اسكەرگە ءوز ەركىمەن بارۋعا ىنتالى بوزبالالار بارشىلىق. بىراق ولاردىڭ ۇلەسى اسكەردەن قاشاتىندارمەن تەڭەسىپ كەلەدى. «بايگەگە قوسار اتىڭنىڭ ەرىن الما، تەرىن ال، كۇرەسكە تۇسەر باتىردىڭ كوڭىلىن جايلا، شەرىن ال» دەگەن حالىق دانالىعى. كەيدە اسكەرگە بارۋعا قۇلىقسىز جاستاردى ويلاساق، وسى ورامدى ءسوز ەسكە تۇسەدى. ارينە، وتىز جىلدىڭ بەدەرىندە وركەنيەتتى ەلدەردىڭ كوشىنەن قالماۋدى كوزدەپ، اشىقتىق قاعيداتىن ۇستانعان مەملەكەتىمىز دامۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە اياق باستى. دەگەنمەن بۇل شەشىمنىڭ كەيدە بۇرىس تۇستارىن دا بايقاماۋ مۇمكىن ەمەس. نەگە دەسەڭىز، اسكەرگە بارۋعا نيەتى جوق جاستار مەن پاتريوتتىق تاربيەنى ۇمىتقان اتا انالار الەۋمەتتىك جەلىدە نەبىر سۇمدىقتى ەستىپ، ءبىلىپ وتىر. سودان بولار كەيدە وتباسىنىڭ ۇلكەندەرى ەرجەتكەن بالاسىن اسكەردەن الىپ قالۋدىڭ قام-قارەكەتىن ويلاستىرىپ باعادى.
ال ەلىمىزدە وتان قورعاۋعا تەك اسكەريلەر عانا ەمەس، ءاربىر ەر ازامات جاۋاپتى ەمەس پە؟ جۋىردا الەۋمەتتىك جەلىدە تاراعان بىرنەشە بەينەماتەريالدان ديپلوم قورعاۋعا كەلگەن تۇلەكتەردى جاپپاي اسكەرگە الىپ كەتىپ جاتقان اسكەريلەردىڭ ارەكەتىن بايقادىق. سويتسەك، تاراز قالاسىندا دا ديپلومدىق جۇمىسىن قورعاۋعا بارعان جاستاردى ەسكەرتۋسىز قورعانىس ىستەرى جونىندەگى بولىمگە الىپ كەتىپ جاتقان ساربازدار بار ەكەن. ماسەلەن، قالا تۇرعىنى اينۇر السەيىتوۆا ءوزىنىڭ تاراز پوليتەحنيكالىق كوللەدجىنىڭ سوڭعى كۋرسىندا وقيتىن ۇلىن ديپلومدىق جۇمىسىن قورعاۋعا بارعان كۇنى ەسكەرتۋسىز الىپ كەتكەنىن ايتادى.
– ۇلىم تاراز پوليتەحنيكالىق كوللەدجىندە پروگرامميست ماماندىعىندا وقيتىن. بيىل وقۋىن اياقتاپ، جۇمىسقا ورنالاسۋعا دايىندالىپ جۇرگەن. سودان 17 ماۋسىمدا ديپلومىن قورعاۋعا بارعان ءبىر توپ بوزبالانى اسكەريلەر كولىكپەن الىپ كەتىپتى. بىزگە ەشقانداي شاقىرتۋ قاعازى كەلمەدى. سودان نە كەرەك، حاباردى تۇستە ەستىپ، الىپ ۇشىپ قورعانىس دەپارتامەنتىنە جەتتىك. نەگىزى بالام ءوزى اۋەلدەن اسكەرگە بارىپ، وتان الدىنداعى بورىشىن وتەۋدى ازاماتتىق مىندەتى سانايتىن. وسە كەلە سول سوزىنەن تايمادى. مەن دە ەرجىگىت اسكەرگە بارۋ كەرەك دەدىم. بالامنىڭ شەشىمىنە قارسىلاسقام جوق. نەگىزى بالامنان كوللەدجدە ديپلوم قورعاعان بالالاردى اسكەرگە الىپ كەتۋدە دەگەن حاباردى بىرەر كۇن بۇرىن ەستىگەنىم بار. بارعانىمىزدا ونداعىلار بالاڭىز اراعا ەكى كۇن سالىپ، قىزىلورداعا بارادى دەدى. بىراق تاراز قالاسىنان جيىلعان جاستاردىڭ قاتارى كوپ بولعاننان با، ايتەۋىر قۇجاتتارىن رەتتەپ ۇلگەرمەپتى. سودان قىزىلورداعا اۋداننان شاقىرىلعان جاستار كوپتەپ باراتىن بولسا، قالاداعىلاردىڭ دەنى قالدى. سول ارادا اسكەرگە بارۋعا ءۇزىلدى-كەسىلدى قارسىلىق بىلدىرگەن جاستاردى قيناپ ۇستامادى بىلەم. كەيىن اراعا اپتا سالىپ، پەتروپاۆلعا بالامىزدى شىعارىپ سالدىق. وندا 6613 اسكەري بولىمىنە بارىپتى. كەشە اسكەري بولىمدەگىلەر «Whatsapp» مەسسەندجەرىنەن توپ قۇرىپ، ءبىزدى دە قوسقان. ەندى سول توپتان بالالارىمىزدىڭ سۋرەتىن كورىپ، جاعدايىن ءبىلىپ وتىرمىز. دەمالىس كۇندەرى حابارلاسىپ تۇرامىز. ەندى تۇڭعىشىمىزدىڭ ارتىنان ەرگەن ەكىنشى 16 جاستاعى ۇلىم دا اسكەرگە باراتىن كۇندى كۇتىپ ءجۇر. ارينە، ءبىز دە بالامىزدىڭ ەل تۇتقاسىن ۇستايتىن مىقتى ازامات بولىپ قالىپتاسۋىن قالايمىز، – دەيدى اينۇر السەيىتوۆا.
اسكەرگە بارماۋدى ويلاستىراتىنداردان دا ايلا ارتىلمايدى. ال مۇنداي جاستار زاڭنان، تارتىپتەن قۇتىلا المايدى. سەبەبى بارشاعا قويىلار تالاپ ورتاق. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «اسكەري قىزمەت جانە اسكەري قىزمەتشىلەر مارتەبەسى» تۋرالى زاڭىنا سايكەس اسكەرگە جارامدى 18 بەن 27 جاس ارالىعىنداعى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلماعان كەز كەلگەن قازاقستان ازاماتى مەرزىمدى اسكەري قىزمەتىن وتەۋگە مىندەتتى. نەگىزى ەلىمىزدە اسكەرگە شاقىرۋ ناۋقانى جىلىنا ەكى رەت، ياعني كوكتەم، كۇز ايلارىندا جۇرەدى. بيىل دا سول ءۇردىس بويىنشا وبلىستىق قورعانىس ىستەرى جونىندەگى دەپارتامەنتىندە اسكەرگە شاقىرۋ ناۋقانى قىزۋ ءجۇرىپ جاتقانىن بايقادىق. مۇنى ءبىز الەۋمەتتىك جەلىدەگى جىلت ەتكەن جازبالاردان دا ءبىلىپ وتىرمىز. دەپارتامەنت وڭىردەگى جەرگىلىكتى اسكەري باسقارۋ ورگاندارىندا اسكەري ەسەپتە تۇراتىن 18 بەن 27 جاس ارالىعىنداعى ەر بالالارعا (اسكەرگە شاقىرىلاتىن) 1414 نومىرىنەن سمس ارقىلى حابار جولداپ، تۇرعىلىقتى مەكەنجايى بويىنشا اسكەرگە شاقىرۋ قاعازدارىن تاراتقان.
سونىمەن كوكتەمگى اسكەرگە شاقىرۋ ناۋقانىندا قورعانىس ىستەرى جونىندەگى دەپارتامەنت ارقىلى 1300-دەن اسا ازامات اسكەر قاتارىنا شاقىرىلعان. بۇل كورسەتكىشتىڭ بىلتىرمەن سالىستىرعاندا ەداۋىر جوعارى ەكەنى بايقالادى. اتالعان دەپارتامەنت ازاماتتاردى مەرزىمدى اسكەري قىزمەتكە شاقىرۋ جۇمىستارىن ءتيىستى زاڭناماعا سايكەس قاتاڭ تۇردە جۇزەگە اسىرۋدان تايقىماعان. زاڭ اياسىندا وبلىس اكىمدىگىنىڭ ءبىلىم باسقارماسىمەن كەلىسىلگەن جوسپارعا ساي ءبىلىم مەكەمەلەرىنىڭ تۇلەكتەرىن مەديتسينالىق كۋالاندىرۋدان وتكىزىپ، بوس جاستاردى اسكەرگە جونەلتۋ جۇمىستارى جۇيەلى جۇرگىزىلىپ جاتقان كورىنەدى.
