جول-كولىك وقيعالارى – جىل سايىن مىڭداعان ادامنىڭ ءومىرىن جالمايتىن، قوعام ءۇشىن ەڭ وزەكتى قاۋىپتەردىڭ ءبىرى. قازاقستاندا 2024 جىلى 13 مىڭنان استام جكو تىركەلىپ، 2 مىڭنان اسا ادام جاراقات العان. بۇل كورسەتكىشتەر سوڭعى جىلدارمەن سالىستىرعاندا تومەندەگەنىمەن، جول قاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىنىڭ ءالى دە وتكىر ەكەنىن دالەلدەيدى. جكو-لاردىڭ نەگىزگى سەبەپتەرى — جىلدامدىقتى اسىرۋ، ماس كۇيىندە كولىك باسقارۋ، جول ەرەجەسىن بىلمەۋ نەمەسە ەلەمەۋ، جاياۋ جۇرگىنشىلەردىڭ ابايسىزدىعى جانە ينفراقۇرىلىمنىڭ جەتكىلىكسىزدىگى.
سوڭعى جىلدارى مەملەكەت جول قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن بىرقاتار جاڭا نورمالاردى ەنگىزدى. 2023–2024 جىلدارى «سەرگەك» كامەرالارىنىڭ سانى ەداۋىر ارتتى، بۇل جىلدامدىقتى باقىلاۋدى كۇشەيتىپ، قۇقىقبۇزۋشىلىقتىڭ الدىن الۋعا مۇمكىندىك بەردى. ءىىم دەرەگىنە سايكەس، ستاتسيونارلىق باقىلاۋ كامەرالارى ورناتىلعان ايماقتاردا جول اپاتى 25 پايىزعا دەيىن ازايعان. سونىمەن قاتار ماس جۇرگىزۋشىلەرگە قاتىستى جازا كۇشەيتىلىپ، ولاردى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتۋ تەتىگى ەنگىزىلدى. بۇل نورمانىڭ ءوز ناتيجەسى بار: ماس كۇيىندە كولىك جۇرگىزۋ فاكتىلەرى ەكى جىلدا 30 پايىزعا تومەندەدى.
جول قاۋىپسىزدىگى تەك زاڭمەن ەمەس، ينفراقۇرىلىممەن دە تىكەلەي بايلانىستى. اپات كوپ تىركەلەتىن ۋچاسكەلەردە باعدارشامدار، جاياۋ جۇرگىنشى وتكەلدەرى، جارىقتاندىرۋ جۇيەلەرى جاڭارتىلىپ جاتىر. 2024 جىلى رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار جولداردىڭ 1,5 مىڭ شاقىرىمىنا جاڭا جول تاڭبالارى سالىنىپ، 500-دەن استام قاۋىپتى ايماققا بەلگىلەر ورناتىلدى. بۇل الدىن الۋ شارالارىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرا تۇسەدى.
پروفيلاكتيكانىڭ ماڭىزدى بولىگى — جۇرگىزۋشىلەر مەن جاياۋ جۇرگىنشىلەردىڭ مادەنيەتى. جىل سايىن مەكتەپتەردە، جوو-لاردا جانە ەڭبەك ۇجىمدارىندا جول قاۋىپسىزدىگى ساباقتارى وتكىزىلەدى. ماسەلەن، 2024 جىلى 2 ميلليوننان استام وقۋشىعا ارنالعان «قاۋىپسىز جول» باعدارلاماسى جۇزەگە اسىرىلدى. بالالار اراسىندا رەفلەكتورلى بىلەزىك قولدانۋ، كوشەدە ءوزىن-ءوزى ۇستاۋ قاعيدالارىن ۇيرەتۋ – اپات تاۋەكەلىن ايتارلىقتاي ازايتاتىن شارالار.
جول قاۋىپسىزدىگىندە قوعامدىق باقىلاۋ دا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. الەۋمەتتىك جەلىلەردە جۇرگىزۋشىلەر قاۋىمداستىقتارى، ەرىكتىلەر، جۋرناليستەر قاۋىپتى ۋچاسكەلەر، ەرەجەبۇزۋشىلار تۋرالى اقپارات تاراتىپ، جاۋاپتى ورگانداردىڭ نازارىن اۋدارادى. «قاۋىپتى جول» ينتەراكتيۆتى كارتاسى ارقىلى ازاماتتار پروبلەمالىق ايماقتاردى بەلگىلەۋگە مۇمكىندىك الادى. مۇنداي اشىقتىق مەملەكەتتىڭ جۇمىسىن جەدەلدەتىپ، جول ساپاسىنىڭ جاقسارۋىنا ىقپال ەتەدى.
جول-كولىك وقيعالارىن تۇبەگەيلى ازايتۋ – تەك بيلىكتىڭ ەمەس، ءاربىر ازاماتتىڭ ورتاق مىندەتى. جاۋاپكەرشىلىك، ءتارتىپ، وزگەنىڭ ومىرىنە قۇرمەت — جولداعى قاۋىپسىزدىكتىڭ ەڭ ماڭىزدى قاعيدالارى. قوعامدىق باقىلاۋ، جاڭا تەحنولوگيالار جانە دۇرىس پروفيلاكتيكا ارقىلى ءبىز قاۋىپتى ازايتىپ، جول مادەنيەتىن جاڭا دەڭگەيگە كوتەرە الامىز.
