى قوزعاي بەردىم.
سومكەمدى ءبىر اشىپ، ءبىر جاۋىپ تاعى ويعا شومدىم. تاعى ءبىر بيلەت الۋعا اقشام دا جەتكىلىكتى، بىراق ءبىر بەيماعۇلىم سەزىم ەرتەڭگى بولار سپەكتاكلدى ويلاسام، جانىمنان تەك ايكونى عانا كورە بەرەمىن. تەك، ايكو عانا قاسىمدا قوساقتاسىپ كەلە جاتقانداي....
جەكسەنبى. ءتۇس الەتىنە تايانعاندا بولمە سۇيرەتپەسىن سىلپىلداتىپ جۋىناتىن بولمەگە كەلدىم. قابىرعا ايناسىنان كۇپ بوپ ىسكەن بەتىمە قادالا قاراپ تۇردىم. جانىمدا كورشى بولمەدەگى اسەل جۋىنىپ جاتتى. كەنەت ول دا ايناعا قارادى دا:
-ەستىدىڭ با-دەدى ءتۇسى قاشا
-نەنى؟ -تىلەۋجان قايتىس بولىپتى....
-اااا...قا..قالاي، مەن ونى كەشە عانا...
-اۋىرادى ەكەن عوي، ءتىلى كەتىپ قالىپتى... نە دەۋشى ەدى الگى س..س..سۋدرگاسى ۇستاعان.
مەنىڭ تابانىمنىڭ استىنداعى جەر قوزعالىپ جاتقانداي، جۇرەگىم لوبىپ باسىم اينالدى. راكۆينانىڭ الدىنا كەلىپ مۇزداي سۋمەن بەتىمدى قايتا-قايتا جۋدىم. ايناداعى جۇزىمە ءتىپتى قاراعىم كەلمەيدى. جۇگىرىپ بولمەگە بارىپ، ايكونى جۇلقىپ وياتتىم. تىلەۋجان قايتىس بولىپتى دەيمىن بار داۋسىممەن. ايكو ەشتەڭە تۇسىنبەدىم دەگەندەي.
-نەدەيسىڭ-دەيدى كوزىن ۋقالاپ جاتىپ
-تىلەۋجان ەندى جوق، ءولىپ قالىپتى دەيمىن.
-قاش..ااان؟ نەەەە- دەپ ەسەڭگىرەگەن ايكو توسەگىنەن اسىعىس تۇردى دا كيىنە باستادى. كيىنىپ ءجۇرىپ، بايعۇس بالا-اي كەشە...كەشە بيلەت الا سالۋىڭ كەرەك ەدى دەپ كەمسەڭدەپ جىلاپ جىبەردى....
جەدەل جاردەم مەن پوليتسيا كولىگى جاتاحانانىڭ الدىن كەلىپ توقتاعاندا ستۋدەنتتەر توپىرلاپ ەسىكتىڭ الدىنا جينالىپ قالدى. تىلەۋجاننىڭ دەنەسىن شىعارىپ جاتقانداعى كورىنىسكە جۇرەگىم شىداماي پانفيلوۆ پاركىن اينالىپ جوق بولدىم. كەۋدەمدى ءبىر اۋىر مۇڭ باسىپ العانداي. جىلايىن دەسەم جىلاي المايمىن. "ەرتەڭ تىلەۋجان كەلمەيتىن سياقتى"-دەگەن كەشەگى كاسسانىڭ الدىنداعى ءسوزىم قۇلاعىما جاڭعىرىپ كەلە بەرەدى. ەرتەڭ تىلەۋجان كەلمەيتىن سياقتى....كەلمەيتىن سياقتى....كەلمەيتىن سياقتى....
