«قاڭتار وقيعاسىنان» كەيىن بيلىك باسىندا وتىرعان ۇرىلاردىڭ ءبىرشاماسى ۇستالدى. ولاردىڭ ءبىرى - 13 ناۋرىز كۇنى لاۋازىمدىق وكىلەتتىكتەرىن اسىرا پايدالانۋ جانە "قازاقتەلەكوم" اق-نىڭ قاراجاتىن اسا ءىرى كولەمدە ۇرلاۋ فاكتىلەرى بويىنشا كۇدىككە ءىلىنىپ، قاماۋعا الىنعان قايرات ساتىبالدى بولدى.
قايرات ساتىبالدى - نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى، تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ اعاسى ساتىبالدى نازارباەۆتىڭ ۇلى, كاسىپكەر. Forbes جۋرنالى 2018 جىلى ونى قازاقستانداعى ەڭ ىقپالدى 50 كاسىپكەر قاتارىنا جاتقىزعان. جۋرنال سول جىلى ونىڭ بايلىعىن 163 ملن دوللارعا باعالادى.
جەكە ءومىرءى
جەكە ومىرىنە كەلسەك، ساتىبالدى ءۇش بالانىڭ اكەسى. جۇبايى گۇلميرا قاۋاسقىزى نازارباەۆا، مۇعالىم، كاسىپتى جۇبايىمەن بىرگە دامىتقان.
1991 جىلى ايەلى قايراتقا باۋىرجان ەسىمدى تۇڭعىش ءسابيىن سىيلادى. كەيىن وتباسىندا تاعى ەكى قىز دۇنيەگە كەلدى - ارۋجان (1999 ج.ت.) مەن داريا (2002 ج.ت.). 2005 جىلى قايرات ساتىبالدىنىڭ نەكەسى بۇزىلدى. اجىراسۋ سەبەپتەرى اشىق ايتىلمادى.
قايرات ساتىبالدىنىڭ اكەسى ساتىبالدى ءابىشۇلى نازارباەۆ (1947-1981) – ن. نازارباەۆتىڭ تۋعان ءىنىسى. 1981 جىلى جول اپاتىنان قازا تاپقان. ال اناسى سۆەتلانا مىرزاحمەتوۆنا نازارباەۆا ۇستاز بولىپ قىزمەت ەتكەن. سونداي-اق، ء"داۋىر" باسپاسىنىڭ باس ديرەكتورى.
بيلىكتەن بيزنەسكە...
اسكەري بورىشىن وتەگەن ساتىبالدى 1992 جىلى قازاقستاننىڭ قاۋىپسىزدىك ورگاندارىنا قىزمەتكە ورنالاسادى. قايرات التى جىل بويى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل دەپارتامەنتى باستىعىنىڭ جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالار جونىندەگى ورىنباسارى قىزمەتىن اتقاردى. وسى ۋاقىت ىشىندە بۇدان بولەك، زاڭگەر ماماندىعىن وقىپ الدى.
ۇقك-دە قىزمەت ەتكەننەن كەيىن استانا (قازىرگى نۇر-سۇلتان) قالاسى اكىمىنىڭ ورىنباسارىنىڭ جوعارى لاۋازىمىنا تاعايىندالدى. وسى جولدا ول بيزنەس سالاسىندا دا دامي باستادى. بيلىكتىڭ جوعارى ەشەلونىنداعى بايلانىستارى مەن زاڭ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى اتاعى ساتىبالدىعا 2000 جىلى «KazakhOil» ءىرى مۇناي-گاز كومپانياسىندا ۆيتسە-پرەزيدەنت قىزمەتىندە كەلدى.
ەكى جىلدان كەيىن نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى «قازمۇنايگاز» دەگەن مەملەكەتتىك كومپانيانىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەر، ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ جانە تەلەكوممۋنيكاتسيالار جونىندەگى باسقارۋشى ديرەكتورى قىزمەتىنە كوتەرىلدى.
ساياسي ارەنادا ساتىبالدىنىڭ ءومىربايانى دا توقىراۋعا ۇشىراعان جوق. 2000 جىلداردىڭ باسىندا «مەنىڭ قازاقستانىم» پاتريوتتىق ۇيىمىن باسقاردى. سونىمەن قاتار، ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى قاۋىمداستىعىنىڭ تىزگىنىن ۇستادى، ونىڭ قاراماعىندا ءۇش سپورت فەدەراتسياسى بولدى.
