ۇلى دالادا ءومىر كەشكەن قازاق حالقىنىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىنىڭ قىر-سىرى وتە كوپ بولعان. تىيىمداردىڭ ءدال قاي زاماندا پايدا بولا باستاعانى بەلگىسىز. بىراق وتە ەرتەدە پايدا بولعاندىعىن ەلىمىزدە بولعان شەتەلدىكتەردىڭ جازعاندارى كۋالاندىرادى. مىسالى ءحىىى عاسىردا ورتالىق ازياعا كەلگەن يتالياندىق پلانو كراپيني سول كەزدەگى دالالىقتاردىڭ تىيىمدارى تۋرالى بىلاي دەپ جازعانى بەلگىلى: «...ولار كوپ نارسەنى كۇنا دەپ سانايدى، پىشاقتى وتقا سالۋعا بولمايدى، ەتتى پىشاقپەن قازاننان الۋعا بولمايدى، جانە وتتىڭ قاسىندا بالتامەن وتىن جارۋعا بولمايدى، ەگەر ولاي ەتىلسە وتتىڭ باسى جوعالادى دەپ سەنگەن; ءارى جاس قۇستاردى اۋلاۋعا نەمەسە اتۋعا بولمايدى ەكەن; اتتى جۇگەنمەن ايداۋعا تىيىم سالىنادى; ءبىر سۇيەكپەن ەكىنشى سۇيەكتى شاعۋعا بولمايدى; اقتى جەرگە توگۋگە بولمايدى. ۇيدە دارەت سىندىرعان ادام بۇنىسىن ادەيى ىستەسە ول قالايدا باقسىعا كوپ اقى تولەپ لاستاعان جەرىن تازارتۋى لازىم. بۇلاي ەتىلمەگەن جاعدايدا ول ءولتىرۋ جازاسىنا كەسىلەدى». جالپى قازاق حالقىنىڭ تىيىمدارىن بۇزۋعا حاننىڭ دا قارانىڭ دا قۇقى بولماعان.
كوپشىلىكتىڭ وسىناۋ پىكىرىمەن ساناسپاي تەك سال-سەرىلەر عانا ءوزىن ەركىن ۇستاعان. بىراق سايىن دالانىڭ وسىناۋ ەركىن پەرزەنتتەرىنىڭ ءىس-ارەكەتتەرىندە وزىندىك ءبىر نانىم-تۇسىنىك بولاتىن. مىسالى ۇلى تاتتىمبەت بىردە جالعىز بالاسى قايتىس بولعان ءبىر قارياعا كيىز ءۇيدىڭ تابالدىرىعىنا وتىرىپ كۇي تارتىپ قايعىسىنا ورتاق ەكەنىن بىلدىرگەن. قازاق تابالدىرىق ەكى دۇنيەنى ءبولىپ تۇرادى دەپ سەنگەن. وسىنى بىلەتىن تاتتىمبەت سەرى قارياعا ءتىرى ادام تىرشىلىگىن جاسايدى دەگەندى مەڭزەپ وزىنشە سابىرلىلىققا شاقىرۋ ماقساتىمەن، تابالدىرىقا وتىرعان. ەندى بىردە تاتتىمبەت ابايدىڭ اتاسى وسكەنبايدىڭ اسىنا اتىنان تۇسپەي، قولىنا كۇنقاعار شاتىرىن قولىنا ۇستاپ كەلگەنى دە بەلگىلى. سەرىنىڭ بۇنىسى دا ول دۇنيەنىڭ ءوز ءجۇرىسى بولسا، بۇل دۇنيەنىڭ دە توقتاماي دوڭگەلەنىپ جۇرە بەرەتىنىن كوپشىلىككە وزىنشە يشاراتپەن ءبىلدىرۋى بولاتىن.
ۇرپاق تاربيەلەۋدە حالىق دانالىعىنىڭ ءبىر كورىنىسى بولىپ تابىلاتىن تىيىمداردىڭ ومىردە الاتىن ورنى ەرەكشە. جاسى ۇلكەندەر ءومىر قۇندىلىقتارىن ساقتاپ قالۋ نيەتىمەن تىيىمدار ارقىلى جاس ۇرپاق وكىلدەرىنە نەنىڭ جاقسى، نەنىڭ جامان ەكەنىن ءتۇسىندىرىپ وتىرعان. ءار تىيىمنىڭ وزىندىك تاربيەلىك ءمانى مەن مىندەتى بار. بۇل تىيىمدار كىمدى دە بولسا كوپ شالىس قادام جاساۋدان ساقتاپ وتىرعان. ۇرپاقتان ۇرپاققا اۋىزەكى تۇردە جەتكىزىلگەن ءومىر تاجىريبەسى حالىقتىڭ ۇلت بولىپ قالۋ جولىندا يگىلىكتى قىزمەت كورسەتىپ كەلەدى. مىسالى:
جەرگە تۇكىرمە، جەر-انا. اناسىنىڭ بەتىنە ەشكىم تۇكىرمەيدى;
ناندى باسپا – كيەسى ۇرادى;
جاسى ۇلكەننىڭ الدىن كەسپە، ءسوزىن بولمە – بۇل قۇرمەت;
باس كيىممەن ويناما، بىرەۋگە سىيلاما – باسىڭا قونعان باقتان ايرىلاسىڭ، باسىڭ بىرىكپەيدى;
وشاققا سۋ قۇيما – ءوز وتىڭدى ءوزىڭ وشىرمە;
بوس بەسىكتى تەربەتپە – ۇرپاقسىز قالاسىڭ;
كەشقۇرىم ۇيقتاما – جىن-پەرى كوشەتىن كەز;
ەكى ءبۇيىرىڭدى تايانبا – قايعى-قاسىرەتتىڭ بەلگىسى;
وتىرىك جىلاما – قۇداي جىلاتايىن دەسە قيىن ەمەس;
تابالدىرىقتا تۇرما – سۋىت حابار جەتكىزگەننىڭ بەلگىسى.
عاسىرلار بويى ءبىر حالىقتىڭ بولمىسى بولىپ كەلگەن وسى ءبىر ءومىر ەرەجەلەرى قازىرگى تاڭدا ءوز ماڭىزىن جوعالتقان جوق.
؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟[/caption]
جاسى ۇلكەننىڭ ءسوزىن بولمە;
جاسى ۇلكەننىڭ جولىن كەسپە;
اتا-اناڭا قايدا باراسىز دەپ سۇراما;
ادامدى ساناما;
ادامعا پىشاق كەزەنبە;
ادامدى اينالما;
ادامعا قاراپ تۇكىرمە;
ايەل ەركەك جولىن كەسپەيدى;
جاقسىنىڭ جاسىن سۇراما;
جاڭا بايىعاننان قارىز سۇراما;
كەمتارعا كۇلمە;
كىسى اياعىنان اتتاما;
كىسىگە قاراپ ەسىنەمە;
كىسىگە قاراپ كەرىلمە;
كىسىگە قارۋ كەزەنبە;
كىسى جولىن كەسپە;
قىزدىڭ توسەگىنە وتىرما;
كىسى مىنىنە كۇلمە;
كىسىنىڭ ۇستىنەن اتتاما;
كىسىنى سۇق ساۋساعىڭمەن نۇقىپ كورسەتپە;
كىسىدەن قايدا باراسىڭ دەپ سۇراما;
قوناقتاردى ساناما;
قوناققا بەرەر زاتتى سول قولمەن بەرمە;
ۇلكەنگە سىرتىڭدى بەرىپ وتىرما.