قولدانىستاعى زاڭنامادا مەرزىمدى اسكەري قىزمەتكە شاقىرۋدان جالتارعانداردى اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ ماسەلەسى قارالعان. اشىپ ايتساق، قر اكىمشىلىك قۇقىقبۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسىنىڭ 647-بابىندا اسكەرگە شاقىرىلعانداردى بەلگىلەنگەن مەرزىمدە دالەلدى ءارى سەبەپسىز كەلمەگەنى ءۇشىن 5 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل سالۋ كوزدەلگەن. سونداي-اق مەديتسينالىق كۋالاندىرۋدان جانە تەكسەرۋدەن وتۋدەن جالتارعاندارعا 3 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش مولشەرىندە ايىپپۇل سالۋ اكىمشىلىك كودەكستىڭ 648 بابىندا قارالعان.
بۇدان بولەك شاقىرتۋدان جالتارۋ دەرەگى بويىنشا زاڭعا باعىنباعاندارعا قىلمىستىق كودەكستىڭ 387-بابىنىڭ 1-بولىگىندە كورسەتىلگەن 1000 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش نەمەسە تۇزەۋ جۇمىستارىنا تارتۋ قارالعان. ءتىپتى بولماسا 1 جىلعا دەيىن باس بوستاندىعىنان شەكتەۋ كوزدەلگەن. سول باپتىڭ 2-بولىگىنە سايكەس اسكەرگە بارماۋدى ويلاعاندار ءوزىنىڭ دەنساۋلىعىنا زيان كەلتىرىپ، اۋرۋ-سيمۋلياتسيا نەمەسە جالعان قۇجات جاساۋعا وقتالسا، وعان 3000 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىشكە دەيىن ايىپپۇل سالۋ مىندەتتەلگەن.
بۇگىندە وبلىستىق قورعانىس ىستەرى جونىندەگى دەپارتامەنتىندەگى اسكەرگە شاقىرۋ نەمەسە مەرزىمدى كەيىنگە قالدىرۋ بولىمىندە بارلىق سۇراقتار بويىنشا كەڭەس الۋ ءۇشىن جەدەل جۇيە جۇمىس ىستەيدى. بۇل جۇيە قورعانىس مينيسترلىگىندە دە بار. وندا جاۋاپتى، لاۋازىمدى تۇلعالار تۇرعىنداردى تولعاندىرعان بارلىق سۇراقتارعا تۇسىندىرمە بەرەدى. سونىمەن قاتار وبلىستىق قورعانىس ىستەرى جونىندەگى دەپارتامەنتىندە دە سەنىم تەلەفوندارى ورنالاسقان. بارلىق جەرگىلىكتى اسكەري باسقارۋ ورگاندارىندا «Facebook»، «Instagram» جەلىسىندە اككاۋنت اشىلعان. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، كەرى بايلانىس ماسەلەسىنە دە ەرەكشە كوڭىل بولىنۋدە.
تالعات امانوۆ ءۇش ايدا ءۇش بالاسىن اسكەرگە جىبەرىپ، كوپكە ۇلگى كورسەتكەن اكە. ول 12 جىلدان بەرى مەملەكەتتىك قىزمەتتە ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن اۋىلىنا سىيلى، تىرلىگىنە تياناقتى ازاماتتاردىڭ ءبىرى. بۇگىندە بايزاق اۋدانى، ىنتىماق اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اپپاراتىندا باس مامان. بالالاردىڭ اناسى گۇلباق قۇرىمباەۆا بالاباقشادا تاربيەشى. ۇلگىلى وتباسىنىڭ ءتورتىنشى ۇلى، 16 جاسار ايدار دا ەكى جىلدان سوڭ اعالارىنىڭ ىزىنەن اسكەرگە بارۋدى قازىردەن جوسپارلاي باستاپتى. ول قازىر اكەسى سەكىلدى ۆولەيبول ويناۋدى شەبەر مەڭگەرىپ جۇرگەن تالانتتى، ارمانى اسقاق جاس. بىراق سول ارمانىنا جەتۋ ءۇشىن اۋەلى اسكەرگە بارۋدى ويلاستىرعانى قۋانتارلىق جايت.