2002 جىلدان كەيىن قايرات «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ قاتارىنا ءوتىپ، سول جەردە جىلدام قىزمەتى كوتەرىلىپ، توراعا ورىنباسارىنا دەيىن باردى. سونداي-اق، قايرات ساتىبالدى وسى ۋاقىتتار ارالىعىندا وقۋمەن دە اينالىسىپتى-مىس. ل.ن.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىن ەكونوميست، سافي وتەباەۆ اتىنداعى اتىراۋ مۇناي جانە گاز ۋنيۆەرسيتەتىن مۇناي ينجەنەرى ماماندىعىن ءتامامداپ العان.
ۇقك-دەگى قىزمەتىنە قايتا ورالعان ساياساتكەر وندا جەتەكشى ورىنداردىڭ ءبىرىندە بولدى. بىراق ەكى جىلدان كەيىن ول قايتادان بيزنەسكە دەن قويىپ، «قازاقستان تەمىر جولى» ۇك» اق ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەزيدەنتى بولدى. وسى جولدا ساتىبالدى «اق وردا» رەسپۋبليكالىق قوزعالىسى» قوعامدىق بىرلەستىگىن جانە «قايرات جانە دۇنيە» حالىقارالىق قايىرىمدىلىق قورىن باسقاردى. 2010 جىلى ول ەڭ ءىرى بيلىك پارتيياسى «نۇر وتاننىڭ» حاتشىسى بولدى. بۇل قىزمەتتى بەس جىل اتقاردى.
سونداي-اق, قايرات Kaspi بانك حولدينگىنىڭ ءىرى ۇلەسىنە يە، ول «Allur» كومپانيالار توبى» اق تاۋەلسىز ديرەكتورى، 2015 جىلدان بەرى «Alatau Capital Invest» كومپانياسىنىڭ باسقارۋشى سەرىكتەسى.
ساتىبالدى 2015 جىلى Kaspi Bank اكتسيالارىن ساتىپ الىپ, ۆياچەسلاۆ كيم جانە Baring Vostok كومپانياسىمەن بىرگە ەڭ ۇلكەن ءۇشىنشى اكتسيونەر اتانعان. نازارباەۆتىڭ نەمەرە ىنىسىنە اكتسيالاردىڭ 30%-ى تيەسىلى بولعان. ال 2018 جىلى ول Kaspi Bank-تەگى ءوز ۇلەسىن تولىعىمەن قازاقستان قور بيرجاسىنا ساتتى.
ساراپشىلار مۇنى Kaspi-ءدىڭ IPO-عا شىعۋىنا قاجەتتى بولعان جالعان ساۋدا دەپ اتادى.
«قايىرىمدى قايرات»
قايرات ساتىبالدىۇلى 2005 جىلدان باستاپ جۇرت كوزىنە تۇسە باستاعان. ۇقق گەنەرالى سول جىلى ۇيىمداستىرعان «اق وردا» اتتى قوعامدىق قوزعالىسقا ءوزى باسقاراتىن ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى اسسوتسياتسياسى مەن «قايرات» قايىرىمدىلىق قورىن قوسىپ، «وردا ي ك» اتتى بيزنەس قۇرىلىم جاساعان.
ول «اق وردا» قوزعالىسى قۇرىلار قارساڭىندا بەرگەن ءبىر سۇحباتىندا 17 كەسەنە مەن 25 مەشىتتى جوندەۋگە دەمەۋشىلىك جاساعانىن دا ايتقان. بۇل سوزدەن كەيىن كەيبىر ساراپشىلار 2005 جىلعا دەيىن مەككەگە جەتى رەت بارىپ، ەكى رەت قاجىلىق پارىزىن وتەگەن قايرات ساتىبالدىۇلىنىڭ قوزعالىسى «ءدىني باعىتتى كوبىرەك ۇستاۋى مۇمكىن» دەگەن بولجام جاساعان. ال ساتىبالدىۇلى مۇنداي بولجامدارعا «ماقساتىمىز – ەكونوميكالىق جانە قوعامدىق رەفورمالاردى جەدەلدەتۋ» دەپ جاۋاپ بەرگەن. بىراق «اق وردا» قوزعالىسى قۇرىلعاننان كەيىن دە بىرنەشە رەت سايلاۋ وتسە دە، ساتىبالدىۇلى ساياسي بەلسەندىلىگىمەن كوزگە تۇسكەن ەمەس.
فوتو: اشىقدەرەككوزدەن الىندى
جەرگىلىكتى باق كاسىپكەردىڭ يسلامنىڭ جات اعىمداردىڭ شابۋىلىنان تازارتۋدى ۋاعىزدايتىن سالافيزم تارماعىنىڭ قامقورشىسى بولعانىن بىرنەشە رەت جاريالادى. بىراق ساتىبالدىنىڭ ءوزى سۇحباتىندا ونىڭ جاي عانا يسلام ءدىنىن دامىتۋمەن اينالىساتىنىن ايتتى.