- اداممەن قارىم - قاتىناسقا بايلانىستى تىيىمدار

- اي مەن كۇن جانە تاۋلىك مەزگىلدەرى، ۋاقىت جانە اپتا كۇندەرىنە بايلانىستى تىيىمدار

- سۋ مەن وتقا بايلانىستى تىيىمدار
- تاعامدارعا بايلانىستى تىيىمدار
- سوزگە جانە كۇلكى مەن كوز جاسىنا بايلانىستى تىيىمدار –
- اتا – ەنە، كۇيەۋ مەن قالىڭدىققا بايلانىستى تىيىمدار
- بەسىككە بايلانىستى تىيىمدار
- ۇيگە بايلانىستى تىيىمدىر – زاپرەتى، سۆيازاننىە س دوموم

- تۇرمىستىق بۇيىمدار مەن قۇرالدارىنا بايلانىستى تىيىمدار
- اڭ مەن قۇسقا، جان-جانۋارلار مەن جاندىكتەرگە بايلانىستى تىيىمدار

- دەنە مۇشەلەرىنە بايلانىستى تىيىمدار
- كيىمگە بايلانىستى تىيىمدار – زاپرەتى كاسايۋششيەسيا ودەجدى
- دىنگە بايلانىستى تىيىمدار
- ءولىم-جىتىمگە بايلانىستى تىيىمدار
- جاماندىق جاساماۋ تۋرالى تىيىمدار

- تابيعاتقا بايلانىستى تىيىمدار
بەردالى وسپان.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.