– راسىندا ءۇش ۇلىمدى ءىزدى-ىزىنەن اسكەرگە جىبەرەمىن دەگەن وي بۇرىن- سوڭدى تۇسىمە دە كىرمەپتى. بالالاردىڭ شەشىمى شىنى كەرەك، وزىمىزگە دە كۇتپەگەن جاڭالىق بولدى. سوعان قاراماستان ولاردىڭ شەشىمىنە قارسى كەلە المادىم. سەبەبى ءوزىم بالالارىمدى بۋىنى قاتايا باستاعان كەزدەن سپورتقا باۋلىپ، پاتريوتتىق تاربيەگە دە سول ساتتەن ءمان بەرگەن اداممىن. ءبىز كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا 2 جىلدىق اسكەردى كوردىك. ەسەيدىك، شىنىقتىق، قاتايدىق، جاڭا دوستار تاپتىق. مەنىڭشە، پاتريوتتىق تاربيەنىڭ قايناعان ورتاسى اسكەردە. «ەر جىگىتتىڭ موينىندا قىل ارقان شىرىمەس» دەگەن. سوندىقتان جاس بالانىڭ وتباسىنان جىراقتا ءجۇرىپ، وتان الدىنداعى بورىشىن وتەيمىن دەگەن تىلەگىنە توسقاۋىل بولا المايسىڭ.
اسكەرگە ءبىرىنشى ورتانشى ۇلىم ايدىن اتتاندى. ول ءبىر اي الماتىداعى اسكەري بولىمدە بولسا، كەيىن اقتاۋعا تەڭىز اسكەرىنىڭ قوسىنا قوسىلدى. ارتىنشا 1999 جىلى تۋعان ۇلكەن ۇلىم ايبەك پورتتى قالاعا اتتاندى. كەيىن اعالارىنا قاراپ بوي تۇزەپ جۇرگەن 18 جاسار ۇلىمىز ايدوس تا اسكەرگە باراتىنىن ايتىپ، قوستانايداعى ۇلتتىق ۇلان جاۋىنگەرلەرىنىڭ قوسىندا ساپ تۇزەدى. دەمالىس كۇندەرى ۇلدارىم حابارلاسقاندا حال-جاعداي سۇراسىپ تۇرامىز. ۇشەۋى دە اسكەري ومىرگە بەيىمدەلگەنىن ايتۋدا،– دەيدى ساربازداردىڭ اكەسى.
اۋىلدىق وكرۋگ اكىمى اپپاراتىنىڭ اسكەري ەسەپ جۇرگىزۋشى باس مامانى ايدوس ىڭكاربەكتىڭ ايتۋىنشا، كوكتەمگى اسكەرگە شاقىرۋ ناۋقانىندا 335 ءتۇتىنى بار ىنتىماق اۋىلىنان 2 بالانى اسكەر قاتارىنا قوسۋ مىندەتتەلگەن. بىراق تالعات امانوۆتىڭ كەنجە ۇلىنىڭ ارتىنان قۇرداستارى ىلەسىپ، اسكەرگە بارۋعا نيەت بىلدىرگەن سوڭ، جوسپار ارتىعىمەن ورىندالىپتى.
وبلىستىق ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ 72 جاستاعى قۇرمەتتى اقساقالى ىدىرىس يۋنۋسوۆتىڭ ايتۋىنشا، بالالارعا پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ ءىسى بالاباقشادان باستالۋى كەرەك. – 4 ۇل، 3 قىزدان 30 نەمەرە، 7 شوبەرە ءسۇيىپ وتىرعان ۇلگىلى وتباسىدانبىز. ءبىر شوبەرەم ناق قازىر شىمكەنتتە اسكەري مىندەتىن وتەپ ءجۇر. ەكىنشى نەمەرەم دە اسكەرگە بارۋعا دايىندالۋدا. ءوزىم سوناۋ 1969 جىلى كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا قاپشاعايدا گيدرو روتادا ەكى جىل وتان الدىنداعى بورىشىمدى وتەدىم. كەيىننەن ءبىزدى 22 شاقىرىم جاتقان تالعار اۋدانىنا اپاردى. سوندا ءجۇرىپ، قارۋ ۇستاۋدى، كەز كەلگەن جەردەن تازا اۋىز سۋ شىعارۋدى ۇيرەندىك. سوندا تۇيگەنىم، اسكەري ءومىردىڭ ءتارتىبى، تاربيەسى جاستارعا ۇلكەن ساباق. قازىر ەل ۇكىمەتى اسكەردى ءتيىمدى ۇيىمداستىرۋدى مىقتاپ قولعا الۋدا. بۇل، ارينە، ورىندى قيمىل. وقۋ بىتىرگەن جاسقا ومالىپ ۇيدە وتىرۋ جاراسپايدى. قازىر ويلانىپ قاراساق، ءبىز پاتريوتتىق تاربيەنى اقساتىپ العاندايمىز.