نەگە، نەگە ولاي ايتتىم ەكەن، جازعان باسىم-اي دەيمىن جانىم قىسىلا. قايدان عانا سول ءسوز اۋزىما تۇسە قالىپ ەدى، دەپ ءوز-ءوزىمدى جازعىرىپ ورىس شىركەۋىنىڭ ماڭايىندا ساندالىپ ءجۇردىم دە قويدىم. مەنى ءبىر قايعى ورتەدى، سول قايعى مەنىڭ ەمەس، وزگە بىرەۋدىڭ قايعىسى بولسا ەكەن دەيتىن سياقتىمىن. بىراق جانىم سولقىلدايدى، جۇرەگىم ورەكپىپ اۋزىما تىعىلادى. مەنى ار-ۇيات ورتەدى. ولدا بىرەۋدىڭ ار-ۇياتى بولسا ەكەن دەيمىن، جوق ولدا وزىمدىكى سياقتى. سول ار-ۇياتتى بار ادامنىڭ اۋىزىنان الگىندەگىدەي ءسوز شىعۋشى ما ەدى؟ شىقتى عوي سول ءسوزدى وزگە بىرەۋ ەمەس ءدال – مىنا مەن ايتتىم عوي. ەندى مىنە سول ءبىر عانا وقىستان ايتىلعان ءسوز ورنى تولماس اۋىر قايعى اكەلگەندەي جانە سول قايعىعا ءوزىمدى كىنالىدەي سەزىندىم. بالكىم ونىڭ ارتىندا اڭىراپ اناسى قالعان شىعار، باۋىرلارى، قيماس دوستارى بار شىعار....ولار نەندەي سەزىمدە ەكەن... سونى ويلاسام جۇرەگىم الاي-دۇلەي، ءوڭىم الەم-تاپىراق بولدى.
جاتاحانانىڭ الدىنا كەلگەندە بۇرىش-بۇرىشتا جىلاپ وتىرعان قىزداردى، ءوڭى قاشقان ۇلداردى كوردىم. ولاردىڭ قايعىسىنا ورتاقتاسىپ الدەنە دەۋگە مەنىڭ شامام كەلمەدى. بەينە ءبىر قىلمىس جاساعان ادامداي، ءوز-وزىمنەن وقۋشالانىپ ەشكىمگە جولامايمىن. ايكوعا قاراۋعا ءتىپتى بەتىم جوق. ولدا مەنەن قۋىستاناتىن سياقتى. بولمەگە كەلىپ توسەگىمە قۇلادىم دا قالجىراپ ۇيىقتاپ كەتتىم.
سول كۇنى مەندە ۇيقىمنان ويانباسام عوي دەپ ەدىم...
كەشكىسىن بولمەگە ايكو كەلدى.
-بۇگىن تەاترعا باراتىن كۇنىمىز عوي ەسىڭ دە مە دەيدى سامارقاۋ ۇنمەن.
-تىلەۋجان بۇرىننان اۋىرادى ما ەكەن؟
-ءيا ەپيلەپسيامەن اۋىرادى ەكەن. الماتىنىڭ اۋا-رايى جاقپاعان دەپتى دارىگەرلەر. العاشقى كومەك كورسەتىلمەگەن سودان ءتىلى كەتىپ قالىپتى.
-جانىندا بىرگە تۇراتىن بالدار نەگە كومەكتەسپەگەن؟
-ولاردىڭ بارلىعى ساباقتا بولعان، تىلەۋجاندى سىرتىنان قۇلىپتاپ كەتە بەرگەن. قازىر بارلىعى بولىمشەدە كورىنەدى سۇرالىپ جاتىر ەكەن.
-قيىن بولعان ەكەن...
-ءيا بۇگىن وتە اۋىر كۇن بولدى...
-ايكو.... مەن، مەن تىلەۋجاننىڭ قايتىس بولىپ كەتەتىنىن بىلگەنىم جوق راس ايتام دەدىم جانارىما جاس اينالىپ.
-بۇلاي بولارىن كىم ويلاعان دەيدى ولدا كەمسەڭدەپ.
-قۇدايىم-اي! ول ءتىرى بولسا قازىر-اق سۇيرەپ كوك بازارعا الىپ بارىپ، كىلتىن جاساتقان بولار ەدىم، تەاترعا ەرتىپ بارىپ سپەكتاكل كورسەتكەن بولار ەدىم عوي. بار بولعانى جيىرما ءبىر اق جاس، ادام جيىرما ءبىر جاسىندا نە جاساپ ۇلگەرەدى ايتشى ءوزىڭ؟ ءتىپتى تەاترعا بارۋعا دا ۇلگەرمەدى ەمەس پە؟-دەپ ايكونى قۇشاقتاي الا اعىل دا تەگىل جىلادىم. ايكو دا ۇزاق ەگىلدى.
