«تاريحتا ءىزى قالعان دارا تۇلعالارمەن كەزدەسۋدىڭ كيەلى ورنى – تەاتر ساحناسى» – دەيدى.
راسىمەن، تەاتر وتكەن، بولعان وقيعانى شىنايى تۇردە كورسەتەدى. قويىلىمدى تاماشالاعاندا قۇتتى ءبىر سول كەزەڭدە جۇرگەن سياقتى سەزىنەسىڭ ءوزىڭدى… . ناعىز اكتەر ساعان ومىردە اكتەردىڭ بار ەكەنىن ۇمىتتىرۋ كەرەك. ءتىپتى، ءوزىڭنىڭ كورەرمەن ەكەنىڭدى ۇمىتاسىڭ.. سەن تۋرا سول ءساتتىڭ كۋاگەرى بولعانداي اسەر الاسىڭ.. شىنايى كەيىپكەرلەر، داۋىس – بارلىعى كوز الدىندا.. نەگە بۇلاي تولعانىپ وتىرمىن؟ سەبەبى، مەن كەشەگى قويىلىمنان سونداي اسەر الىپ، ءالى دە ايىعا الماي وتىرمىن. قانداي قويىلىم دەيسىز عوي؟ باسىنان باستايىن.
سارسەنبىنىڭ ءساتتى كۇنى ساكەن سەيفۋللين اتىنداعى قاراعاندى وبلىستىق قازاق دراما تەاترى وزدەرىنىڭ 84 – ءشى ماۋسىمىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىن وتكىزدى. اشىلۋ سالتاناتىندا تەاتر ارتىستەرى مەن شىعارماشىلىق توپ قىزمەتكەرلەرىن كورەرمەندەر قىزىل كىلەمنەن قارسى الىپ قوشەمەت كورسەتتى. جىلى لەبىزدەر ايتىلا كەلە، سالتاناتتى كەش «ۇلى ارمان» اتتى تاريحي درامالىق قويىلىممەن اشىلدى. اۆتورى بەلگىلى جازۋشى-دراماتۋرگ – دۋمان رامازان، رەجيسسەرى – ايبەك قىرىقباەۆ.
دراما بار قازاقتىڭ باسىن قوسىپ، ەلى مەن جەرىن ساقتاپ قالعان ابىلاي حاننىڭ ونەگەلى ءومىرى تۋرالى باياندايدى. قويىلىم باسى ابىلايدىڭ اڭ اۋلاپ جۇرگەن ساتىندە جوڭعار شاپقىنشىلارىنىڭ قولىنا ءتۇسىپ قالعان تۇسىنان وربەيدى. قوڭتايشى قالدان سەرەننىڭ: «ابىلايدى ۇستاپ اكەلگەن ادامعا قىزىمدى بەرەم» – دەگەن جارلىعىنان سوڭ قالماق باتىرى جالبى نويان ابىلايدى ۇيىقتاپ جاتقان جەرىنەن ۇستاپ الادى.
قوڭتايشىنىڭ الدىنا كەلگەن قازاق باتىرى جاۋعا باسىن يمەيدى. وتكىر ءتىلى، اقىل – پاراساتى، ەرجۇرەكتىلى ، بولمىس-ءبىتىمى – ناعىز باتىرعا لايىق ەدى. سونىسىمەن-اق قالماق قونتايشىسىنىڭ مىسىن باسىپ، تەكتىلىگىن كورسەتتى. ابلايدىڭ ساعىن سىندىرا الماي، سوزدەن سۇرىنگەن قونتايشى اقىر سوڭىندا:
-ءسوز قىلىشتان وتكىر، ءبىز جەڭىلدىك» – دەيدى ءوزىنىڭ نوياندارىنا.
ابىلايدىڭ قايراتكەرلىگى مەن ءور مىنەزىن قوڭتايشى قىزى – توپىش تا ۇناتتى. ءسويتىپ، قوڭتايشى وعان باس بوستاندىعى مەن قىزىن دا سىيعا تارتتى. ابىلاي قاماۋدا بولعاندا قالماق نوعايى – امىرسانامەن دوستاسىپ، ونىمەن ماڭگىلىككە سەرتتەستى. ەڭ قىزىعى – ءامىرسانانىڭ تەگى – قازاق بولۋى ەدى. سوڭىندا بەرگەن سەرتىندە تۇرماعان قونتايشىعا ىزالانعان، ءارى نامىستانعان جالبى وعان «ۋ» بەرىپ قاساقانا ولتىرەدى. كەيىن ابىلايدىڭ ورداسىنا بارىپ، توپىشقا دا قانجار سالادى. ال، قونتايشى ولگەن سوڭ بيلىككە تالاسقان قالماق بيلەۋشىلەرىنىڭ باسى بالەگە قالادى. وسى كەزدە ءامىرسانا ابىلايدى پانالاپ، كومەك سۇرايدى. جوڭعارلار قىتايدان ويسىرا جەڭىلەدى.. بۇل ساتتەردە ابىلاي ءوز ەلىنىڭ قامىن ويلاپ، ءامىرسانانىڭ «قىتايمەن سوعىسۋعا كومەكتەس» – دەگەن ءوتىنىشىن تىڭداماي حالقىن، جەرىن ساقتاپ قالادى.
ءامىرسانا رەسەيدەن كومەك سۇراپ بارعان جەرىندە سول ەلدىڭ بوسقىنشىلارىنىڭ قولىنان قازا تابادى. قالماق قىزىنان تۋعان قاسىم ابىلايدىڭ جولىن جالعاستىرۋشى مۇراگەر بولادى. قويىلىم وسىلايشا اياقتالادى. بۇل درامانىڭ تاربيەلىك ءمانى وتە زور. ەرجۇرەكتىلىككە، باتىرلىققا، پاتريوتتىلىققا تاربيەلەيدى. ابىلاي حانمەن تىلدەسىپ قايتقانداي بولدىق. قازاق ەلىنىڭ ساقتالىپ قالۋى وسىنداي باتىرلارىمىزدىڭ ارقاسى! سولاردىڭ ەرجۇرەكتىلىگىن، قايسارلىعىن، اقىلدىلىقتارىن وزىمىزگە ۇلگى قىلىپ، ۇرپاقتان – ۇۇرپاققا جەتكىزىپ وتىرۋىمىز ھاق! وعان وسىنداي قويىلىمداردىڭ اسەرى مول بولماق. سوندىقتان، تاريحي درامالار ۇزىلمەسە ، جالعاسىن تابا بەرسە دەگەن ۇمىتتەمىز!
كەرىم ايانقىزى،
qasym.kz