بۇرىن مەكتەپتەگى العاشقى اسكەري دايىندىق ساباعىندا ءبىر اپتا اشىق جەردە دايىندىقتان وتەتىنبىز. اسكەري ءومىردى شاما-شارقىمىزعا قاراي تۇسىنەتىنبىز. قازىر اقپاراتتىق داۋىردە اسكەري ءومىردىڭ كولەڭكەلى تۇستارىن ەستىپ، جاعا ۇستايتىن بولدىق. بىزدىڭشە، تاربيەلىك ماڭىزى جوعارى جۇمىستارعا مەكتەپ جاسىنان كىرىسۋ كەرەك. قازىر اسكەر دەسە «ۋاقىتىمدى بوسقا وتكىزگىم كەلمەيدى» دەيتىندەر كوبەيگەن. دەمەك، جاستاردىڭ اسكەرگە بارماۋىنا نارىقتىق زامان دا بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە اسەر ەتۋدە.
بۇرىن اسكەردە ماماندىعى جوق جاستار قۇرىلىس باتالونىنا باراتىن. وندا ساربازدار دانەكەرلەۋشى، موليار، تاس قالاۋشى، ۇستا سىندى ماماندىقتاردى مەڭگەرىپ، وڭ-سولىن باعامداپ، جۇمىس ىستەپ، ءتىپتى قايتاردا اۋىلىنا اقشامەن ورالاتىن. كەيىن سول جۇمىسىن بولاشاعىمەن بايلانىستىرىپ، شاڭىراق كوتەرگەندى كوردىك. قازىر وسى شارۋانى قايتا قولعا الۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. مىسالى، بۇگىندە اۋىلشارۋاشىلىق سالاسىنا جاستاردىڭ بارعىسى جوق. سوندىقتان جەمىسى مول ءىستى قازىر قولعا الىپ، تابىسى جوعارى جۇمىسشى ماماندىقتارىنا جاستاردى تارتساق، اقساپ تۇرعان سالالاردى دامىتۋعا ۇلكەن سەرپىلىس بولار ەدى. ەلىمىز 30 جىلدا دامۋدىڭ داڭعىل جولىنا ءتۇستى. بىراق جاسىراتىنى جوق، يدەولوگيا جاعى اقساپ تۇر. يدەولوگيا بولماسا، بۇگىنگى بەرەكەلى باستامالاردان پايدا شامالى، – دەيدى قاريا.
ىدىرىس يۋنۋسوۆتىڭ ايتۋىنشا قازىر اسكەرگە بارامىن دەپ ۇمتىلعانداردىڭ جولى بولماي، كەرىسىنشە بارعىسى جوقتار كەتىپ جاتقان كورىنەدى. بۇل دا بولسا قوعامنىڭ كەسەلى دەيدى اقساقال.
– قازىرگى جاستار قيىندىق كورمەي وسكەن سوڭ، اسكەرگە بارۋدان قاشادى. اسكەرگە شاقىرسا، بالادان بۇرىن، اتا- اناسى قورقاتىن كۇن دە تايادى. جىگىت دەگەن بارلىق سىنعا ءتوزىمدى بولۋى كەرەك قوي. اسكەردەن جالتارعاندار كەيىن وتباسىن قالاي اسىراماق؟ ونىڭ ۇستىنە قازىر اسكەردە وتان قورعاۋشىلارعا بارلىق جاعداي جاسالعان. نەمەرەمنەن سۇراسام، قازىر اسكەردە ماماندار كۇندەلىكتى ءار ساربازدى تەكسەرىپ، جاراقاتى بار- جوعىن انىقتايتىنىن ايتۋدا. ال بۇرىن دەنەمىزدى تەكسەرۋ دەگەن اتىمەن جوق ەدى. سوعان قاراماستان اسكەردىڭ ءتارتىبى جەڭىلدەگەن سايىن وقىستان قازا تاپقاندار كوبەيىپ كەتتى.