ايتا كەتەيىك, قازاقستاندىق حالىقارالىق ادام قۇقىقتارى جانە زاڭدىلىق بيۋروسىنىڭ سايتىندا 2010 جىلعى 11 قاراشاداعى «قازاقستان: بيلىكتەگى «سالافيتتەر»» ماتەريالى جاريالانعان. وندا ساتىبالدى ءسالافيزمنىڭ مەتسەناتى دەپ اتالادى.
«مەملەكەت باسشىسىنىڭ تۋىسى توقسان سايىن«سالافيلەر» قورىنا 50 مىڭ دوللار اۋدارىپتۇرادى, ونىڭ ۇستىنە ساتىبالدىعا جاقىنادامداردىڭ ايتۋىنشا, جازدا الماتىوبلىسىنىڭ قۇششى اۋىلىندا سالافيلەرگە ارناپتاعى ءبىر مەشىت سالىپ بەرگەن»، - دەلىنگەن ماقالادا.
فوتو: ۆيدەودان الىندى
سونىمەن قاتار، 2010 جىلى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ حاتشىسى قىزمەتىنە تاعايىندالعان قايرات ساتىبالدىۇلى بۇل قىزمەتىندە «ايتىس ونەرىنىڭ دەمەۋشىسى» رەتىندە كوبىرەك اتالدى. ول 2011 جىلى ءساۋىر ايىندا 50 ايتىسكەر مەن ون شاقتى جازۋشى جانە جۋرناليست – جيىنى 60 ادامدى كىشى قاجىلىققا دا جىبەرگەن.
«قىلمەسكەر قايرات»
2022 جىلدىڭ 13 ناۋرىزىندا، قايرات ساتىبالدى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتپەن قاماۋعا الىندى. نازارباەۆتىڭ تۋىسى قىزمەتتىك وكىلەتتىگىن اسىرا پايدالانعانى ءۇشىن جاۋاپقا تارتىلدى. وعان «قازاقتەلەكوم» ۇلتتىق كومپانياسىنا تيەسىلى ءىرى كولەمدەگى قاراجاتتى زاڭسىز يەمدەندى دەگەن ايىپ تا تاعىلعان. كومپانيا كەڭسەلەرىندە بىرقاتار تىنتۋلەر جۇرگىزىلدى.
فوتو: kaztag.kz
ساياساتكەر ءارى كاسىپكەر قازاقستاندا ۇستالىپ، ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىنا جەتكىزىلدى.قءازىر ول ءىس بويىنشا قوسىمشا تەرگەۋدى كۇتۋدە. بۇل رەتتە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەت وكىلدەرى ايىپتالۋشىنىڭ باسقا دا قىلمىستارعا قاتىستىلىعىنىڭ دالەلى بولاتىنىن جوققا شىعارمادى.
ايتا كەتەيىك، كاسىپكەر Skyline Investment Company S.A وفشورلىق كومپانياسىنىڭ جالعىز قۇرىلتايشىسى بولعان سوڭ باق-تىڭ نازارىنا ىلىكتى. فيرما تەلەكوممۋنيكاتسيالىق كومپانيانىڭ تورتتەن ءبىر بولىگىنە يە بولىپ شىقتى.
بۇعان دەيىن قاڭتار ايىندا رەسەيلىك «مك» جانە «نوۆىە يزۆەستيا» باسىلىمدارى ساتىبالدانىڭ ىقتيمال سەرىكتەسى دەپ اتاعان «جابايى ارمان» لاقاپ اتىمەن تانىلعان جەرگىلىكتى كريمينالدىق اۆتوريتەت ارمان جۇماگەلديەۆ تەمىر توردىڭ ار جاعىندا وتىرعان ەدى. كەيىن قايراتتىڭ ءىنىسى سامات ءابىش ۇقك توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى قىزمەتىنەن بوساتىلعانىمەن، ونىڭ ۇستالعانى تۋرالى اقپارات جوققا شىعارىلدى.
17 ناۋرىزدا قايرات ساتىبالدىۇلىنىڭ بۇرىنعى ايەلى گۇلميرا ساتىبالدى مەن باسقا دا تۇلعالاردىڭ بيزنەستى باسىپ الۋ دەرەگى بويىنشا ۇستالعانى بەلگىلى بولدى.
سونداي-اق، جاقىندا قايرات ساتىبالدىنىڭ زاڭسىز سالىنعان ليۋكس ۆيللاسى تابىلدى. ول «ىلە-الاتاۋ» مەملەكەتتىك ۇلتتىق تابيعي پاركىنىڭ (مۇتپ) قورعالاتىن ايماعى ماڭىنداعى تاۋلاردا ورنالاسقان. بۇل تۋرالى بەلگىلى زاڭگەر، جەر قۇقىعى سالاسىنداعى ساراپشى باقىتجان بازارباەۆ ايتقان ەدى.