سون سوڭ ايكو:
-تىلەۋجان كورە الماي كەتكەن سپەكتاكلدى بىرگە تاماشالاپ قايتايىقشى دەپ قولقالادى.
ءومىر دەگەننىڭ وسىنشا ايلالى بولارىن كىم بىلگەن؟ مەن ونىمەن كەشە عانا تانىستىم، بۇگىن ول قايتىس بولدى. ءومىردىڭ تابالدىرىعىن اتتاپ تا ۇلگەرمەدى، ەسىگىنەن قايتتى....
ايكو ەكۋمىز تەاترعا كەشىگىپ كەلدىك. بولكوننان العان ورنىمىزعا ءۇنسىز، ءارى سونشالىق قايعىلى كەيىپتە جايعاستىق. مەن جانىمداعى بوس ورىنعا قايتا-قايتا قاراي بەردىم.
-ايكو، قاراشى جانىمداعى ءبىر ورىن بوس تۇر، بۇل تىلەۋجاننىڭ ورنى بولۋشى ەدى عوي دەيمىن.
-مۇمكىن بيلەت يەسى كەشىگىپ جاتقان شىعار....
-جوووق مۇندا تىلەۋجان وتىر....
ايكونىڭ ءوڭى اپپاق شۇبەرەكتەي بوزارىپ كەتتى دە، مەنىڭ قولىمنان قىسىپ ۇستاپ الدى. جانىمداعى ورىندىق سپەكتاكل اياقتالعانشا بوس تۇردى. بوس تۇردى....بوس تۇردى دەگەن اتى عانا سول بوس ورىندىقتان الدە قالاي ءبىر جىلۋلىق ەسىپ تۇرعانداي، مەن بوس تۇرعان ورىنعا قايتا-قايتا جالتاقتاپ قاراي بەردىم. جالت بۇرىلسام بۋعا اينالىپ ۇشىپ كەتەتىندەي، كوزگە كورىنبەيتىن ءبىر دەنە ءدال مەنىڭ جانىمدا سپەكتاكل تاماشالاپ وتىرعانداي، الدە قالاي پىسىلداعانداي، كورەرمەننىڭ دۋ قول شاپالاعىنا قوسىلىپ، ولدا قول سوعىپ جاتقانداي، اراسىندا كۇلگەندەي، ءۇنسىز ەگىلىپ جىلاعانداي بولدى.
ساحنا شىمىلدىعى ءتۇسىپ، ارتىستەر قۇرمەت-قوشەمەتكە بولەنگەن سوڭ، كورەرمەندەر ءدۇر قوزعالىپ ورىندارىنان جىلجي باستادى. سول كەزدە بايقادىم، مەنىڭ جانىمداعى بوس ورىندىقتىڭ اياق جاعىندا كوزگە كورىنەر كورىنبەس ءبىر بۇكتەۋلى قاعاز جاتتى. جەردەن كوتەرگەنىمدە ونىڭ تەاتردىڭ بيلەتى ەكەنىن اڭدادىم. نومەرى دە مەنىڭ جانىمداعى بوس تۇرعان ورىننىڭ نومەرىنە سايكەس بولىپ شىقتى. ايكونى اقىرىن ءتۇرتىپ، ايالداي تۇرۋىن سۇرادىم دا ءوزىم الگى بوس ورىندى اقىرىن سيپاپ كوردىم. قازىر عانا ادام وتىرعانداي جىپ-جىلى، سۋىماعان قالپى تۇر.
مەنىڭ ماڭدايىمنان مۇزداي تەر بۇرىق ەتە قالدى.
مەن ونى بەكەر-اق قارا تورعايعا ۇقساتقان ەكەم، كەشە ۇشىپ كەلگەن قارا تورعاي، كوكتەم كەلگەندە قايتادان ءوز مەكەنىنە ۇشتى دا كەتتى.
-كوكتەمدە قۇستار قايتا ما؟
-قايتادى ەكەن...
ءجاۋدىر نارتاي