بۇگىندە اسكەري بولىممەن اتا-انالار دا بايلانىسىپ، بالاسىنىڭ داۋىسىن ەستىپ، سويلەسىپ تۇرادى. ودان ارتىق نە كەرەك؟ جاستاردىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن بالا كەزدەن وياتىپ، دۇرىس تاربيە بەرە ءبىلۋ كەرەك. «سۇيرەپ قوسقان تازى تۇلكى الماس» دەگەن. سوندا جەتەكتەپ الىپ قاتارعا قوسقان جاستان قانداي سارباز شىعادى؟ وتكەنگە ورالساق، كەڭەس وكىمەتى تۇسىندا اسكەرگە بارماعانداردى ەل-جۇرت اۋرۋ دەپ ويلايتىن. كوپشىلىك ورتادا اسكەرگە بارماعاندار باسىن تومەن سالىپ، قىمسىناتىن. قوش، باتىس ەلدەرىندە اسكەرگە بارعاندارعا ءتاپ-ءتاۋىر قارجى تولەنەدى ەكەن دەگەندى ەستىدىك. ءبىز دە سول ءتاسىلدى قولدانساق، وتانىن اقشاعا قورعايتىن جاس، تۋعان جەرىن اقشاعا ساتۋعا دا دايىن بولىپ جەتىلمەسىنە كىم كەپىل؟
ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ جاڭا قازاقستان قۇرامىز دەدى. مىنە، سول ءىستىڭ باسىندا يدەولوگياعا مىقتاپ كوڭىل بولۋدەن باستاعان ءلازىم. قالعانى ساتىمەن كەلەدى. جاستار وتانىمنان نە الامىن دەپ ەمەس، وتانعا نە بەرەمىن دەۋى كەرەك! اتا-انالار بالاسىنا ءتيىستى ءبىلىم الۋعا جاعداي جاساماي، قالا بەردى اسكەرگە جىبەرمەسە نە پايدا؟ قازىر تاربيەنى ۇيدەن، بالاباقشادان باستاۋ كەرەك. سەبەبى بالا كەزدەگى تاربيە تاسقا ويعان تاڭباداي جويىلمايدى. ۇلتى دۇنگەن بولسا دا، بالالارىم مەن نەمەرەلەرىم قازاق مەكتەبىندە وقىپ، قازاقشانى جەتىك مەڭگەرىپ الدى. بۇل دا ءتارتىپ پەن تاربيەنىڭ ارقاسى دەپ بىلەمىن، – دەيدى اقساقال.
بۇگىندە اسكەرگە شاقىرتۋ كەلسە، قارالى قاعاز كەلگەندەي ۇرەيلەنەتىن وتباسىلار دا بار. دەنساۋلىعىنىڭ مۇكىستىگىنە شارا قابىلداماي، شۇكىر ەتەتىندەرگە نە دەرسىڭ؟ ول ازداي قازىر كورۋ مۇمكىندىگى تومەندەگەن جاستاردىڭ ۇلەسى دە از ەمەس. قىرىق سىلتاۋى تاۋسىلمايتىندار قايتسە دە ايلاعا باسىپ، اسكەردەن قاشىپ جاتقانىن كورىپ تە ءجۇرمىز. اسكەرگە بارماي، ايلاسىن اسىرعانىنا ماقتاناتىندار كەلەر جاڭا تولقىنعا قانداي ۇلگى كورسەتپەك؟ قالاي دەگەندە دە، اسكەرگە شاقىرۋ ناۋقانىندا زاڭ جۇزىندە قولعا الىنعان شارالارعا قارسى كەلمەگەنىمىز دۇرىس. سەبەبى باتىر باۋىرجان مومىشۇلى ايتقانداي، «ءتارتىپسىز ەل بولمايدى، تارتىپكە باس يگەن قۇل بولمايدى!» ەمەس پە؟!.