فوتو: kaztag.kz
زاڭگەر باقىتجان بازاربەك ءوزىنىڭ Facebook پاراقشاسىنا جاريالاپ، ءتۇرلى دالەلدەر كەلتىرە كەتكەن.
«ىلە-الاتاۋ ۇلتتىق تابيعي پاركى» مەملەكەتتىك ۇلتتىق پاركى مەن ونىڭ بۋفەرلىك ايماعىنىڭ شەكاراسىنداعى جەر تەلىمدەرىن يەلىكتەن شىعارۋ فاكتىلەرىن تەكسەرۋدى جالعاستىرۋدامىن. بۇگىن ءبىز شامالعان اۋىلىنداعى ۇزىن-قارعالى شاتقالىندا ورنالاسقان، كاداسترلىق ءنومىرى 03-047-150-053, اۋدانى 62458 شارشى مەتر، نىسانالى ماقساتى «جەكە تۇلعالارعا ارنالعان» قىزىقتى جەر ۋچاسكەسى تۋرالى ايتامىز. مالىمەتتەرگە قاراعاندا، بۇل جەر تەلىمى ق.ساتىبالدىعا تيەسىلى»، - دەلىنگەن جازبادا.
ول جەر تەلىمىندە 100-دەن 25 مەترگە دەيىن ۇلكەن باقشاسى مەن ادەمى جولدارى بار ۆيللا بار ەكەنىن ءتۇسىندىردى. سونداي-اق، ەكى تىكۇشاق الاڭى، تەننيس كورتى، قوناق ءۇي، كۇزەت ءۇيى، كۇزەت تۇراعى، قوناقتارعا ارنالعان تۇراق جانە ت.ب. ورىندار كەزدەسەدى.
«ۆيللانىڭ ورنالاسقان جەرىنىڭ زاڭدىلىعىنا قاتىستى كوپ سۇراق تۋىندايدى. بىرىنشىدەن، اۋىل شارۋاشىلىعى جەرلەرى مەن ىلە-الاتاۋ ۇلتتىق پاركىنىڭ بۋفەرلىك ايماعىنىڭ ورتاسىنا جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ارنالعان ءبىر ۋچاسكە قالاي «وتىرعىزىلدى»؟ كاداسترلىق ءنومىرى: 03-047-150-053 جانە ماقساتى «جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن جۇرگىزۋ ءۇشىن» جەر ۋچاسكەسىندە ورنالاسقان ۆيللا ەشبىر جاعدايدا ەلدى-مەكەنمەن شەكتەسپەيدى. جەر كودەكسىنىڭ 44-بابىنىڭ 5.3-تارماعىنا سايكەس سۋ جانە ەلەكتر جەلىلەرىمەن قامتاماسىز ەتىلگەن ۋچاسكەلەردە جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى ءۇشىن جەر ۋچاسكەلەرىن بەرۋگە جول بەرىلەدى. ورتالىقتاندىرىلعان سۋ قۇبىرى جوق ەلدى مەكەندەردە مۇنداي جەر تەلىمدەرىن بەرۋگە تەك ەلەكترمەن جابدىقتاۋ جەلىلەرى بولعان جاعدايدا عانا رۇقسات ەتىلەدى»، - دەپ اتاپ ءوتتى ساراپشى.
ول جەر كودەكسىنىڭ 44-بابىنىڭ جوعارىدا كەلتىرىلگەن رەداكتسياسىنان مىناداي قورىتىندى جاساۋعا بولادى: جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى ءۇشىن، جەر ۋچاسكەسىن بەرۋ ءۇشىن، تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى ءۇشىن بەرىلگەن جەر ۋچاسكەسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭناماسىندا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن سالۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن جەر ۋچاسكەسى بولۋى ءتيىس.
سونداي-اق، ۇلتتىق پاركتىڭ قورعالاتىن ايماعى 10 شاقىرىمنان استام، ال ەليتالىق ۆيللا ورنالاسقان جەردە كۇزەت ايماعى 2 شاقىرىمعا دەيىن تارىلتىلىپ، تۇرعىزىلعان ۆيللا كۇزەت ايماعىنان تىس جەردە ورنالاسقان.
ۋاقىتشا ۇستاۋ يزولياتورىنا قاماۋعا الىنعان قايرات ساتىبالدىنىڭ مەملەكەت قاۋىپسىزدىگىنە نۇقسان كەلتىرەتىن باسقا دا قىلمىستارعا قاتىسى بولۋى مۇمكىن. قءازىر تەكسەرىلىپ جاتىر.
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
